Chứng khoán tuần: Ngóng giá dầu, lãi suất USD

Tăng trước thì giảm sau?

Thị trường đi vào chu kỳ tăng giá do nhiều nguyên nhân, nhưng yếu tố cơ bản luôn là sự kỳ vọng đối với điều tích cực lớn hơn sự lo ngại rủi ro.

Điều này không chỉ đúng với thị trường chứng khoán Việt Nam trong 7 tuần qua, mà còn cả với thị trường chứng khoán thế giới. Thông thường kết quả kinh doanh quý 1 tạo ảnh hưởng tốt lên thị trường, chưa kể những yếu tố phụ trợ hiệu quả như giá dầu thế giới cũng đi vào xu thế tăng.

Đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, một số đặc thù riêng như kế hoạch lợi nhuận, chia thưởng, mở room xuất hiện dày đặc trong thời điểm trùng hợp giữa mùa báo cáo kết quả kinh doanh quý 1 và mùa đại hội cổ đông, chưa kể sức hấp dẫn từ những sự kiện chính trị lớn.

Tuy nhiên, không một xu thế tăng nào có thể kéo dài mãi mãi. Thị trường sẽ đạt đỉnh ở thời điểm các thông tin hỗ trợ tích cực không còn đủ sức hấp dẫn dòng tiền vào mạnh hơn nữa, hay nói cách khác là thông tin đã được phản ánh đầy đủ và mức tăng giá.

Thị trường chứng khoán đã không xảy ra khả năng điều chỉnh sớm trong vòng 2 tuần đầu tháng 5 như thông lệ nhiều năm gần đây. Điều dẫn đến sự khác biệt của tháng Năm lần này có lẽ là yếu tố giá dầu xuất hiện chu kỳ tăng giá mạnh, cộng với tâm lý tích cực chờ đón cuộc gặp thưởng đỉnh Việt - Mỹ.

Việc thị trường sụt giảm trong vòng 2 tuần đầu tháng 5 đã xảy ra với xác suất cao, nhưng vẫn có ngoại lệ. Thị trường vẫn có thể tăng trong thời gian này, nhưng nếu đã tăng trước, thường 2 tuần cuối tháng 5 lại sụt giảm “bù”. Đó là hệ quả bình thường của biến động giá do việc chốt lời rút khỏi thị trường sau khi thông tin đã được phản ánh đầy đủ.

Biểu đồ giá dầu theo đơn vị tuần, thể hiện ngưỡng kháng cự 50 usd/thùng

Quả thực yếu tố tạo nên sự khác biệt ở 2 tuần đầu tháng 5 năm nay chính là diễn biến của cổ phiếu dầu khí, do giá dầu tiếp tục tăng. Kể từ cuối tháng 4/2016, giá dầu thế giới có 6 phiên sụt giảm từ 48,49 USD/thùng xuống 43,45 USD/thùng, tương đương 10,4%. Tuy nhiên 8 phiên sau đó giá dầu lại phục hồi lên sát 50 USD/thùng.

Giá dầu tăng một phần tác động tích cực lên diễn biến giá cổ phiếu nói chung, phần khác đẩy giá cổ phiếu dầu khí lên mạnh. GAS tăng tối đa tới 22,8% trong 11 phiên đầu tháng 5, PVD tăng gần 30,1% trong cùng thời gian.

Trong khi đó các cổ phiếu vốn hóa lớn khác tăng yếu hơn nhiều: VNM tăng 6,4%, VCB tăng 10,1%, CTG tăng 11,2%, BID tăng 13,3%, VIC tăng 8,9%, BVH tăng 7,5% DPM tăng 3,4%...

Đây là nguyên nhân chính khiến thị trường qua góc nhìn VN-Index đã không tái diễn thông lệ giảm trong vòng 2 tuần đầu tháng 5 mà lại tăng tối đa 4,8%. Trong khi đó HNX-Index chỉ tăng tối đa 2,4%. Đơn giản là sàn HNX không có nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn tăng như liệt kê ở trên.

Những biến số mới

Lực đẩy đối với thị trường trong 2 tuần đầu tháng 5 liệu còn tác động đến đâu trong thời gian tới?

Yếu tố quan trọng nhất thời điểm hiện tại là giá dầu, một biến số tạo nên sự khác biệt gần đây. Giá dầu đã có một đợt tăng rất mạnh, từ khoảng 27 USD/thùng lên gần 50 USD/thùng, tương đương trên 85% (xem đồ thị). Giá dầu tăng mạnh như vậy đã vượt qua dự đoán của nhiều tổ chức đầu tư quốc tế, vốn cách đây hơn tháng còn lo ngại giá dầu sẽ sụt xuống dưới 20 USD/thùng.

