Cơ hội lớn để cách mạng hóa ngành năng lượng

Chìa khóa mở cánh cửa năng lượng sạch

Theo ông Kim Gyeng Chul - Tổng Giám đốc Điều hành VINA Tech, việc ứng dụng sâu rộng công nghệ siêu tụ điện (supercapacitor) và pin nhiên liệu hydro (fuel cell) sẽ là bước ngoặt quan trọng, mở đường cho quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Hai công nghệ tiên tiến này không chỉ đơn thuần cải thiện hiệu suất trong lưu trữ và phát điện, mà còn đang định hình lại tương lai của nhiều ngành công nghiệp chiến lược. Cụ thể, siêu tụ điện và pin nhiên liệu hydro sẽ đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của giao thông xanh, năng lượng tái tạo và điện tử thông minh. “Chúng tôi tin rằng, siêu tụ điện và pin nhiên liệu hydro là những công nghệ đã sẵn sàng để đồng hành cùng Việt Nam trong việc ổn định hệ thống điện quốc gia, hướng tới một tương lai năng lượng sạch, bền vững và tự chủ”.

Còn ông Trần Khánh Việt Dũng, Giám đốc HDF Energy tại Việt Nam cho biết, tiềm năng to lớn của hydro là một giải pháp năng lượng khả thi và hiệu quả cho tương lai của Việt Nam. HDF Energy đang đưa ra những đề xuất táo bạo như dự án điện xanh ở đảo Phú Quý – nơi đang phụ thuộc nhiều vào điện diesel đắt đỏ và ô nhiễm. Dự án này kết hợp hài hòa giữa điện gió và điện mặt trời – 2 nguồn năng lượng tái tạo dồi dào của Việt Nam, cùng với pin nhiên liệu và công nghệ hydro. Sự kết hợp này đảm bảo cung cấp điện với chi phí ấn tượng: chỉ bằng một nửa so với điện diesel hiện tại. Đây là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả kinh tế và môi trường của năng lượng hydro.

Không dừng lại ở đó, HDF Energy cũng đang nghiên cứu một ứng dụng đầy hứa hẹn khác là chuyển đổi đầu máy xe lửa từ diesel sang hydro. Nếu thành công, sáng kiến này sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành giao thông vận tải, giúp giảm đáng kể lượng khí thải carbon và tiếng ồn, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc HDF Energy đẩy mạnh các dự án sử dụng hydro tại Việt Nam không chỉ thể hiện cam kết của công ty đối với phát triển bền vững mà còn cho thấy tầm nhìn chiến lược về một tương lai năng lượng sạch hơn, hiệu quả hơn. Với những bước đi này, hydro đang dần khẳng định vị thế của mình như một trụ cột quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam.

Việc ứng dụng công nghệ hiện đại, chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và năng lượng mới, bao gồm năng lượng nguyên tử, được xem là con đường sống còn để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, TS. Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hiệp hội Tự động hóa Việt Nam cũng chỉ ra một rào cản lớn là Việt Nam đang thiếu hụt đội ngũ chuyên gia công nghệ và an toàn có trình độ để tiếp thu và vận hành an toàn các nhà máy điện hạt nhân.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Đăng Toản, Trưởng khoa Năng lượng mới, Trường Đại học Điện lực cho rằng, có một số khó khăn trong việc đào tạo lĩnh vực hạt nhân, đặc biệt là về nguồn nhân lực (cả người học và chuyên gia), cùng với đó là cơ sở thí nghiệm thực hành đắt đỏ.

Bà Nguyễn Phương Mai - Phó Giám đốc Công ty Đầu tư và Phát triển Châu Anh bổ sung thêm, hiện tính thực thi của các chính sách còn nhiều hạn chế. Việc chuyển giao quyền điều hành và quản lý dự án cho cấp tỉnh gặp thách thức lớn do năng lực của các cơ quan địa phương chưa đáp ứng kịp, đặc biệt là về chuyên môn và khả năng tiếng Anh.

Công nghệ siêu tụ điện và pin nhiên liệu hydro là “chìa khóa” mở ra kỷ nguyên năng lượng sạch, bền vững

Phải tránh duy ý chí

Để vượt qua những thách thức trên, TS. Nguyễn Quân đã chỉ ra một điểm yếu cố hữu là tư duy duy ý chí và tầm nhìn ngắn hạn. Điều này thường dẫn đến những chính sách thiếu đồng bộ, không tạo được động lực thực sự cho các doanh nghiệp trong nước. Thay vào đó, Chính phủ cần mạnh dạn đặt hàng các doanh nghiệp nội địa có nền tảng công nghệ và hệ thống sản xuất kinh doanh tốt. Đây không chỉ là việc trao cơ hội mà còn là chiến lược đầu tư vào nội lực quốc gia. Khi đó, với những dự án lớn, họ sẽ có điều kiện để nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D), mở rộng quy mô sản xuất, tạo ra chuỗi giá trị nội địa và khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Việc này đòi hỏi sự tin tưởng và cam kết lâu dài từ phía Chính phủ, đồng thời các doanh nghiệp cũng phải chứng minh được năng lực và hiệu quả hoạt động.

Một yếu tố then chốt khác để phát triển ngành năng lượng là nguồn nhân lực chất lượng cao. Các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết của một môi trường pháp lý thuận lợi để thu hút và giữ chân nhân tài. Để cạnh tranh với thị trường quốc tế, Chính phủ và các doanh nghiệp cần đảm bảo mức thu nhập tương xứng với trình độ và cống hiến của người lao động, khuyến khích nghiên cứu, đổi mới và phát triển cá nhân, tạo động lực để nhân tài gắn bó lâu dài và nâng cao năng lực cho đội ngũ kỹ sư, chuyên gia hiện có, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ năng lượng mới và năng lượng tái tạo.

Chia sẻ về vấn đề trên, theo TS. Nguyễn Đăng Toản, việc đào tạo và xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ, chuyên gia về công nghệ và an toàn cho ngành năng lượng hạt nhân và các ngành công nghệ mới là vô cùng cấp thiết. Cần gửi người đi học tập tại các quốc gia có kinh nghiệm về điện hạt nhân như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc. Các trường đại học cần cập nhật chương trình đào tạo với kiến thức mới và tìm kiếm cơ hội hợp tác thực tế với doanh nghiệp. Ngược lại, doanh nghiệp cần có sự hợp tác và chuẩn bị nguồn lực dài hạn với các trường đại học, đặt hàng đào tạo nhân lực sát nhất với nhu cầu thị trường.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Phương Mai cho rằng, chính sách cần được xây dựng theo hướng “đồng bộ” trong hệ sinh thái chính sách để tiến nhanh và bền vững. Đồng thời, cần điều chỉnh cơ chế giá điện và các quy định khác để phản ánh đúng chi phí và tạo động lực cho các bên tham gia.