Quy hoạch tổng thể quốc gia: Bảo đảm liên kết nội vùng, liên vùng

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên Khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ hai, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: TTXVN)

Tại phiên khai mạc Kỳ họp Quốc hội bất thường lần thứ 2 diễn ra sáng 5/1, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Ông Dũng khẳng định trong Quy hoạch tổng thể quốc gia đã dự báo tổng nhu cầu và cơ cấu vốn đầu tư để thực hiện quy hoạch, xây dựng hệ thống các giải pháp để huy động nguồn lực từ các khu vực kinh tế; đồng thời dự báo nhu cầu lao động cho nền kinh tế và đề xuất các giải pháp về phát triển, sử dụng nguồn nhân lực. Ngoài ra, quy hoạch cũng đề ra các giải pháp về phát triển khoa học, công nghệ, bảo vệ môi trường và tăng cường hợp tác quốc tế.

Sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên

Theo Bộ trưởng, Quy hoạch tổng thể quốc gia định hướng phát triển và phân bố không gian các ngành, lĩnh vực chủ yếu, trong đó tập trung phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng đáp ứng nhu cầu về tư liệu sản xuất cơ bản của nền kinh tế. Ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghệ số, công nghệ mới.

Phát triển các ngành công nghiệp xanh, gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên. Bố trí không gian công nghiệp theo hướng gắn với hệ thống đô thị, trung tâm dịch vụ để hình thành các hành lang kinh tế, các vùng động lực.

Cùng đó, mở rộng không gian phát triển công nghiệp về khu vực phía Tây của đường cao tốc Bắc-Nam phía Đông, vùng trung du để giảm sức ép sử dụng quỹ đất tại đồng bằng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay về dịch vụ, quy hoạch nêu rõ xây dựng các trung tâm thương mại, tài chính... mang tầm khu vực và thế giới tại các thành phố lớn, gắn với phát triển các vùng động lực, hành lang kinh tế. Hình thành các trung tâm logistics quy mô, hiện đại gắn với các cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế lớn. Phát triển các trung tâm du lịch có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Xây dựng các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung gắn với phát triển các trung tâm công nghiệp chế biến. Tăng tỷ trọng thủy sản, trái cây và giảm tỷ trọng lúa gạo một cách hợp lý tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Quy hoạch tổng thể quốc gia cũng xác định tập trung các nguồn lực phát triển mạng lưới kết cấu hạ tầng để hỗ trợ hình thành các hành lang kinh tế và sớm hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại tại các vùng động lực. Xây dựng đường bộ cao tốc kết nối với các trung tâm kinh tế lớn, gắn với các vùng động lực, các hành lang kinh tế.

Cũng theo bộ trưởng, trên cơ sở các vùng kinh tế trọng điểm hiện nay, lựa chọn một số địa bàn có điều kiện thuận lợi nhất để hình thành các vùng động lực quốc gia, bao gồm: Vùng động lực phía Bắc (Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh); vùng động lực phía Nam (Thành phố Hồ Chí Minh-Bình Dương-Đồng Nai-Bà Rịa-Vũng Tàu); vùng động lực miền Trung (khu vực ven biển Thừa Thiên-Huế-Đà Nẵng-Quảng Nam-Quảng Ngãi) và vùng động lực Đồng bằng sông Cửu Long với các cực tăng trưởng tương ứng của mỗi vùng là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ. Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại các vùng Trung du và miền núi phía Bắc, khu vực Bắc Trung Bộ, vùng Tây Nguyên.

Đặc biệt, phát triển các hành lang kinh tế ưu tiên trong giai đoạn đến năm 2030, gồm: hành lang kinh tế Bắc-Nam và 2 hành lang kinh tế Đông-Tây là Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh và Mộc Bài-Thành phố Hồ Chí Minh-Vũng Tàu.

