Nhãn cho hàng hóa và rủi ro truy xuất nguồn gốc: Doanh nghiệp không thể lơ là

Đại diện các doanh nghiệp học về nhãn hàng hóa sản phẩm để tránh rơi vào sai sót, thậm chí là rủi ro pháp lý, nếu hiểu sai hoặc lơ là việc ghi trên bao bì sản phẩm

Mua nguyên liệu "giải cứu" mà không có hồ sơ: Bài học đắt giá

Câu chuyện không hề hiếm, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, đã từng bị cơ quan chức năng "tuýt còi" và đình chỉ lưu hành lô sản phẩm chỉ vì mua nguyên liệu từ các chiến dịch "giải cứu nông sản" mà không có hồ sơ công bố hay nhãn hàng hóa rõ ràng. Mặc dù xuất phát từ ý định tốt đẹp, nhưng việc thiếu kiểm soát đầu vào này lại tiềm ẩn rủi ro lớn về pháp lý và uy tín thương hiệu.

Bà Hồ Ngọc Phương Thảo, chuyên gia tiêu chuẩn và đánh giá sản phẩm từ Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, nhấn mạnh rằng việc mua nguyên liệu "hàng xá" từ nông dân mà không có nhãn hoặc hồ sơ công bố là thực trạng phổ biến. Theo luật, nông dân bán nông sản không bắt buộc phải ghi nhãn, nhưng điều này lại đặt doanh nghiệp chế biến vào thế khó. Nếu không kiểm soát chất lượng đầu vào và không có cơ sở truy xuất nguồn gốc khi xảy ra sự cố, doanh nghiệp có thể phải gánh chịu hậu quả nặng nề, không chỉ về mặt pháp lý mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu.

Kết quả khảo sát từ Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) đã vẽ nên một bức tranh rõ ràng về hành vi tiêu dùng của người Việt. Ông Võ Minh Quân, đại diện Ban dự án Hàng Việt Nam chất lượng cao - Chuẩn hội nhập của BSA, cho biết có tới 67% người tiêu dùng ưu tiên chọn mua sản phẩm đạt nhãn xanh, và 50% sẵn sàng chọn sản phẩm làm từ nguyên liệu tái chế.

Các yếu tố hàng đầu khi người tiêu dùng cân nhắc lựa chọn sản phẩm không còn là giá cả hay khuyến mãi, mà là: chất lượng, độ an toàn, lợi ích sức khỏe và tính thân thiện môi trường. Thậm chí, một nửa số người tham gia khảo sát còn cảm thấy tự tin hơn khi chuyển sang tiêu dùng sản phẩm xanh.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, cũng khẳng định điều này. Tại hội chợ quốc tế Thaifex 2025, bà chia sẻ rằng điều khách hàng quan tâm hàng đầu là sản phẩm có chứng nhận môi trường hay không. Nếu không có các tiêu chí này, họ sẽ lập tức bỏ qua. Các báo cáo xu hướng quốc tế cũng chỉ ra rằng "sức khỏe của con người" và "sức khỏe của hành tinh" luôn nằm trong nhóm mối quan tâm hàng đầu. Người tiêu dùng ngày càng sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm xanh, sạch, lành tính, điển hình là xu hướng chuyển từ đạm động vật sang đạm thực vật.

Với những xu hướng tiêu dùng trên, các chuyên gia khẳng định thông tin trên bao bì, nhãn thực phẩm cực kỳ quan trọng. Doanh nghiệp sản xuất cần truyền tải thông tin sản phẩm một cách rõ ràng, cô đọng và chính xác trên nhãn, bao bì. Nhãn hàng hóa không phải là tờ quảng cáo, mà là tất cả thông tin doanh nghiệp muốn khách hàng hiểu về sản phẩm, đồng thời phải tuân thủ pháp luật. Vì vậy, nhãn sản phẩm mang thông điệp và là bộ mặt của doanh nghiệp, đòi hỏi sự đầu tư kỹ lưỡng.

Vụ việc thương hiệu kẹo rau củ Kera bị xử lý vì quảng cáo sai sự thật và vi phạm quy định về ghi nhãn là một lời cảnh tỉnh đanh thép cho cộng đồng doanh nghiệp thực phẩm. Kẹo Kera đã quảng cáo sản phẩm có hàm lượng chất xơ tương đương một đĩa rau, dù trên bao bì không công bố hàm lượng chất xơ cụ thể. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy không chứng minh được lượng chất xơ như tuyên bố, gây bức xúc cho người tiêu dùng.

Nghiêm trọng hơn, sản phẩm còn chứa sorbitol (chất tạo ngọt) nhưng không liệt kê trong thành phần ghi trên nhãn, vi phạm quy định về thông tin thành phần. Bà Phương Thảo nhấn mạnh: "Người ta xử lý vi phạm không phải vì kiểm tra chất xơ thấp hay cao, mà vì doanh nghiệp đã không công bố nhưng lại quảng cáo, không có số liệu chứng minh và không ghi rõ trên nhãn".

Nhãn hàng hóa sản phẩm mang thông điệp và là cả bộ mặt của doanh nghiệp nên đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư bài bản

Rủi ro pháp lý và giải pháp cho doanh nghiệp

Chuyên gia Hồ Ngọc Phương Thảo khuyến cáo rằng khi tuyên bố bất cứ điều gì trên nhãn như "giàu vitamin", "bổ sung canxi", "kali",... doanh nghiệp phải đưa thành phần vào bảng dinh dưỡng hoặc có kết quả kiểm nghiệm trong hồ sơ công bố để cơ quan nhà nước có thể xác minh. Bất kỳ tuyên bố nào về lợi ích sức khỏe đều cần được chứng minh rõ ràng.

Đặc biệt, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, nếu sản phẩm có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa, thì sẽ được xem là hàng giả và bị xử phạt hành chính.

Để kiểm soát rủi ro và xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, bà Thảo đề xuất một giải pháp "vừa hợp chuẩn, vừa nhân văn": doanh nghiệp nên hỗ trợ người nông dân xây dựng hồ sơ công bố và dán nhãn hàng hóa, kể cả khi pháp luật không bắt buộc họ làm điều này. Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cách để doanh nghiệp kiểm soát rủi ro, đặc biệt khi Việt Nam hội nhập sâu hơn với các thị trường có yêu cầu nghiêm ngặt như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Việc đầu tư vào việc ghi nhãn rõ ràng, minh bạch và quản lý truy xuất nguồn gốc không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là cách để doanh nghiệp xây dựng niềm tin với người tiêu dùng và khẳng định vị thế trên thị trường cạnh tranh.