Diễn biến của giá dầu là điều rất khó đoán vì phụ thuộc nhiều vào biến động địa chính trị trên thế giới, cũng như yếu tố cung cầu. Tuy nhiên thuần túy trên cơ sở biến động giá, dầu đã phục hồi lên mức 50 USD/thùng, là ngưỡng kháng cự quan trọng. Đó không chỉ là một mốc số tròn, mà còn thực sự là ngưỡng kháng cự đạt được hồi tháng 12/2014 và suốt 3 tháng, từ tháng 8-10/2015 (Xem đồ thị).

Khả năng giá dầu bứt phá qua ngưỡng 50 USD/thùng cần thời gian nhiều hơn, nhưng lúc này đang xuất hiện một biến số rất mới nữa, là khả năng tăng giá của đồng USD.

Bất cứ khi nào giá USD tăng lên thì mọi hàng hóa khác đều giảm giá, trong đó giá dầu đặc biệt nhạy cảm. Khả năng tăng giá USD đang rất hiện hữu khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) có khả năng sẽ tăng lãi suất USD trong tháng 6 tới. Cuộc họp của FED trong tuần trước đã hé mở khả năng này.

Theo kết quả đặt cược của giới đầu tư Mỹ dựa trên công cụ Hợp đồng tương lai, 73,8% số lượng giao dịch đặt cược FED sẽ tăng lãi suất trong tháng 6 tới ở mức 0,5%. Nếu FED tăng giá, đó sẽ là cú hích bất lợi cho giá dầu cũng như cho thị trường chứng khoán thế giới.

Biểu đồ chỉ số S&P 500 của Mỹ cho thấy khả năng điều chỉnh ngắn hạn đang hiện hữu trước lo ngại lãi suất usd tăng trong tháng 6

Giá USD tăng có thể sẽ ảnh hưởng đến một động lực khác của thị trường, đó là giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài. Một điều đặc biệt kể từ cuối tháng 3 đến nay là dòng vốn nước ngoài mua ròng liên tục. Trong gần 9 tuần giao dịch này, chỉ riêng mua qua khớp lệnh trực tiếp, nhà đầu tư nước ngoài đã đổ ròng vào thị trường 2.825,4 tỷ đồng.

Điều thú vị là từ đầu tháng 4 đến nay, quỹ ETF VNM chỉ huy động mới được 1 triệu USD, quỹ FTSE bị rút ròng 15.680 chứng chỉ, chỉ riêng từ 10/5 đến nay bị rút 453.660 chứng chỉ. Nói đơn giản thì cả hai quỹ này không có thêm vốn, thậm chí là bị giảm đi.

Điều đó khiến thị trường cho rằng việc khối ngoại mua ròng lớn gần đây chính là thông qua P-notes, một hình thức huy động vốn linh hoạt cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào một thị trường chứng khoán mà không bộc lộ danh tính. Nói cách khác P-notes là một nguồn vốn nóng, ưu tiên thanh khoản. Việc lãi suất USD tăng lên có khả năng ảnh hưởng đến dòng vốn này.

Nhà đầu tư nước ngoài có biểu hiện chốt lời mạnh các blue-chips trong phiên cuối tuần trước. Công ty chứng khoán Bản Việt trong bản phân tích mới nhất gửi tới khách hàng đã khuyến cáo các nhà đầu tư ngắn hạn cần hạn chế mua vào các nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn như VCB, BID, CTG, BVH, VIC vì nhiều khả năng dòng tiền P-notes đang có động thái rút ra khỏi nhóm cổ phiếu này.

Một xu thế tăng của thị trường cần nhiều thời gian để có thể thay đổi mà không phải chỉ diễn ra trong một vài phiên. Việc VN-Index tăng hơn 22% trong sóng này cũng là tương đương mức tăng trung bình của các sóng tăng trung hạn từ đầu năm 2014 đến nay (trung bình tăng 21.4%).

Các yếu tố tạo nên con sóng hiện tại vẫn chưa thay đổi (giá dầu vẫn đang ở sát 50 USD/thùng, lãi suất USD chưa tăng, nước ngoài vẫn mua ròng), nhưng đến lúc nào đó sức ảnh hưởng tích cực của các yếu tố đó sẽ giảm đi. Đó là thời điểm thị trường xuất hiện các tín hiệu yếu và có khả năng đảo chiều.