Từng bước hình thành và phát triển các hành lang kinh tế trong dài hạn: Hành lang kinh tế theo đường Hồ Chí Minh và cao tốc Bắc-Nam phía Tây qua địa bàn Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và 6 hành lang kinh tế Đông-Tây, bao gồm: Điện Biên-Sơn La-Hòa Bình-Hà Nội; Cầu Treo-Vũng Áng; Lao Bảo-Đông Hà-Đà Nẵng; Bờ Y-Pleiku-Quy Nhơn; Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng; Hà Tiên-Rạch Giá-Cà Mau.

Gắn kết các lĩnh vực trên biển và đất liền

Quy hoạch tổng thể quốc gia xác định phát triển các vùng biển dựa trên phát huy tối đa lợi thế so sánh về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, bản sắc văn hoá, tính đa dạng của hệ sinh thái; bảo đảm hài hòa, gắn kết và bổ trợ lẫn nhau giữa các ngành, lĩnh vực trên biển và trên đất liền.

Ngoài ra, khai thác sử dụng vùng trời bảo đảm an toàn tuyệt đối và hiệu quả hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Khai thác có hiệu quả và tối ưu hóa việc tổ chức vùng trời và phương thức bay các cảng hàng không, sân bay đang hoạt động và các cảng hàng không, sân bay dự kiến nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới trong thời kỳ quy hoạch.

Cùng với đó, quy hoạch tổng thể quốc gia xác định việc phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực đất đai. Bố trí quỹ đất phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, bảo đảm kết nối không gian liên ngành, liên vùng. Mở rộng diện tích đất khu công nghiệp, tập trung tại các vùng động lực, gắn kết với các hành lang kinh tế…

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ báo cáo Về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Về phía cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết nội dung báo cáo tổng hợp quy hoạch cơ bản đã đánh giá được các đặc điểm điều kiện tự nhiên, các yếu tố phát triển và hiện trạng phát triển quốc gia làm cơ sở để đề xuất các quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển của đất nước thời kỳ 2021-2030.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị đề nghị cần bổ sung các phân tích, đánh giá rõ hơn về các yếu tố thuận lợi, khó khăn về vị trí địa lý, điều kiện địa hình-địa mạo, địa chất-thổ nhưỡng tài nguyên, khoáng sản, khí hậu, rủi ro thiên tai, biến đổi khí hậu và đánh giá các điều kiện này tác động đến phát triển kinh tế-xã hội trong thời gian tới. Đồng thời, làm rõ lợi thế so sánh của Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới. Ngoài ra, đề nghị bổ sung đánh giá sâu hơn về dân số, nguồn nhân lực, tài nguyên nhân văn.

Về sử dụng đất, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung làm rõ nguyên nhân của việc không thực hiện được một số chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia. Đối với đất lâm nghiệp, cần làm rõ các chỉ tiêu, cơ sở dữ liệu để xác định việc tăng/giảm diện tích rừng.

Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với 3 nhóm nội dung về định hướng khai thác và sử dụng vùng trời, tuy nhiên theo ông Vũ Hồng Thanh, các nội dung này mới chỉ ở mức độ khái quát, chưa làm rõ được các vấn đề cụ thể về khai thác và sử dụng vùng trời. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung các định hướng trong sử dụng vùng trời gắn với bố trí mạng lưới sân bay…

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ, bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn trên phạm vi cả nước; Chính phủ có trách nhiệm tổ chức lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Nghị quyết số 61/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội khóa XVvề giám sát tối cao công tác lập quy hoạch thời kỳ 2021-2030 đã yêu cầu phải hoàn thành Quy hoạch tổng thể quốc gia trong năm 2022.

“Căn cứ Tờ trình, hồ sơ trình của Chính phủ, ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, báo cáo thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội, ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, đề nghị Quốc hội xem xét kỹ lưỡng, nếu đủ điều kiện, quyết định thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia theo thể thức tại một kỳ họp, bảo đảm tính khoa học và khả thi”, Chủ tịch Quốc hội nói.