Khí thiên nhiên: Cơ hội chiến lược giữa làn sóng chuyển dịch năng lượng

Phát biểu khai mạc diễn đàn, TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Năng lượng sạch Việt Nam nhấn mạnh, chuyển dịch năng lượng không còn là định hướng dài hạn mà đã trở thành một quá trình hiện hữu, tác động trực tiếp đến an ninh năng lượng, tăng trưởng kinh tế, môi trường và năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia. Các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang buộc các nền kinh tế – trong đó có Việt Nam và các nước ASEAN – phải đổi mới mạnh mẽ cách tiếp cận đối với hệ thống năng lượng.

TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Năng lượng sạch Việt Nam

Trong bức tranh đó, khí thiên nhiên được nhìn nhận là nguồn năng lượng chuyển tiếp quan trọng, đóng vai trò “cầu nối” giữa các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống và năng lượng tái tạo. So với than và dầu, khí thiên nhiên có mức phát thải thấp hơn, đồng thời mang lại tính linh hoạt và độ ổn định cao cho hệ thống năng lượng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các lĩnh vực tiêu thụ năng lượng lớn như công nghiệp, giao thông vận tải và khu vực dân dụng – những lĩnh vực khó có thể chuyển đổi hoàn toàn sang năng lượng tái tạo trong ngắn hạn.

Đối với Việt Nam, nhu cầu năng lượng được dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh trong nhiều thập kỷ tới, song hành với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Trong khi đó, các nguồn năng lượng sơ cấp trong nước đang có xu hướng suy giảm, còn năng lượng tái tạo dù giàu tiềm năng nhưng vẫn cần thời gian để hoàn thiện hạ tầng truyền tải, lưu trữ và cơ chế thị trường. Trong bối cảnh này, phát triển thị trường khí thiên nhiên một cách đồng bộ, minh bạch và bền vững được xem là yêu cầu mang tính chiến lược, gắn chặt với mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0”.

Chia sẻ tại diễn đàn, bà Nguyễn Mai Bích Tiên, Phòng Phát triển dự án tiết kiệm năng lượng, Công ty GreenYellow Việt Nam cho rằng bối cảnh thị trường khí thiên nhiên toàn cầu hiện nay đang tạo ra dư địa thuận lợi hiếm có cho Việt Nam. Thị trường khí đang bước vào giai đoạn tái cân bằng nguồn cung, góp phần cải thiện an ninh năng lượng và giảm áp lực giá, qua đó mở ra "thời điểm vàng" cho phát triển điện khí trong nước.

Bà Nguyễn Mai Bích Tiên, Phòng Phát triển dự án tiết kiệm năng lượng, Công ty GreenYellow Việt Nam

Theo bà Tiên, nhu cầu khí thiên nhiên toàn cầu hiện đạt khoảng 4.250 tỷ m³ và được dự báo tăng lên khoảng 4.700 tỷ m³ vào năm 2030, với mức tăng bình quân 1,5%/năm. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương là động lực tăng trưởng lớn nhất, trong khi châu Âu có xu hướng giảm do đẩy mạnh chuyển dịch sang năng lượng tái tạo.

Dẫn Báo cáo World LNG Report 2025 của IGU, bà Tiên cho biết, Bắc Mỹ hiện là khu vực tiêu thụ khí lớn nhất, châu Á đứng thứ hai và ghi nhận tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ. Phân tích của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cũng chỉ ra rằng, giá LNG là yếu tố then chốt chi phối nhịp độ tăng trưởng nhu cầu khí tại châu Á. Sau giai đoạn biến động mạnh 2022-2023 thị trường khí toàn cầu được kỳ vọng sẽ ổn định hơn từ sau năm 2024 khi cung – cầu dần tái cân bằng.

Đóng góp thêm ý kiến về những thuận lợi từ thị trường khí thiên nhiên toàn cầu, PGS.TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế cho rằng, các cơ hội chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được đặt trong bối cảnh dài hạn của chuyển dịch năng lượng toàn cầu. Theo ông, trong hơn một thế kỷ qua, các cuộc cách mạng năng lượng đã nhiều lần định hình lại bản đồ quyền lực kinh tế thế giới.

Hiện nay, thế giới đang bước vào một làn sóng chuyển dịch năng lượng mới, từ mô hình phụ thuộc nặng nề vào than và dầu mỏ sang hệ thống năng lượng phát thải thấp hơn, thông minh và linh hoạt hơn.

Quang cảnh Diễn đàn

Trong bức tranh chuyển dịch đó, khí thiên nhiên đặc biệt là LNG, CNG và LPG đang nổi lên như một "nhiên liệu bản lề" vừa góp phần giảm phát thải, vừa bảo đảm độ ổn định cho hệ thống điện và hoạt động sản xuất công nghiệp. Ông Long khẳng định, đây là yếu tố then chốt giúp nhiều quốc gia cân bằng giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế và yêu cầu phát triển bền vững.

Nhằm giúp doanh nghiệp Việt nắm bắt tốt cơ hội, vượt qua những thách thức lớn, Diễn đàn được tổ chức nhằm tạo không gian trao đổi chuyên sâu về bức tranh toàn cảnh của thị trường khí thiên nhiên, phân tích xu hướng phát triển tại Việt Nam trong mối tương quan với khu vực ASEAN; đồng thời nhận diện cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu.

Diễn đàn được kỳ vọng sẽ góp phần cung cấp thông tin cập nhật, đa chiều cho các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng doanh nghiệp; tăng cường kết nối, hợp tác giữa các bên liên quan; qua đó đóng góp thiết thực cho mục tiêu chuyển dịch năng lượng, phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam và khu vực ASEAN.