Dịch Covid-19 tác động mạnh tới kinh tế toàn cầu

	Tính toán các kịch bản điều hành kinh tế - xã hội
	Fed cam kết làm tất cả để hỗ trợ kinh tế Mỹ
	Hậu quả kinh tế của đại dịch Covid-19 sẽ tồi tệ hơn nhiều khủng hoảng tài chính toàn cầu

Theo thống kê của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), chỉ số triển vọng thương mại toàn cầu (WTOI) quý I/2020 đang ở mức 95,5 điểm, thấp nhất kể từ khi bắt đầu thống kê chỉ số này vào quý III/2016 trở lại đây. Sự sụt giảm của chỉ số này xuống dưới ngưỡng 100 điểm cho thấy hoạt động thương mại toàn cầu đang bị thu hẹp trong quý I.

Hầu hết các cấu phần hoạt động thương mại theo thống kê của chỉ số WTOI đều diễn biến theo chiều hướng bất lợi do sự đình đốn trong các hoạt động giao thương và vận chuyển do các lệnh cách ly dịch bệnh gây ra. Thống kê giao dịch thương mại đối với các sản phẩm nông nghiệp thô, hàng điện tử và phương tiện vận chuyển đều rơi vào tình trạng thu hẹp với mức điểm đạt được chỉ xoay quanh mốc 90 điểm. Số lượng các đơn đặt hàng xuất khẩu mới cũng giảm xuống chỉ còn 98,5 điểm. Thống kê giao dịch thương mại qua đường biển giảm mạnh xuống còn 94,8 điểm trong khi giao dịch qua đường hàng không ở mức 100 điểm…

Diễn biến các chỉ số PMI tổng hợp, chế biến chế tạo và dịch vụ. Nguồn: JP Morgan Report (3/2020)

Tương tự như vậy, hoạt động sản xuất toàn cầu cũng đang có chiều hướng thu hẹp mạnh mẽ. Chỉ số PMI tổng hợp toàn cầu theo thống kê của JP Morgan đã thu hẹp mạnh mẽ từ tháng 2 do những diễn biến kém tích cực từ hoạt động sản xuất toàn cầu cũng như tại các nền kinh tế chủ chốt. Chỉ số PMI tổng hợp toàn cầu chỉ duy trì được mức mở rộng 52,2 điểm trong tháng 1, nhanh chóng giảm xuống còn 46,1 điểm trong tháng 2 và 39,4 điểm trong tháng 3. Như vậy, hiện nay chỉ số PMI tổng hợp toàn cầu đang ở mức thấp nhất trong vòng 133 tháng qua.

Diễn biến kém tích cực của chỉ số PMI toàn cầu xuất hiện trên tất cả các lĩnh vực, từ khu vực chế biến chế tạo đến dịch vụ, từ hàng hóa đầu tư đến hàng hóa trung gian và hàng hóa tiêu dùng. Xu hướng thu hẹp cũng được ghi nhận tại nhiều nền kinh tế chủ chốt cũng như các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi, vốn là đối tượng chịu tác động mạnh mẽ của dịch Covid-19.

Trong khi đó, theo đánh giá của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cuộc khủng hoảng do dịch Covid-19 gây ra có thể làm tăng thêm 25 triệu người thất nghiệp trên toàn cầu, so với số lượng người thất nghiệp sẵn có là 188 triệu trong năm 2019. Hàng chục triệu người lao động rơi vào tình trạng mất việc hoặc thiếu việc làm, giảm giờ làm và tiền lương, và rớt xuống dưới chuẩn nghèo. Giảm số lượng việc làm đồng nghĩa với việc mất đi nguồn thu nhập lớn cho người lao động, ước tính con số này tương đương từ 860 tỷ USD đến 3,4 nghìn tỷ USD trong năm 2020. ILO ước tính, sẽ có thêm từ 8,8 đến 35 triệu người lao động rơi vào đói nghèo trên khắp thế giới, so mức ước tính trước đây cho năm 2020 (là giảm 14 triệu người).

Ngoài ra, tác động của cuộc khủng hoảng việc làm tới một số nhóm lao động sẽ không đồng đều và làm gia tăng bất bình đẳng. Những người bị ảnh hưởng lớn nhất bao gồm những người được bảo vệ ít hơn và làm những công việc được trả lương thấp, nhất là lao động trẻ và lao động cao tuổi. Phụ nữ và lao động di cư cũng thuộc nhóm này. Lao động di cư dễ bị tổn thương vì họ thường không được hưởng đầy đủ quyền lao động và an sinh xã hội. Trong khi đó, phụ nữ thường chiếm số đông trong nhóm các công việc lương thấp và các ngành kinh tế bị tác động bởi dịch bệnh.

Trong khi đó, việc các nước lần lượt phong tỏa, hạn chế đi lại cũng làm giảm khả năng hợp tác, phối hợp quốc tế trong ứng phó với đại dịch. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại, dịch bệnh xuất hiện đầu năm 2020 đã tạo nên một sự cộng hưởng các yếu tố dẫn đến những biến động sâu rộng trên thị trường hàng hóa và tài chính toàn cầu. Chỉ số chứng khoán của các nền kinh tế lớn Mỹ, EU, châu Á liên tục sụt giảm; giá dầu thế giới có thời điểm giảm 80% so với cuối năm ngoái xuống mức thấp nhất trong 18 năm qua; nhiều ngành kinh tế chủ chốt, trong đó có các ngành hàng không và du lịch đang chịu thiệt hại nặng.

Những tác động lan truyền trên diện rộng của dịch Covid-19 đã khiến dự báo của các tổ chức quốc tế lớn đã luôn phải thay đổi, cập nhật về triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu cũng như các nước, khu vực lớn như Mỹ, châu Âu, Anh, Trung Quốc, Nhật Bản trong năm 2020.

Mặc dù chưa có số liệu tăng trưởng kinh tế quý I/2020, song đến nay, nhiều tổ chức lớn như IMF, WB, Bloomberg, JPMorgan Chase, Goldman Sachs, Citi Group… đều đã đưa ra nhận định về khả năng suy thoái kinh tế tại Mỹ và toàn cầu ngày càng rõ nét hơn. Đây là nhận định đảo ngược hoàn toàn so với các dự báo hồi đầu năm với gam màu sáng là chủ đạo, khi căng thẳng Mỹ - Trung có dấu hiệu lắng dịu.

Gần đây nhất khảo sát của Bloomberg tiến hành cuối tháng 3/2020 cho thấy, xác suất xảy ra suy thoái kinh tế đã tăng lên 53%, so với mức chỉ 25% trong dự báo trước đây. Trong khi đó, kết quả khảo sát vào giữa tháng 3 của Focus-Economics cho biết có đến 64% chuyên gia và tổ chức được khảo sát dự báo kinh tế thế giới sẽ suy thoái trong vòng 12 tháng tới, cao hơn mức 43% tại khảo sát một tuần trước đó.