Sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh: Tầm nhìn chiến lược cho phát triển

Tầm nhìn chiến lược và lợi ích toàn diện

Dự thảo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 được các đại biểu Quốc hội đánh giá là một quyết sách mang tính đột phá, thể hiện quyết tâm đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả. Đại biểu Nguyễn Hữu Thông, Đoàn Bình Thuận nhấn mạnh rằng, chủ trương này được xây dựng trên nền tảng các nghị quyết quan trọng của Trung ương, Bộ Chính trị và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kế thừa thành tựu từ các đợt sắp xếp cấp huyện, xã trước đó.

Theo ông, thực tiễn lịch sử cho thấy việc chia tách đơn vị hành chính đã phục vụ tốt mục tiêu an ninh chính trị và quản lý địa bàn trong từng giai đoạn. Nhưng hiện nay, nhiều tỉnh có quy mô nhỏ, dân số thấp, không đạt chuẩn về diện tích dẫn đến hạn chế về không gian phát triển, hiệu quả đầu tư vận tải thấp và chi thường xuyên chiếm tới 70% ngân sách, làm giảm nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Do đó, việc sắp xếp các tỉnh là một bước đi tất yếu, mở ra cơ hội tái cấu trúc toàn diện mô hình phát triển kinh tế, bố trí lại dân cư, hạ tầng và đầu tư theo định hướng chiến lược, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh và bền vững trong thiên niên kỷ mới.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân, Đoàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, với sự phát triển của internet, trí tuệ nhân tạo và Chính phủ số, việc tinh gọn bộ máy và sáp nhập các tỉnh sẽ giảm gánh nặng ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo động lực phát triển mới. Ông nhấn mạnh rằng, sự hợp nhất không chỉ là phép cộng về diện tích và dân số mà là phép nhân về GDP, tạo ra các tam giác kinh tế vàng như sự kết hợp giữa TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Khu vực này sẽ trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học công nghệ và logistics, đóng góp 1/4 GDP và 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia, đồng thời hình thành các tứ giác động lực mới như khu cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép kết hợp với cảng Cần Giờ và sân bay Long Thành.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến, Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu đánh giá Nghị quyết là giải pháp cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về tổ chức hành chính, nhằm điều chỉnh không gian phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Bà nhận định rằng, các tỉnh sau sáp nhập sẽ có quy mô lớn hơn, nguồn lực đa dạng hơn, tạo điều kiện xây dựng quy hoạch kinh tế - xã hội quy mô lớn, thu hút đầu tư mạnh mẽ và tổ chức lại không gian sản xuất, dịch vụ một cách hợp lý, bền vững. Việc sắp xếp cũng là cơ hội thúc đẩy cải cách thể chế, hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương tinh gọn, hiện đại, minh bạch và chuyên nghiệp, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Thách thức và giải pháp thực tiễn

Mặc dù Đề án nhận được sự đồng thuận cao, các đại biểu cũng chỉ ra những thách thức cần giải quyết để đảm bảo triển khai thành công. Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà, Đoàn Quảng Ninh lưu ý rằng, việc sáp nhập có thể gây khó khăn cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, khi phải di chuyển xa hơn để thực hiện các thủ tục hành chính, trong khi hạ tầng giao thông ở nhiều vùng Tây Bắc, Tây Nguyên chưa đáp ứng yêu cầu. Bà đề nghị xây dựng chính sách hỗ trợ cán bộ sau sáp nhập, đặc biệt là cán bộ người dân tộc thiểu số, với cơ chế bố trí nhà ở công vụ, hỗ trợ chi phí sinh hoạt và phụ cấp phù hợp. Đồng thời, bà nhấn mạnh cần đầu tư hạ tầng giao thông kết nối trung tâm hành chính với các thôn, bản, nghiên cứu mô hình trạm dịch vụ công trực tuyến và tăng cường tuyên truyền chính sách bằng tiếng dân tộc thiểu số để tạo đồng thuận.

Đại biểu Vương Thị Hương, Đoàn Hà Giang nêu bật nguy cơ mất đi các chỉ dẫn địa lý và thương hiệu quốc gia nếu không có giải pháp bảo vệ kịp thời. Bà lấy ví dụ về hang Sơn Đoòng, một tài sản du lịch quý giá gắn với thương hiệu Quảng Bình, hay các sản phẩm như hạt điều Bình Phước, sâm Ngọc Linh, thanh long Bình Thuận. Theo bà, khi tên gọi của một tỉnh không còn trên bản đồ hành chính, các chỉ dẫn địa lý có thể bị mai một, gây tổn thất nghiêm trọng về kinh tế và thương hiệu quốc gia. Bà đề nghị Chính phủ ưu tiên bảo vệ các thương hiệu, chỉ dẫn địa lý trước khi kết thúc tên gọi hành chính, chủ động đăng ký bảo hộ ở cấp quốc gia và quốc tế, đồng thời hỗ trợ người dân thực hiện các thủ tục chuyển đổi giấy tờ để tránh gián đoạn.

Về hạ tầng và chính sách cán bộ, Đại biểu Nguyễn Việt Hà, Đoàn Tuyên Quang nhấn mạnh rằng, tỉnh Tuyên Quang mới sau hợp nhất sẽ có địa bàn rộng, địa hình chia cắt và dân cư phân tán, đòi hỏi đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông và thông tin để đảm bảo quản lý nhà nước và chuyển đổi số. Bà kiến nghị đưa các tuyến đường kết nối trung tâm tỉnh với các xã vùng biên vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030, ưu tiên các dự án giao thông huyết mạch và đầu tư hạ tầng số từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời, ông đề xuất chính sách hỗ trợ cán bộ di chuyển đến trung tâm hành chính mới, bao gồm đào tạo, hỗ trợ việc làm, nhà ở công vụ và cơ chế đặc thù về giao đất ở để cán bộ yên tâm công tác.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm, Đoàn Quảng Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đồng bộ hóa thời điểm hiệu lực của Nghị quyết với các sửa đổi Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đề xuất tất cả có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 để đảm bảo thống nhất. Ông cũng đề nghị quan tâm đến chính sách hỗ trợ cán bộ dôi dư, cơ sở vật chất và điều kiện đi lại, đặc biệt là tại các tỉnh không phải trung tâm hành chính mới, để đảm bảo vận hành không bị gián đoạn.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đồng Tháp đề xuất bổ sung nội dung về địa điểm đặt trung tâm chính trị - hành chính vào Nghị quyết, đồng thời nhấn mạnh việc giữ vững ổn định chính trị và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình sáp nhập. Ông cũng lưu ý cần bổ sung số liệu dân số vào các điều chỉnh diện tích tự nhiên, đảm bảo tính minh bạch và thống nhất trong triển khai.