Quản lý Fintech trong kỷ nguyên số trước ngã rẽ quan trọng

Động lực đổi mới và thách thức quản lý

PGS.TS. Đào Thị Thu Giang - Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam nhấn mạnh, Fintech không chỉ là xu hướng công nghệ, mà còn là động lực đổi mới sáng tạo kinh tế - xã hội. Sự phát triển nhanh chóng của Fintech cũng đặt ra thách thức lớn về quản lý, đặc biệt trong việc xây dựng hành lang pháp lý phù hợp. Hội thảo đã tập trung bàn thảo vấn đề cốt lõi: làm thế nào để thiết kế khung pháp lý vừa đảm bảo an toàn, quản trị rủi ro, vừa khuyến khích sáng tạo và xây dựng hệ sinh thái Fintech bền vững. PGS.TS. Đào Thị Thu Giang nhấn mạnh, với tư cách là một trong những trường đại học đi đầu trong nghiên cứu và ứng dụng Fintech, Đại học Đại Nam cam kết tiếp tục đồng hành cùng các cơ quan quản lý trong việc kiến tạo tri thức mới và đề xuất các chính sách phát triển phù hợp với bối cảnh công nghệ toàn cầu.

TS. Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng, Fintech tại Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19, gắn liền với chuyển đổi số. Nhiều nghị quyết quan trọng, trong đó có Nghị quyết 22 về Trung tâm tài chính quốc tế, đã đề cập cụ thể đến Fintech. Đến cuối năm 2024, theo NHNN, đã có khoảng 200 công ty Fintech hoạt động tại Việt Nam, cho thấy tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và sức hấp dẫn lớn của thị trường.

Tuy nhiên, theo ông Hiển, khung pháp lý hiện nay chưa theo kịp tốc độ phát triển công nghệ. Tư duy quản lý vẫn thiên về kiểm soát trong khi quốc tế khuyến khích thử nghiệm và thể chế hóa nhanh các mô hình mới. Đặc biệt, với lĩnh vực tiền mã hóa và tài sản số, Việt Nam vẫn thiếu cơ chế thử nghiệm rõ ràng. TS. Hiển đặt ra nhiều câu hỏi phản ánh nhu cầu cấp bách về một chiến lược quản lý linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Về vai trò, trọng trách và nhiệm vụ của Quốc hội trong bối cảnh này, ông Nguyễn Hải Nam - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội khẳng định, với trọng trách giám sát và hoạch định chính sách, Quốc hội đã xác định ưu tiên thúc đẩy hoàn thiện hành lang pháp lý, đồng thời khuyến khích phát triển Fintech toàn diện, hướng tới một hệ sinh thái Fintech bền vững, minh bạch và hội nhập quốc tế.

Blockchain, AI và SupTech định hình quản lý

Hội thảo ghi nhận sự tham gia của nhiều chuyên gia quốc tế, mang đến bài học quý báu cho Việt Nam.

Ông James Huang, đại diện một công ty blockchain khởi nghiệp tại Singapore, phát triển tại Đài Loan (Trung Quốc) cho biết, công nghệ chuỗi khối đang được ứng dụng rộng rãi trong ngân hàng, quản lý chuỗi cung ứng, dữ liệu sản xuất và quản lý carbon. Đặc biệt, stablecoin tại Đài Loan được cho phép sử dụng trong giao dịch xuyên biên giới với các đối tác Nam Mỹ, Nam Phi, nơi đồng nội tệ thiếu ổn định. Điều này giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro mất giá, đồng thời mở ra giải pháp giao dịch hiệu quả.

Giáo sư Cheng-Yun Tsang (Đại học Monash-Australia) dẫn chứng kinh nghiệm Singapore với dự án Ellipse của Cơ quan Tiền tệ triển khai từ 2021, sử dụng SupTech và AI để dự báo rủi ro, giám sát thị trường và cảnh báo sớm. Ông nhấn mạnh: “Sự thành công của chuyển đổi pháp lý phụ thuộc vào khả năng tích hợp công nghệ quản lý thông minh, kết hợp hợp tác đa ngành và quốc tế”.

Ở khía cạnh an ninh, bà Lindy Tsai-Giám đốc điều hành Iregtech Ltd cảnh báo về tình trạng gia tăng tội phạm liên quan đến tiền ảo, với ước tính mỗi tháng thất thoát khoảng 13 triệu USD chỉ riêng tại Đài Loan (Trung Quốc). Ở đây đã thiết lập đường dây nóng 165 chống lừa đảo và chuẩn bị ban hành đạo luật về tài sản ảo trong năm 2025. Bà khuyến nghị ứng dụng AI và học máy vào phát hiện gian lận Blockchain, coi đây là công cụ hiệu quả để bảo vệ người dùng.

Từ kinh nghiệm quốc tế, có thể thấy Việt Nam đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Các chuyên gia thống nhất cho rằng, Fintech không còn là tương lai xa mà là thực tế hiện hữu, với hàng trăm doanh nghiệp đang hoạt động. Vấn đề đặt ra không phải có phát triển hay không, mà là phát triển như thế nào, dưới hành lang pháp lý ra sao để vừa khuyến khích sáng tạo, vừa bảo vệ an toàn hệ thống tài chính.

Sandbox có thể là giải pháp cần thiết, nhưng không đủ. Việt Nam cần xác định rõ lĩnh vực có thể mở rộng thử nghiệm trước như thanh toán điện tử, cho vay ngang hàng, tài sản số, đồng thời sớm nghiên cứu cơ chế quản lý tiền mã hóa. Học hỏi Singapore và Đài Loan (Trung Quốc), Việt Nam cũng nên thúc đẩy ứng dụng SupTech và AI trong giám sát, xây dựng khung quản trị dữ liệu minh bạch, song song với đảm bảo an ninh mạng.

Nhiều ý kiến tâm huyết tại hội thảo đã tạo dựng không gian trao đổi khoa học cởi mở, kết nối nhà quản lý, doanh nghiệp và học giới. Các chuyên gia đều nhận định, Fintech là xu thế tất yếu. Bài học từ quốc tế đã chỉ ra rằng Việt Nam cần nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý, cởi mở với thử nghiệm, đồng thời bảo vệ niềm tin và an toàn hệ thống tài chính quốc gia. Đây không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà còn là sứ mệnh chung của toàn bộ hệ sinh thái kinh tế số.