Mua vét cổ phiếu: "Đánh sóng" hay thâu tóm

Mặc dù, có thông tin vài chục CTCK sẽ bị thanh lọc do làm ăn thua lỗ và thanh khoản yếu... nhưng điều này không làm cho các NĐT chùn bước mà ngược lại, hơn chục ngày trở lại đây các CP này đã được vét sạch với nhiều phiên giá kịch trần. Kết thúc phiên 2/4/2012, CP ORS của Chứng khoán Phương Đông đạt 4.200 đồng tăng 92% trong vòng một tháng qua. APS của Chứng khoán châu Á - Thái Bình Dương còn tăng ấn tượng hơn với cú bứt phá từ mức 1.300 đồng/CP lên 5.200 đồng/CP chỉ trong hơn một tháng qua. WSS và VND cũng đều có mức tăng trên 100% trong một thời gian rất ngắn…

Hoạt động thâu tóm góp phần tăng tính thanh khoản cho thị trường
thời gian qua. (Ảnh: St)

Làn sóng vét hàng cũng nhìn thấy ở các CP bất động sản (BĐS) và xây dựng dù cho DN bí bách với hàng loạt dự án không bán được hàng, dự án đình trệ, chậm tiến độ, thậm chí có nguy cơ phá sản. Ví như SDB (Sông Đà 207), mặc dù lỗ gần 29 tỷ đồng so với vốn chủ sở hữu 102 tỷ đồng trong năm 2011, nhưng mức giá trong một tuần qua vẫn tăng tới 8,1% đạt 3.400 đồng/CP. Trong khi đó, mức giá cách đây một tháng chỉ là 2.600 đồng/CP. Hay V11(Công ty cổ phần Xây dựng số 11) lỗ 19 tỷ đồng so với vốn chủ sở hữu 108 tỷ đồng trong năm 2011 song vẫn tăng tới 29,2% trong vòng 1 tháng qua lên 3.100 đồng/CP và so với 3 tháng trước, mức tăng khá ấn tượng với 47,6%.

Lý giải hiện tượng này, các chuyên gia chứng khoán cho rằng, có thể loại bỏ khả năng "đánh sóng" của "đội lái"… Bởi thực tế, trước đây do bị tác động bởi "tâm lý bầy đàn", khi thấy một mã CP có hiện tượng mua vào với số lượng lớn, nhiều NĐT nhỏ cũng "nhảy vào mua" mà không tìm hiểu kỹ. Điều này khiến giá CP tăng mạnh. Tuy nhiên, khi giá CP đã lên đỉnh, nhiều cổ đông lớn lại bán tháo CP với khối lượng lớn khiến nhiều NĐT nhỏ ngậm đắng nuốt cay. Song, hiện tượng này đến nay cũng gần như được loại trừ bởi các quy định hiện nay bán CP với số lượng lớn đã được quy định rõ tại Thông tư số 09/2010/TT-BTC hướng dẫn về công bố thông tin trên TTCK và Công văn số 548/UBCK-TT về việc công bố thông tin ngày 1/3/2010 của UBCKNN. Theo đó, cổ đông nội bộ; cổ đông lớn của công ty; người được ủy quyền công bố thông tin của tổ chức niêm yết vàngười có liên quan của các đối tượng này khi dự kiến giao dịch CP của tổ chức niêm yết hoặc CP của tổ chức giao dịch trên thị trường đại chúng chưa niêm yết, kể cả trường hợp chuyển nhượng không thông qua hệ thống giao dịch tại SGDCK như: cho, tặng, thừa kế, chuyển nhượng hoặc nhận chuyển nhượng quyền mua CP phát hành thêm… phải báo cáo UBCKNN, SGDCK trước ngày thực hiện giao dịch tối thiểu là ba ngày làm việc. Thời hạn dự kiến giao dịch không quá 2 tháng, kể từ ngày đăng ký thực hiện giao dịch và chỉ được bắt đầu tiến hành phiên giao dịch đầu tiên sau 24 giờ kể từ khi có công bố thông tin từ SGDCK.

