Chứng khoán tuần: Blue-chips trước thềm mở cửa thị trường phái sinh

Nếu tính chung mức biến động của hai tuần qua, VN-Index đã có mức tăng trưởng kép mạnh nhất kể từ đầu năm với 3,52%.

Blue-chips mạnh mẽ

Không có gì ngạc nhiên, chỉ số HSX30-Index cũng có 2 tuần tăng trưởng kép mạnh nhất từ đầu năm với 4,53%. Các cổ phiếu vốn hóa lớn nhất thị trường đã được đưa vào rổ này kể từ 24/7, đặc biệt là có SAB. Cổ phiếu này tuần qua cũng tăng 4,37% và đang đạt mức giá cao nhất trong lịch sử.

Với danh mục rổ HSX30 được làm mới trong kỳ từ 24/7/2017 – 19/1/2018, các blue-chips vốn hóa lớn nhất đã được phản ánh vào chỉ số HSX30-Index. Mặc dù SAB trong rổ HSX30 mới chỉ được tính có 15% vốn hóa theo tỷ lệ lưu hành tự do tiêu chuẩn nhưng mức vốn hóa vẫn xếp thứ 4 trong chỉ số.

Thống kê biến động giá tuần qua đối với rổ HSX30 cho thấy, chỉ có 10/30 cổ phiếu giảm giá, còn lại 20 cổ phiếu tăng giá. Tỷ lệ cổ phiếu tăng chiếm xấp xỉ 66,7% danh mục. Trong số 10 mã giảm này, chỉ 4 mã là giảm quá 2%, bao gồm HSG (-8,31%), BMP (-5,87%), SBT (-4,99%), KDC (-2,87%). Ngược lại, nhóm 20 cổ phiếu tăng giá có 15 mã tăng trên 2%.

Với mặt bằng chung của thị trường, trong tổng số 734 cổ phiếu niêm yết trên hai sàn, tuần qua chỉ có 282 mã tăng giá, chiếm 38,4% (không tính tới yếu tố thanh khoản). Có 215 mã trong số này tăng được trên 2%.

Điều ấn tượng là tỷ trọng dòng vốn tập trung vào các blue-chips của rổ HSX30 đang tăng lên rất nhanh. Kể từ đầu tháng 7 vừa qua, giá trị giao dịch khớp lệnh của rổ HSX30 chỉ chiếm bình quân 34% tổng giá trị khớp toàn thị trường ở hai tuần đầu tiên, đã nhanh chóng tăng lên 35% rồi 40%. Tuần vừa qua tỷ trọng này đạt 43,1%.

Nếu từ tuần qua giá trị khớp lệnh toàn thị trường tăng khoảng 24,5% so với tuần cuối tháng 7 thì mức tăng trưởng giao dịch của rổ HSX30 cũng tăng trưởng 36%. Có thể nhìn thấy sự liên thông giữa các biến động nói trên: Nhà đầu tư đổ tiền nhiều hơn vào các blue-chips (đại diện là rổ HSX30) đẩy thanh khoản chung toàn thị trường tăng lên.

Vốn hóa của các cổ phiếu trong nhóm HSX30 hiện chiếm gần 71% vốn hóa của VN-Index. Vì thế không có gì bất ngờ khi HSX30 đã giữ nhịp ổn định thị trường trong 2 tuần qua. VN-Index chốt cuối tuần ở mức 788,68 điểm, tiếp tục vượt xa đỉnh cao cũ. Tuy nhiên HSX30-Index chốt tuần mới ở 761,44 điểm, vẫn còn cách đỉnh cũ ngày 7/7 khoảng 10,54 điểm. SAB, NVL mới vào HSX30-Index được hai tuần (NVL đứng thứ 10 về vốn hóa trong chỉ số HSX30) nên chỉ số này trễ nhịp so với VN-Index là bình thường.

