Người tiêu dùng trong nước vẫn lo thực phẩm bẩn?

Xuất khẩu mạnh nhưng thị trường nội địa còn loay hoay

Chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đã đạt trên 50 tỷ USD, trong đó rau quả, hạt tiêu, cà phê, thủy sản đều có mức tăng trưởng ấn tượng. Thế nhưng, tại thị trường nội địa hơn 100 triệu dân, niềm tin vào thực phẩm sạch lại chưa được củng cố vững chắc.

Người tiêu dùng vẫn nghe nhiều về thực phẩm bẩn, rau ngậm hóa chất, thịt tồn dư kháng sinh. Điều này phản ánh sự phân hóa trong chất lượng nông sản: hàng xuất khẩu được chọn lọc kỹ càng, còn hàng trong nước tiêu thụ lại chưa được giám sát chặt chẽ, ông Dương cho biết thêm.

Tại các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, sản phẩm có dán nhãn VietGAP, GlobalGAP hay hữu cơ thường được ưa chuộng, nhưng giá bán cao hơn thị trường từ 20 - 30%. Trong khi đó, phần lớn người dân vẫn mua rau quả, thịt cá ở chợ truyền thống, nơi việc kiểm soát nguồn gốc gần như bỏ ngỏ.

Bà Lê Thu Hồng, chủ một cửa hàng phân phối nông sản tại Hà Nội cho rằng, thị trường nội địa vẫn còn tình trạng hàng hóa trôi nổi, thiếu tem nhãn, thiếu truy xuất nguồn gốc. Người tiêu dùng Việt có tâm lý dè chừng với nông sản trong nước, trong khi lại tin tưởng các sản phẩm nhập khẩu có nhãn mác rõ ràng hơn.

Đây là điểm yếu lớn khi Việt Nam hội nhập sâu rộng. Nếu không xây dựng niềm tin từ chính thị trường trong nước, thương hiệu nông sản Việt khó có thể phát triển bền vững trên trường quốc tế.

Theo các chuyên gia, có 3 “nút thắt” chính khiến nông sản Việt khó đảm bảo đồng đều chất lượng: Sản xuất vẫn mang tính nhỏ lẻ, manh mún. 10 triệu hộ nông dân với quy mô canh tác nhỏ lẻ khiến việc áp dụng tiêu chuẩn an toàn gặp khó khăn; Việc kiểm tra, xử phạt vi phạm an toàn thực phẩm còn chưa nghiêm, khiến hiện tượng “con sâu làm rầu nồi canh” vẫn xảy ra; Hệ thống truy xuất nguồn gốc mới triển khai ở một số địa phương, chưa trở thành yêu cầu bắt buộc trên toàn quốc.

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam Bộ cho biết, muốn lấy lại niềm tin người tiêu dùng, không chỉ xử lý vi phạm mà phải xây dựng hệ thống minh bạch từ trang trại đến bàn ăn. Người mua phải nhìn thấy rõ quy trình sản xuất, giống như khi họ đọc nhãn hàng nhập khẩu.

Cần giải quyết tận gốc vấn đề niềm tin trong nước

Doanh nghiệp khai thác “mỏ vàng” thị trường nội địa

Trong bối cảnh xuất khẩu ngày càng cạnh tranh gay gắt, nhiều doanh nghiệp nông sản đã bắt đầu chú ý hơn đến thị trường trong nước. Với quy mô dân số trên 100 triệu người, mức tiêu thụ bình quân rau quả khoảng 170kg/người/năm, thị trường nội địa được ví như “mỏ vàng chưa khai thác đúng mức”.

Đại diện công ty chế biến rau quả Dagrifood chia sẻ, trước đây, doanh nghiệp chúng tôi tập trung toàn bộ cho xuất khẩu. Nhưng hai năm gần đây, chúng tôi mở kênh phân phối trong nước, đầu tư kho lạnh và hệ thống siêu thị mini. Kết quả rất tích cực, người tiêu dùng sẵn sàng trả thêm tiền cho sản phẩm có chứng nhận an toàn, có QR code truy xuất nguồn gốc.

Điều này cho thấy, nếu doanh nghiệp thay đổi tư duy, thị trường trong nước hoàn toàn có thể trở thành động lực tăng trưởng quan trọng, không kém gì xuất khẩu.

Để gỡ nút thắt, các chuyên gia nhấn mạnh, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp đó là: Chuẩn hóa sản xuất, mở rộng vùng nguyên liệu theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP, khuyến khích nông dân tham gia hợp tác xã để giảm manh mún; Tăng cường thanh kiểm tra, áp dụng chế tài nghiêm minh với vi phạm về an toàn thực phẩm; Ứng dụng công nghệ như phổ biến tem QR code, blockchain để truy xuất nguồn gốc, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm chứng; Xây dựng chợ đầu mối, hệ thống logistics và siêu thị hiện đại, đảm bảo nông sản an toàn từ khâu vận chuyển đến bán lẻ; Tạo dựng văn hóa tiêu dùng nông sản sạch, nâng cao nhận thức người dân về quyền được sử dụng thực phẩm an toàn.

Ông Nguyễn Quý Dương nhấn mạnh, nâng chuẩn an toàn thực phẩm không chỉ là yêu cầu từ thị trường xuất khẩu, mà còn là quyền lợi của chính người tiêu dùng Việt. Khi thị trường trong nước được bảo đảm, doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững.

Nông sản Việt Nam đã đi xa và chinh phục nhiều thị trường khó tính, nhưng để phát triển bền vững, cần giải quyết tận gốc vấn đề niềm tin trong nước. Thực phẩm an toàn phải trở thành chuẩn chung cho cả xuất khẩu và tiêu thụ nội địa, thay vì “hàng tốt đi ngoại, hàng kém để lại”.