Doanh nghiệp muốn hội nhập bền vững phải đi bằng con đường số hóa

Quang cảnh hội thảo

Chìa khóa giúp hàng Việt chinh phục thị trường thế giới

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0 lan tỏa mạnh mẽ, chuyển đổi số đang trở thành yếu tố then chốt để doanh nghiệp Việt nâng cao năng suất, tối ưu chi phí và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tại Hội thảo “Nâng tầm doanh nghiệp Việt Nam qua ứng dụng công nghệ số và kết nối thị trường toàn cầu - Go Digital, Go Global” tổ chức ngày 27/10, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng công nghệ số và thương mại điện tử đã trở thành động lực tăng trưởng mới cho xuất khẩu Việt Nam. Thông qua các nền tảng số, doanh nghiệp có thể tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu, giảm chi phí trung gian, gia tăng giá trị thương hiệu và chủ động chiến lược giá bán - điều mà trước đây chỉ những tập đoàn lớn mới làm được.

“Thương mại điện tử giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận nhanh hơn, rộng hơn, trực tiếp hơn với thị trường quốc tế. Thay vì gia công cho các thương hiệu ngoại, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể xây dựng thương hiệu riêng, đi ra thế giới bằng giá trị của chính mình”, ông Phú nhấn mạnh.

Một trong những rào cản lớn nhất cho tiến trình chuyển đổi số trong thương mại là chi phí logistics, vốn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu giá thành sản phẩm. Ông Trần Chí Dũng, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho hay, chi phí logistics trung bình hiện chiếm 16-17%, song với nông sản hoặc hàng nặng, con số này có thể lên đến 200-300%.

“Đây là gánh nặng trực tiếp lên năng lực cạnh tranh của hàng Việt. Chúng ta đang vận hành chuỗi cung ứng theo dạng tuyến tính, rời rạc, thiếu kết nối dữ liệu. Muốn bứt phá, phải chuyển sang mạng lưới cung ứng số (Digital Supply Network) - nơi dữ liệu vận hành đa chiều, theo thời gian thực”, ông Dũng phân tích.

Giải pháp được VLA đề xuất là mô hình vận tải đa phương thức (MTO) và chuẩn hóa quy trình số “Buy-Ship-Pay” theo chuẩn Liên Hợp Quốc. Khi các khâu thương mại - vận tải - thanh toán cùng vận hành trên một nền tảng chung, chi phí được tối ưu, độ minh bạch tăng, tạo tiền đề cho liên thông khu vực và toàn cầu.

Hiệp hội hiện đang nghiên cứu phát triển nền tảng vận tải đa phương thức điện tử, kết nối các doanh nghiệp logistics, thương mại và ngân hàng trong cùng một hệ sinh thái số. Mô hình này có thể được thử nghiệm tại ASEAN trước khi mở rộng sang châu Á - Thái Bình Dương.

Theo ông Dũng, để hình thành chuỗi cung ứng thông minh, Việt Nam cần đồng thời chuẩn hóa dữ liệu, liên thông hệ thống và đào tạo nhân lực logistics số. Với nông nghiệp, ngành chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu, việc xây dựng “nông trại thông minh” (Intelligent Farm) sẽ giúp đồng bộ hóa quy trình từ sản xuất đến tiêu thụ, tránh tình trạng “được mùa mất giá”.

“Muốn go global bằng digital, trước hết phải xây nền tảng dữ liệu chuẩn, có khả năng tích hợp đa chiều. Khi dữ liệu trở thành ‘hạ tầng mềm’, doanh nghiệp mới có thể quản trị chuỗi giá trị toàn cầu hiệu quả”, ông Dũng khẳng định.

Doanh nghiệp Việt bứt phá xuất khẩu qua sàn số

Theo ông Bùi Huy Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (Bộ Công Thương), thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành xu hướng xuất khẩu chiến lược của doanh nghiệp Việt.

Theo Connective Market Research, quy mô thị trường thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu năm 2024 đạt 800 tỷ USD, dự kiến tăng trưởng 30,5%/năm đến năm 2031. Việt Nam với tốc độ chuyển đổi số nhanh, dân số trẻ và nguồn hàng phong phú đang được đánh giá là điểm sáng mới của thương mại điện tử châu Á.

Các doanh nghiệp Việt đã bắt đầu đẩy mạnh xuất khẩu qua nền tảng số sang Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN và Trung Đông. Lợi thế của mô hình này là khả năng tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu, rút ngắn chuỗi trung gian, gia tăng biên lợi nhuận và linh hoạt hơn trong định giá, quảng bá thương hiệu.

Tuy nhiên, theo ông Hoàng, thách thức không nhỏ đang hiện hữu. Nhiều doanh nghiệp Việt thiếu nhân lực am hiểu công nghệ và luật thương mại quốc tế, chưa tối ưu logistics, và gặp khó trong quản trị chi phí vận hành trên các sàn xuyên biên giới. Ngoài ra, rào cản pháp lý, thuế và tiêu chuẩn kỹ thuật tại từng thị trường cũng là thách thức lớn.

“Không ít doanh nghiệp khởi đầu đầy nhiệt huyết nhưng bỏ cuộc giữa chừng vì thiếu chiến lược dài hạn, thiếu hiểu biết về mô hình vận hành, hoặc đánh giá sai chi phí”, ông Hoàng chia sẻ.

Một hướng đi đáng chú ý đến từ Công ty cổ phần Hi1 Việt Nam - doanh nghiệp phát triển mô hình F2C (Factory to Consumer), rút ngắn hành trình hàng hóa từ nhà sản xuất tới người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Hi1 Việt Nam cho biết, quy mô thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt gần 25 tỷ USD, dự kiến tăng lên 40-45 tỷ USD vào 2030. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Dũng cho rằng “đằng sau con số tăng trưởng ấn tượng ấy vẫn là khoảng trống về năng lực số và chi phí trung gian cao.”

Từ đó, Hi1 chọn con đường xây dựng sàn thương mại điện tử Thuần Việt, vận hành trên ba trụ cột: nguồn hàng Việt, công nghệ Việt và lợi ích cho người Việt. Sàn không thu phí từ nhà bán hàng, giúp giá hàng giảm 20-30%, chỉ thu phí duy trì 20.000 đồng/tháng từ người mua để đảm bảo vận hành bền vững.

Hi1 hiện hợp tác với Alibaba hỗ trợ doanh nghiệp Việt xuất khẩu, với Vietbank triển khai gói tín dụng 5.000 tỷ đồng cho hệ sinh thái Hi1, và với Viettel Post để mở rộng logistics đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Đồng thời, Hi1 cũng ký kết với GT Mobile (Bộ Công an) để định danh số toàn diện cho sản phẩm, người bán, người mua đáp ứng yêu cầu của Luật Thương mại điện tử mới.