Ngành chăn nuôi “kẹt” trong vòng xoáy tái đàn và thua lỗ

Giá bán thấp hơn giá thành đang làm khó các hộ chăn nuôi

Theo Cục Chăn nuôi - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chi phí sản xuất lợn hơi hiện dao động từ 58.000 - 62.000 đồng/kg, trong khi giá bán tại nhiều địa phương chỉ ở mức 46.000 - 50.000 đồng/kg. Điều này đồng nghĩa, mỗi con lợn xuất chuồng, nông hộ lỗ từ 1,2 - 1,5 triệu đồng. Tình trạng tương tự diễn ra với chăn nuôi gà công nghiệp, khi giá bán gà lông trắng nhiều thời điểm chỉ 18.000 - 20.000 đồng/kg, thấp hơn 10.000 đồng so với giá thành.

Ông Nguyễn Văn Hải, trú tại Bắc Ninh chia sẻ, gia đình tôi tái đàn 100 con lợn với hy vọng giá phục hồi, nhưng đến lúc bán ra, mỗi con lỗ hơn một triệu đồng. Cả lứa lợn mất trắng hơn 100 triệu, giờ không dám nghĩ đến chuyện nuôi tiếp.

Điều đáng lo ngại, khi nhiều hộ cùng lúc tái đàn, nguồn cung trên thị trường tăng mạnh nhưng sức tiêu thụ nội địa không cải thiện, giá lại tiếp tục giảm sâu. Đây là nguyên nhân tạo ra nghịch lý: nuôi nhiều hơn, thua lỗ nhiều hơn.

Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi (bắp, đậu nành, khô dầu…) phụ thuộc 70 - 80% vào nhập khẩu

Theo các chuyên gia, có ba “nút thắt” lớn khiến ngành chăn nuôi khó bứt phá đó là: Chi phí đầu vào đang neo ở mức cao. Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi (bắp, đậu nành, khô dầu…) phụ thuộc 70 - 80% vào nhập khẩu. Khi giá thế giới biến động, chi phí trong nước tăng mạnh, nông hộ khó kiểm soát; Phần lớn nông hộ chăn nuôi vẫn quy mô manh mún, thiếu liên kết, thiếu hợp đồng bao tiêu. Khi thị trường biến động, họ dễ bị động và rơi vào tình cảnh bán tháo. Quan trọng nhất là sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu như thịt gà, thịt lợn đông lạnh từ Mỹ, Brazil, Nga, Thái Lan có giá rẻ hơn 20 - 30% so với hàng trong nước, tạo áp lực lớn cho người chăn nuôi.

Ông Lê Văn Quyết, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai nhận định, chăn nuôi nhỏ lẻ hiện chiếm gần 50% tổng đàn. Khi giá xuống, nông hộ vẫn tái đàn theo tâm lý kỳ vọng và dẫn tới dư cung. Trong khi đó, hệ thống dự báo thị trường chưa tốt, chưa có cảnh báo sớm để bà con cân nhắc sản xuất.

Giải pháp trước mắt là cần thay đổi căn cơ

Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn “tái đàn - dư cung - rớt giá - thua lỗ”, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng ngành chăn nuôi cần một chiến lược tổng thể, thay đổi từ gốc rễ. Cục Chăn nuôi cần phối hợp với hiệp hội và địa phương xây dựng hệ thống dữ liệu cung - cầu, cập nhật tình hình sản lượng, giá cả để đưa ra cảnh báo sớm cho người chăn nuôi. Việc này giúp nông hộ tránh tái đàn ồ ạt theo phong trào.

Doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân cần liên kết chặt chẽ từ khâu giống, thức ăn, chăn nuôi, giết mổ đến tiêu thụ. Khi có hợp đồng bao tiêu, người nuôi sẽ yên tâm sản xuất, tránh tình trạng “được mùa mất giá”.

Các địa phương cần quy hoạch vùng nguyên liệu bắp, đậu nành để giảm phụ thuộc nhập khẩu. Đồng thời, khuyến khích nông hộ áp dụng công nghệ trong quản lý chuồng trại, thức ăn và phòng dịch để tiết kiệm chi phí. Đồng thời, các doanh nghiệp cần đầu tư vào chế biến sâu như thịt mát, thịt hộp, xúc xích, sản phẩm đông lạnh… là giải pháp để giãn áp lực tiêu thụ tươi sống, tăng giá trị gia tăng. Ngoài ra, việc thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, Lào, Campuchia và các thị trường ASEAN sẽ mở thêm đầu ra.

Ngành chăn nuôi Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải thay đổi

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách tín dụng ưu đãi cho hộ và hợp tác xã chăn nuôi, đặc biệt khi giá rớt thấp. Đồng thời, cần xem xét điều tiết nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi giá rẻ, để bảo vệ sản xuất trong nước.

Một số doanh nghiệp lớn đã chủ động điều chỉnh chiến lược. Đại diện Công ty CP Chăn nuôi C.P. Việt Nam cho biết, chúng tôi tập trung phát triển chuỗi khép kín, đồng thời đưa sản phẩm thịt mát vào siêu thị, cửa hàng tiện lợi để nâng giá trị. Mục tiêu là gắn kết nông hộ cùng phát triển, thay vì để bà con tự bơi trong rủi ro thị trường.

Ngành chăn nuôi Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải thay đổi. Nếu tiếp tục sản xuất tự phát, thiếu dữ liệu, thiếu liên kết, thì vòng xoáy “càng tái đàn, càng thua lỗ” sẽ còn lặp lại, gây thiệt hại cho hàng triệu hộ nông dân và làm giảm sức cạnh tranh của ngành.

Muốn thoát khỏi tình trạng này, cần sự đồng bộ từ Nhà nước, doanh nghiệp đến nông hộ đó là quy hoạch lại sản xuất, ứng dụng công nghệ, phát triển chế biến, mở rộng thị trường và xây dựng chuỗi giá trị bền vững. Đây không chỉ là giải pháp trước mắt, mà còn là con đường dài hạn để ngành chăn nuôi Việt Nam khẳng định vị thế trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.