Từ nhận định này, nhiều chuyên gia cho rằng, mua vét CP thời gian qua chính là nhằm thâu tóm DN thay vì muốn thành lập DN mới của một số NĐT. Việc mua lại DN khác thông qua CP được xem là giải pháp lưỡng tiện cho các NĐT có nhu cầu kinh doanh mà không thành lập DN. Tuy nhiên, để làm được điều này không dễ dàng và chỉ những công ty đang thua lỗ, CP mới đủ rẻ để các nhà NĐT mua vào, để thâu tóm, điều hành. Bởi nếu muốn thâu tóm được DN lớn, ví dụ như: Vinamilk đang có giá khoảng 92 nghìn đồng/CP, đòi hỏi NĐT phải có tiềm lực tài chính rất lớn.

Nhận định này tỏ ra khá thực tế khi theo công bố mới nhất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, đến nay cả nước đã có 2.200 DN làm thủ tục giải thể và 9.700 DN đăng ký ngừng hoạt động có thời hạn hoặc ngừng đóng thuế. Số DN giải thể, tạm ngừng hoạt động tăng khoảng 6% so với cùng kỳ năm trước. Riêng số DN đã hoàn tất thủ tục giải thể tăng tới 57%. Trong khi đó, cùng giai đoạn này chỉ có 15.900 DN mới thành lập và cũng đã giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, trong quý I/2012 đã có 931.000 DN khóa mã số thuế để giải thể và hơn 5.012 DN đã gửi thông báo ngưng hoạt động đến cơ quan thuế.

Trong khi đó, việc thành lập mới DN đòi hỏi DN phải tính toán kỹ, dự án phải thực sự khả thi mới dám thành lập và chi phí để có một bộ máy hoàn chỉnh không hề rẻ. Ví như với lĩnh vực BĐS, việc thành lập DN không khó nhưng xin được dự án đặc biệt ở Hà Nội mới là vấn đề. Do vậy, không dại gì NĐT lại bỏ qua cơ hội mua vào CP BĐS của các DN đã có sẵn dự án được cấp phép. Vì khi mua vào CP này, đương nhiên NĐT sẽ sở hữu dự án BĐS đó thay vì phải bỏ ra chi phí lớn để thành lập mới DN và xin dự án.

"Khi khó khăn, đương nhiên giá CP cực kỳ rẻ và khi đó NĐT mới có đủ tiềm lực để thâu tóm. Do vậy, họ mua lại các DN này thay vì thành lập mới", một chuyên gia nhận định.

Từ đó, sự nghi ngờ các trường hợp mua vét CP thời gian qua là hành vi thao túng thị trường cũng gần như được loại trừ. Đó chỉ đơn thuần là vì CP đang yếu và ở mức giá sàn nên NĐT mua vào. Nhìn ở góc độ này, mua vét có thể được gọi là yếu tố tích cực, bởi thao túng là hiện tượng liên tục mua vào và bán ra với một số lượng cầu ảo. Còn mua vào ở đây là cầu thật, NĐT mua vào nhưng chưa thấy có hiện tượng bán ra. Vì vậy, hành động mua vét CP nhằm thâu tóm ở đây của các NĐT là có chủ đích, không phải để lướt sóng.

Nhìn nhận tích cực hơn, hiện tượng mua vét có tác dụng trấn an rất tốt với các NĐT nhỏ bởi nhiều NĐT nắm giữ CP muốn bán sàn không được, nghĩa là hàng ế, nay có người mua cho thì quả là điều may. Song, ý nghĩa tích cực hơn ở chỗ, khi NĐT mua vét, lượng cổ đông sẽ tập trung hơn thay vì rải rác ở nhiều cổ đông nhỏ lẻ. Khi cổ đông lớn nhiều hơn, việc kiểm soát DN sẽ hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng khuyến cáo, NĐT nhỏ lẻ chỉ nên mua CP loại này cho dài hạn, trong ngắn hạn không nên chạy theo các NĐT lớn. Vì không loại khả năng sẽ bán tống, bán tháo. "Mục đích anh mua là để sở hữu. Nhưng khi mua xong rồi thì anh lại không tìm thấy tiếng nói chung với ban lãnh đạo DN. Vì vậy, có thể anh sẽ phải thoái vốn bằng cách bán ra để chuyển sang lĩnh vực khác" - một chuyên gia cho hay.

Dương Công Chiến