Mặt khác, không có cổ phiếu nào trong rổ HSX30 được tính đủ 100% vốn hóa vào chỉ số HSX30-Index như là đối với VN-Index (bị điều chỉnh tỷ lệ cổ phiếu tự do lưu hành). Do đó, tốc độ tăng của chỉ số HSX30 sẽ thường xuyên chậm một nhịp so với VN-Index.

Nếu như dòng tiền tiếp tục chảy mạnh vào các cổ phiếu thuộc rổ HSX30 và chỉ số này tăng cao hơn thì chắc chắn VN-Index sẽ bùng nổ.

Hợp đồng tương lai HSX30-Index, ẩn số sẽ là SAB

Chỉ số HSX30-Index sẽ được sử dụng để xây dựng sản phẩm Hợp đồng tương lai đầu tiên của thị trường phái sinh, dự kiến mở cửa trong tuần tới. Do giá hợp lý của Hợp đồng tương lai sẽ dựa trên giá trị điểm số của chỉ số HX30-Index nên trên lý thuyết, biến động giá của Hợp đồng tương lai sẽ cùng hướng với biến động của chỉ số HSX30.

Chỉ số HSX30-Index được xây dựng đã tính đến khả năng bị thao túng, tức là tác động giá của một hay một vài cổ phiếu có thể tác động đến điểm số của HSX30-Index. Hai nút chặn quan trọng nhất là điều chỉnh vốn hóa theo tỷ lệ lưu hành tự do và giới hạn vốn hóa tối đa của mỗi cổ phiếu thành phần ở mức 10%.

Hai nút chặn này đã làm giảm ảnh hưởng đáng kể của các cổ phiếu vốn hóa lớn. Lấy ví dụ VNM, tỷ lệ lưu hành tự do chỉ là 45%, tức là vốn hóa của cổ phiếu này khi tính HSX30-Index chỉ bằng 45% tổng vốn hóa bình thường khi tính trong VN-Index. VNM lại bị giới hạn vốn hóa và chỉ được tính 35,17% trong đó. VIC cũng bị giới hạn tương tự VNM với tỷ lệ lưu hành tự do 35% và chỉ được tính 90,6% vốn hóa đã điều chỉnh.

Trong HSX30-Index, vốn hóa của VIC thực ra là lớn nhất (theo giá đóng cửa ngày 4/8/2017). VNM, HPG, SAB và MBB là các cổ phiếu lớn tiếp theo. Vì vậy cùng một mức phần trăm tăng giảm giá ở các cổ phiếu này sẽ ảnh hưởng đến HSX30-Index nhiều hơn các cổ phiếu còn lại.

Tuy nhiên, để tác động đến chỉ số này, vấn đề không chỉ dừng lại ở việc cổ phiếu nào có tiềm năng ảnh hưởng mạnh nhất (vốn hóa lớn nhất), mà còn ở chi phí. Vai trò của SAB lúc này cực kỳ nổi bật vì thanh khoản rất kém. Thanh khoản hàng ngày kém nghĩa là chỉ cần một lượng tiền nhỏ cũng có thể khiến giá dao động tăng giảm đủ mạnh. Trong khi đó thao túng VNM, VIC khó hơn nhiều và chi phí đắt đỏ hơn vì giá trị giao dịch hàng ngày rất cao.

Thống kê cho thấy trung bình 20 phiên gần nhất, giá trị khớp lệnh hàng ngày của SAB chỉ đạt gần 13,4 tỷ đồng. Trong 5 phiên vừa rồi, thậm chí giá trị giao dịch chỉ đạt trung bình 9,62 tỷ đồng/ngày. Có những ngày SAB thanh khoản còn tệ hơn nữa mà giá nhảy “điên loạn”. Ví dụ ngay ngày 4/8 vừa rồi SAB giao dịch 3,81 tỷ đồng giá trị nhưng giá biến động trong ngày tối đa 2,2%. Hay như hôm 26/7/2017, SAB giao dịch 6,76 tỷ đồng mà giá lên xuống trong phiên 7,57%.

Như vậy tiềm năng lớn là SAB có thể gây xáo trộn chỉ số HSX30-Index rất nhiều nếu bị thao túng.