Bài học "đắng" cho nhà đầu tư nhỏ

Cái chết được báo trước

Trong công văn mới nhất gửi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) ông Đinh Hồng Long, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc SHN thừa nhận, Công ty đang trong tình trạng sắp phá sản. Trong năm 2011, SHN đã mất vốn chủ sở hữu, từ 363,2 tỷ đồng giảm xuống còn 276,7 tỷ đồng; lỗ gần 64 tỷ đồng và dự kiến còn tiếp tục lỗ, vì không còn vốn, trong khi vẫn nợ thuế, nợ lương nhân viên, nợ phí bảo hiểm... Tại sao lại như vậy?

Lần ngược thời gian, tháng 4/2010, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) SHN thông qua Nghị quyết phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ từ 87,02 tỷ lên hơn 324,53 tỷ đồng. Tổng số tiền dự kiến thu được sau đợt phát hành hơn 261,9 tỷ đồng sẽ sử dụng đầu tư vào Dự án KCN Điềm Thụy (huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên) 60 tỷ đồng; góp vốn vào CTCP Thủy điện Đăkpru Hanic 30 tỷ đồng; góp vốn vào trạm thu phí Hoàng Mai 45 tỷ đồng; bổ sung vốn cho hoạt động kinh doanh thép, phôi thép và xuất khẩu nông sản hơn 51,9 tỷ đồng; và bổ sung vốn kinh doanh cho sàn giao dịch bất động sản Hanic 75 tỷ đồng.

Tuy nhiên, báo cáo tài chính quý IV/2011 của SHN cho thấy, số vốn góp vào Dự án KCN Điềm Thụy (huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên) chỉ là 18,2 tỷ đồng, góp vốn vào CTCP Thủy điện Đăkpru Hanic là 3,9 tỷ đồng và góp vốn vào trạm thu phí Hoàng Mai là 13,5 tỷ đồng, các phần đầu tư còn lại không được ghi trên báo cáo. Đặc biệt, SHN đã cho công ty Beta vay tới 238 tỷ đồng.

Và theo ông Long, nguyên nhân khiến SHN có nguy cơ phá sản chính là do công ty chưa đòi được số nợ lên tới hơn 349 tỷ đồng từ Công ty Beta BQP dù đã quá hạn thanh toán 9 tháng.

Và những uẩn khúc

Thế nhưng, xung quanh vụ việc này, dư luận đang đặt câu hỏi. Thứ nhất là tại sao SHN cho Beta vay một khoản tiền lớn như vậy mà chưa được sự đồng ý của ĐHĐCĐ. Thứ hai là theo Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2011 của SHN đã đưa ra thông tin bất thường khi Beta không trả lãi đúng hạn và bất ngờ chuyển toàn bộ trách nhiệm đối với khoản tiền vay này từ công ty sang cá nhân giám đốc Nguyễn Anh Quân vào ngày 11/6/2011. Lạ hơn, tài sản mà ông Quân giới thiệu để trả nợ là 13,77 triệu cổ phần của CTCP BĐS Âu Lạc lại thuộc về SHN.

Một nghi vấn nữa cũng đang được đặt ra là mặc dù tình trạng của Công ty như vậy, song báo cáo tài chính quý IV/2011 của công ty này đã không được đưa ra và xin HNX lùi đến ngày 29/2/2012 với lý do Công ty đang chuyển trụ sở văn phòng làm việc. Thế nhưng, trong thời gian này, các cổ đông lớn, đặc biệt là Ban lãnh đạo của SHN đã bán tháo hàng triệu cổ phiếu, khiến giá c ổ p hiếu SHN sụt giảm mạnh từ 14.500 về chỉ còn 3.800 đồng/CP trong những tháng cuối năm 2011. Và không hiểu bằng cách nào cổ phiếu này đã hồi phục lên 6.200 đồng vào tháng 1/2012. Chỉ biết rằng khi có thông tin sớm vào quý II và trong những đợt phục hồi giá sau này, ông Lưu Quang Minh thành viên HĐQT, trước đó là Tổng giám đốc "thoát" được hơn 217 nghìn cổ phiếu trong tổng số hơn 230 nghìn cổ phiếu nắm giữ. Ngay ông Đinh Hồng Long cũng đã bán 850 nghìn cổ phiếu trong tổng số 1.200 ngàn cổ phiếu nắm giữ vào thời điểm cuối tháng 6/2011.

Chỉ khi ông Long công bố thông tin SHN bên bờ phá sản, giá cổ phiếu SHN mới liên tục giảm sàn thậm chí có nguy cơ không còn khả năng giao dịch, khi phiên giao dịch 30/3, giá SHN chỉ còn 3. 200 đồng/CP nhưng hầu như không có mua, bán nào được khớp lệnh.

Lỗ hổng từ quản lý vốn

Nhiều câu hỏi đặt ra là sự giám sát của cơ quan quản lý ở đâu trong việc sử dụng vốn từ phát hành cổ phiếu mà SHN chỉ là một ví dụ. Thực tế thời gian qua, nhiều đơn vị sau khi đã thu hút vốn cổ đông rồi nhưng khâu hậu kiểm của cơ quan quản lý gần như bỏ ngỏ. Đến khi phát hiện DN sử dụng vốn sai mục đích thì hậu quả đã xảy ra và không thể thu hồi, gây thiệt hại không ít cho các cổ đông nhỏ lẻ. "Nên chăng, các đợt phát hành tăng vốn của các DN nên có giám sát của ngân hàng. Bằng cách các cơ quan quản lý yêu cầu DN đăng ký tài khoản tại ngân hàng nào đó với cơ quan quản lý. Phải có cam kết giữa ngân hàng hoặc DN với cơ quan quản lý rằng ngân hàng chỉ giải ngân số tiền thu được từ việc phát hành thêm vào đúng mục đích theo như bản cáo bạch chứ không nên để HĐQT tự quyết", ông Hoàng Đình Kế - Phó Tổng giám đốc Công ty CPCK VSM khuyến nghị.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, giải pháp tốt nhất là nâng cao chất lượng hoạt động của ban kiểm soát DN. Hiện ban kiểm soát của các DN thường hoạt động kém hiệu quả do cả nể vì đa số họ là người do HĐQT đề xuất. Như vậy, thành viên ban kiểm soát ngoài trình độ chuyên môn, có đủ uy tín mà còn phải có uy lực để ngăn chặn việc làm sai trái của HĐQT.

Đây sẽ là những vấn đề cần giải quyết không chỉ vì quyền lợi của các cổ đông mà vì chính sự minh bạch và chất lượng của TTCK.

Dương Công Chiến