2021: Môi trường thuận lợi, kinh doanh bùng nổ?

	Cải thiện môi trường kinh doanh tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm
	Tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi, ổn định
	Cải cách thể chế môi trường kinh doanh: Vẫn thấp thoáng tư duy cũ

Chính sách đúng

Theo TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trong năm 2020 các chính sách hỗ trợ DN của Chính phủ được thiết kế đi theo hai “dòng chảy” rất mạnh mẽ. Một bên các chính sách hỗ trợ nhanh, kịp thời cho DN, người dân vượt qua các khó khăn do dịch bệnh Covid-19 và một bên kiên trì theo đuổi các cải cách thể thế, thúc đẩy MTKD để tạo thuận lợi, nâng cao năng lực cạnh tranh của DN và cả nền kinh tế.

Tuy nhiên, dù rất nỗ lực và đạt được nhiều kết quả khả quan so với các nền kinh tế khác trong khu vực và toàn cầu, song vẫn phải thừa nhận 2020 là một năm nhiều khó khăn với nền kinh tế Việt Nam và cộng đồng DN. Theo số liệu từ Hệ thống thông tin đăng ký DN quốc gia (Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cả năm 2020 chỉ có 134,9 nghìn DN đăng ký thành lập mới, giảm 2,3% so với 2019, cho dù vốn đăng ký tăng mạnh (29,2%). Trong khi đó, có tới 101,7 nghìn DN tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể và hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 13,9%. Những số liệu như vậy có thể xem là đáng quan ngại nếu trong bối cảnh bình thường (không có Covid-19).

Có nhiều điều kiện thuận lợi cho các hoạt động khởi nghiệp, mở rộng kinh doanh bùng nổ

Bên cạnh đó, ngay cả khi đã loại ra một bên vấn đề đại dịch Covid-19 và dù đã có rất nhiều nỗ lực cải thiện MTKD thì hầu hết các chuyên gia và tổ chức cho rằng, Việt Nam cần phải hành động nhiều hơn nữa để tạo thuận lợi cho DN, xét cả trong vấn đề khởi sự kinh doanh, mở rộng kinh doanh hay thu hút đầu tư… Đơn cử về khởi sự kinh doanh, theo Doing Business 2020 của WB (WB không công bố báo cáo Doing Business 2021), Chỉ số khởi sự kinh doanh của Việt Nam chỉ xếp thứ 115 trong số 190 nền kinh tế. Nguyên nhân đã đề cập tới nhiều, nhưng chủ yếu nhất vẫn nằm ở các thủ tục, khả năng liên thông của các cơ quan quản lý. Điều đó tạo gánh nặng về thời gian và chi phí cho DN và những tổ chức, cá nhân muốn khởi sự kinh doanh. Như theo Doing Business 2020, để khởi sự kinh doanh ở Việt Nam sẽ phải qua tổng số 8 thủ tục, với khoảng thời gian 16 ngày để thực hiện các quy trình.

Thực tế, tình hình đã có những chuyển biến tích cực trong năm vừa qua. Vẫn lấy ví dụ trong vấn đề khởi sự kinh doanh, Nghị định số 122/2020/NĐ-CP ban hành ngày 15/10/2020 đã quy định rõ về công tác phối hợp, liên thông thủ tục đăng ký thành lập DN, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho DN khi gia nhập thị trường. Nghị định này đã tích hợp nhiều quy trình trước đây vào một quy trình duy nhất, DN chỉ còn phải chuẩn bị một bộ hồ sơ, kê khai một biểu mẫu, thực hiện thủ tục tại một cơ quan (cơ quan đăng ký kinh doanh) rồi chờ nhận kết quả thay vì phải kê khai ở nhiều nơi như trước đây. Các cơ quan quản lý sẽ chia sẻ thông tin với nhau và quy trình trao đổi được thực hiện trên nền tảng số.

Theo ông Bùi Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), sau khi triển khai những cải cách như vậy, quy trình khởi sự kinh doanh ở Việt Nam giảm từ 8 thủ tục, mất thời gian 16 ngày xuống chỉ còn 3 thủ tục với 6 ngày, giúp tạo nên bước tiến lớn trong khởi sự kinh doanh ở Việt Nam. Đáng tiếc như đã đề cập ở trên, WB năm vừa qua không công bố báo cáo Doing Business 2021 nên những cải cách như trong lĩnh vực khởi sự kinh doanh như vậy chưa được cập nhật.

Xóa bỏ khoảng cách với thực thi

Có lẽ đó chỉ là một trong những chuyển biến tích cực cho thấy MTKD đang ngày càng thuận lợi hơn, và chắc chắn sẽ tiếp tục có nhiều chuyển biến hơn nữa trong năm nay khi nhiều luật, quy định quan trọng có hiệu lực. Trong đó, nổi lên là Luật DN năm 2020 (được Quốc hội khóa XIV thông qua tại Kỳ họp thứ 9, có hiệu lực từ 01/01/2021). Ngày 4/1 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 01/2021/NĐ-CP nhằm cụ thể hoá các điều chỉnh, đổi mới của Luật DN qua đó giúp khắc phục những bất cập, vướng mắc còn tồn tại như quy định rõ ràng về hồ sơ, trình tự, thủ tục đăng ký DN theo hướng cắt giảm, đơn giản hoá và tận dụng tối đa các thông tin sẵn có trong Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký DN và các hệ thống thông tin đã kết nối. Đồng thời, bãi bỏ một số thủ tục hành chính không cần thiết như công bố con dấu; thông báo thay đổi thông tin người quản lý DN…

Nghị quyết 02 năm 2021 của Chính phủ cũng nhấn mạnh về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện MTKD, nâng cao năng lực cạnh tranh. Quyết tâm và những giải pháp đưa ra như vậy chắc chắn sẽ tác động tích cực đến tâm lý, niềm tin kinh doanh, khởi nghiệp của các doanh nhân. Bên cạnh đó, trên nền thấp của 2020 (nhất là về số lượng DN thành lập mới); việc Việt Nam kiểm soát tốt dịch Covid và kỳ vọng thế giới cũng sớm khống chế được dịch nhờ vắc-xin... kỳ vọng bùng nổ cả về hoạt động SXKD của những DN hiện có, cũng như nhu cầu khởi sự kinh doanh của các DN mới là hoàn toàn có cơ sở.

Các chuyên gia cho rằng, các chủ trương, chính sách, cam kết và giải pháp đưa ra là rất đúng nhưng cần gắn chặt với việc thực thi trên thực tế. Nói cách khác, việc xóa bỏ được khoảng cách giữa chủ trương, chính sách, và giải pháp đưa ra với hành động trên thực tế vẫn là vấn đề mà các DN và doanh nhân đang trông đợi nhất.

Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, các chính sách, cơ chế và giải pháp đã khá rõ ràng nhưng khi hướng dẫn triển khai thực hiện chưa nhất quán và đặc biệt tình trạng thực thi vẫn còn khoảng cách. Chính vì vậy mà các DN, nhất là các DNNVV vẫn “kêu” rất nhiều. “Xây dựng MTKD bình đẳng hơn; đặc biệt chú ý đến khâu thực thi hiệu quả triển khai các cơ chế, chính sách và cải cách mạnh mẽ hơn nữa MTKD để DN thực sự muốn kinh doanh là những vấn đề cần phải làm quyết liệt và mạnh mẽ hơn trong thời gian tới”, chuyên gia này khuyến nghị.