Nhận diện rủi ro khi giao kết thương mại

Ông Phạm Thiết Hòa – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết, Hiệp định Đối tác Tiến bộ và Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có tác động mạnh mẽ và toàn diện hơn nhiều so với các FTA thế hệ cũ. Đặc biệt, lĩnh vực chịu ảnh hưởng đáng kể từ CPTPP chính là thương mại hàng hóa. Với những ưu đãi và cả những yêu cầu khắt khe, hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp hiện nay đang chịu nhiều sự chi phối bởi Hiệp định CPTPP.

Ảnh minh họa

Theo số liệu thống kê của Bộ Công thương, trong 11 nước thuộc khối CPTPP, Việt Nam đã ký kết FTA song phương với 7 nước, trong đó 4 nước có kim ngạch xuất nhập khẩu song phương với Việt Nam tương đối cao, đạt gần 7 tỷ USD. Với các nước chưa ký kết FTA song phương như Canada hay Mexico, kim ngạch xuất khẩu cũng không nhỏ khi lần lượt là 4,6 tỷ USD và 3,4 tỷ USD trong năm 2018. Tuy nhiên, với các thị trường này, xuất khẩu của Việt Nam chỉ chiếm từ 1% đến hơn 2% trong tổng kim ngạch nhập khẩu của mỗi nước. Dự đoán, với CPTPP, các nước sẽ tăng cường mở rộng hợp tác kinh doanh trên cơ sở tận dụng các ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi lớn về thuế.

Luật sư Trần Xuân Chi Anh – đại diện Công ty Luật TNHH Rajah & Tann LCT nêu những thực tiễn rủi ro mà DN có thể gặp phải trong quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng kinh doanh quốc tế. Từ trước đến nay, Việt Nam có mối giao thương thường xuyên với một số quốc gia như Singapore, Nhật Bản… Khi CPTPP có hiệu lực, mối quan hệ này lại càng chặt chẽ hơn, theo đó, tỷ lệ xuất nhập khẩu hàng hóa cũng tăng dần. Việc xuất nhập khẩu được đẩy mạnh cũng đồng nghĩa với việc các sai sót, mâu thuẫn có khả năng xảy ra ngày càng nhiều. Trong số đó, ngành hàng được xác định thường phát sinh tranh chấp là nông sản, gỗ, dệt may. Vì vậy, để giao kết các hợp đồng kinh doanh quốc tế an toàn, DN cần hết sức chú trọng đến việc nhận diện và phân loại các rủi ro nhằm tránh các tổn thất, thiệt hại.

Ở một khía cạnh khác, luật sư Lê Nết – thành viên Công ty Luật TNHH LNT & Thành viên chia sẻ thêm thông tin cần thiết cho DN về đàm phán hợp đồng. Theo đó, DN thường chỉ lưu tâm đến các vấn đề về thương mại như chất lượng, số lượng hàng hóa, thời gian giao – nhận, mà bỏ quên các yếu tố về pháp lý như luật áp dụng, các điều khoản về giải quyết tranh chấp, điều này dễ đưa DN đến “ngõ cụt” khi phát sinh mâu thuẫn. Để hạn chế tình trạng này, ngay ở giai đoạn đàm phán, DN Việt cần chủ động thỏa thuận với đối tác về những thành phần đó như một cách thức phòng ngừa trước với tranh chấp có thể xảy ra.

Xung quanh vấn đề này, ông Châu Việt Bắc – Phó Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, VIAC đã tiến hành phân tích quy trình soạn thảo hợp đồng và minh chứng những khó khăn của DN thông qua các tình huống thực tế. Thông qua việc chỉ ra các mặt đối lập, khác biệt của DN Việt và đối tác trong việc soạn thảo hợp đồng, VIAC đã giúp các DN trang bị nhiều kiến thức hơn với các “cạm bẫy” xuất phát từ giao kết thương mại; chủ động phòng tránh và tận dụng được quyền lợi của mình.

"Với những tranh chấp phát sinh, phương thức trọng tài thương mại sẽ là hiệu quả, giúp DN hạn chế tối đa những tổn thất, thiệt hại có thể xảy ra khi giao dịch với đối tác" - ông Bắc cũng nhấn mạnh.