Thâu tóm thương hiệu Việt qua sàn: Sóng lớn chờ năm mới

Trước quá nhiều biến động của nền kinh tế thế giới và thay đổi chính sách trong nước, việc duy trì được tốc độ tăng về vốn của TTCK trong năm 2015 được đánh giá là một thành công.

Ngay cả việc “tháo chạy” của vốn ngoại trong một số thời điểm của năm 2015, theo ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc chiến lược Công ty Chứng khoán MB (MBS), đó chỉ là “động tác giả” để khối ngoại kìm giá và tận dụng cơ hội mua vào cổ phiếu giá rẻ đón sóng đầu năm 2016. Có thể, ngay sau kỳ nghỉ Tết, NĐT nước ngoài sẽ quay lại...

Việc hàng loạt thương hiệu bị thâu tóm qua sàn là điểm đáng chú ý nhất của TTCK năm 2015 và xu hướng này được dự đoán sẽ còn sôi động

Tập trung thâu tóm DN lớn

Trên thực tế, giá trị mua ròng của NĐT nước ngoài khá khiêm tốn trong suốt nửa cuối của năm 2015. Tuy nhiên, giao dịch lại tập trung, hướng vào DN niêm yết đang kinh doanh hiệu quả, giữ các thế mạnh về thương hiệu, mạng lưới... Và trong lúc cuộc chạy đua tăng tỷ lệ sở hữu ngày càng được đẩy mạnh, rất có khả năng dẫn tới kịch bản không mong muốn là một số thương hiệu Việt có thể lọt vào tay NĐT nước ngoài.

Điều này đã từng xảy ra ở thương vụ Nawaplastic Industry, một công ty nhựa lớn của Thái Lan đã thâu tóm cổ phiếu BMP của CTCP Nhựa Bình Minh. Không chỉ thâu tóm BMP, công ty Thái cũng đang nắm giữ cổ phần của CTCP Nhựa Tiền Phong (NTP). Và vị lãnh đạo của DN Thái đã không giấu giếm tham vọng khi muốn tiếp tục nâng tỷ lệ sở hữu tại hai công ty Việt Nam lên mức 49%, tối đa theo luật cho phép.

Với thị trường, những tay chơi lớn như Nawaplastic bất ngờ lộ diện trở thành cổ đông của các công ty hàng hiệu của Việt Nam không phải là chuyện hiếm gặp. Chẳng hạn đầu tháng 11 giới đầu tư khá bất ngờ với thông tin nhiều tập đoàn nước ngoài liên tục nâng tỷ lệ sở hữu tại các công ty bảo hiểm (BIC, PGI, PTI, PVI Sun Life) để tăng tỷ lệ sở hữu, sau đó dần dần thâu tóm thay vì phải mở rộng thị phần, dù chi phí này cực lớn.

Cụ thể, trước đây Talanx - hãng bảo hiểm lớn thứ 3 tại Đức - đã mua PVI với giá 36.000 đồng/cổ phiếu và nắm giữ đến tận bây giờ. Hiện Talanx đang nắm giữ 33% số cổ phiếu của PVI. Với quy định nới room nước ngoài lên 100% (tháng 12 ban hành), Talanx chỉ cần mua lại 12% từ Oman và 3% từ RRH, đồng thời gom luôn 12 triệu cổ phiếu quỹ (5,2%) để có thể nâng tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu PVI lên 53,2%, hoàn tất thương vụ thâu tóm.

Tham vọng của các tập đoàn này chưa dừng lại vì nghe phong thanh, năm 2016 họ sẽ tiếp tục đăng ký mua thêm cổ phiếu của ngành bảo hiểm để khai thác hết tiềm năng của nguồn cầu hơn 90 triệu dân.

Xét về yếu tố ngành, khẩu vị của NĐT nước ngoài cũng không quên gom mua cổ phiếu ngành hàng tiêu dùng và dược phẩm. Hiện tại, Ezaki Glico - Công ty thực phẩm Nhật Bản mua cổ phần của CTCP Kinh Đô; Nichirei Food mua cổ phần của Cholimex Food. Nhưng nổi đình đám hơn cả là thương vụ Tập đoàn Diageo gia tăng tỷ lệ sở hữu tại CTCP Cồn Rượu Hà Nội (Halico). Còn trong lĩnh vực y tế, CFR International SPA - công ty dược của Chilê - đang sở hữu tới 45,49% cổ phần của CTCP Xuất nhập khẩu thiết bị y tế Domesco.

Mở rộng tầm khống chế

Trong lúc TTCK Việt Nam chưa thoát khỏi sự trồi sụt kéo dài, 2016 vẫn được đánh giá là năm mà cuộc chạy đua tăng tỷ lệ cổ phần của NĐT nước ngoài hướng vào các công ty đang kinh doanh hiệu quả.

Đặc biệt là những DN nội địa đang niêm yết trên sàn sẽ phải lo ngại đối mặt với nguy cơ trở thành miếng mồi ngon cho nước ngoài thâu tóm. Bởi hiện tại, các công ty nội địa lọt vào tầm ngắm dù đa phần đang nằm trong nhóm đầu ngành nhưng xét về đẳng cấp và sức mạnh tài chính vẫn thua sút hoàn toàn đối tác nước ngoài.

Đơn cử, Tập đoàn Diageo là một trong các công ty nổi tiếng nhất thế giới với các sản phẩm đồ uống có cồn, từng được Financial Times bình chọn Top 200 công ty lớn nhất thế giới. CFR là nhà sản xuất phân phối dược phẩm lớn nhất tại Chilê, danh mục sản phẩm lên tới cả nghìn loại sản phẩm. Orchid Fund được chống lưng bởi tỷ phú Robert R. Chandler được Tạp chí Forbes vinh danh trong Top những người giàu nhất thế giới… Tất cả đang dồn sức đầu tư, gom mua cổ phiếu để thôn tính những DN mạnh cùng ngành tại Việt Nam.

Nhìn nhận về động cơ của các tập đoàn ngoại khi gom mua cổ phiếu DN mạnh, Bộ phận phân tích CTCK Bảo Việt (BVSC) cho rằng, năm tới đây, các DN ngoại muốn tận dụng DN Việt Nam như là một trong các nhà cung cấp nguyên vật liệu. Vì vậy, họ nhanh chóng thu gom cổ phiếu, nếu nắm được quyền chi phối DN Việt Nam, khối ngoại sẽ còn kiểm soát giá đầu vào, đồng thời khống chế giá đầu ra.

Đồng quan điểm, Giám đốc tư vấn tài chính DN của CTCK HSC cũng đánh giá, gần đây xu hướng hợp tác chiến lược giữa các công ty cùng lĩnh vực hoạt động diễn ra mạnh mẽ, thay thế việc đầu tư tài chính đơn thuần trước đây. Đối tác nước ngoài am hiểu ngành nên nghiên cứu đối tác Việt Nam khá kỹ. Theo đó, dù đang có xu hướng bán tháo trong năm 2015, nhưng đây có thể là “hư chiêu” của khối ngoại để thoát khỏi những cổ phiếu không tốt…