Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho tài sản số

Hiện nay, một số TCTD đã phát triển các sản phẩm vay có tỷ lệ tín chấp cao và chấp nhận đa dạng các loại hình tài sản đảm bảo, bao gồm cả bất động sản, động sản và các loại giấy tờ có giá. Tuy nhiên, lĩnh vực tài sản số chưa có pháp lý định danh, định giá cụ thể. Vì thế nhiều doanh nghiệp có loại tài sản này không thể dùng để thế chấp vay vốn khiến lãng phí nguồn lực và cơ hội quay vòng vốn sản xuất, kinh doanh.

Nhóm chuyên gia tại CTCP Phân tích chuỗi khối Chainalysis đưa ra số liệu, trong năm 2024, Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về mức độ quan tâm đến tài sản số và đứng thứ 3 toàn cầu về sử dụng các nền tảng giao dịch quốc tế. Hiện có khoảng 17 triệu người Việt Nam sở hữu tài sản số với tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD. Vì thế, nếu xây dựng được các quy định pháp lý dành cho tài sản số thì Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội trong việc tận dụng nguồn thu từ giao dịch tài sản số. Trong đó, ngân sách có thể tăng thu nhờ các khoản đóng góp mới về thuế thu nhập cá nhân, trong khi các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh có thể tăng cơ hội vay vốn nếu tài sản số được thừa nhận và chấp nhận như một loại hình tài sản được dùng để thế chấp vay vốn.

Xây dựng được các quy định pháp lý dành cho tài sản số thì Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội trong việc tận dụng nguồn thu từ giao dịch tài sản số

Đồng quan điểm, đại diện Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho rằng, hiện nay một số quốc gia trong khu vực ASEAN đã ban hành các chính sách nhằm thúc đẩy tạo ra hành lang pháp lý cho tài sản số theo hướng thừa nhận có định danh và phương pháp định giá đối với từng nhóm tài sản.

Hiện dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đã ghi nhận và có điều khoản dành riêng cho tài sản số. Mới đây, trong Nghị quyết số 27/NQ-CP (phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2025), Chính phủ cũng đã yêu cầu các bộ, ngành về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh tài sản số. Song song với đó, Bộ Tài chính cũng đã đưa ra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc xây dựng Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, trong đó đặt vấn đề triển khai sàn giao dịch tiền số, tài sản số.

Tuy nhiên, theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), về cơ bản, tiến độ xây dựng pháp lý cho tài sản số vẫn đang khá chậm chạp so với nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Điều này dẫn tới sức hút đầu tư ở một số lĩnh vực công nghệ có thể bị suy giảm. Đơn cử như lĩnh vực game trực tuyến, thời gian qua đã có những nhà đầu tư như Sky Mavis phải từ bỏ ý định đầu tư tại Việt Nam vì chưa có pháp lý quản lý và thừa nhận các tài sản số trong các ứng dụng game.

Tại Việt Nam, hiện nay các chính sách thuế đều có liên quan đến điều chỉnh mua bán, chuyển nhượng, giao dịch tài sản bao gồm các chính sách về thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng. Các luật thuế này đều quy định chi tiết về người nộp thuế, đối tượng nộp thuế, thu nhập chịu thuế, phương pháp tính thuế và thuế suất. Vì thế, nếu thừa nhận tài sản số là tài sản thì hoàn toàn có căn cứ để thực hiện thu các loại thuế trên.

Riêng đối với việc dùng tài sản số để làm tài sản đảm bảo thế chấp cho các khoản vay tín dụng, các chuyên gia cho rằng trước mắt khi chưa có pháp lý công nhận rõ ràng và các phương pháp định giá cụ thể thì chưa thể thực hiện được. Tuy nhiên, về lâu dài khi các pháp lý được xây dựng theo hướng thừa nhận tài sản số là một loại tài sản hoặc quyền tài sản thì việc bổ sung tài sản số vào danh mục các tài sản được phép mua bán, chuyển nhượng, cầm cố thế chấp, thực hiện các giao dịch đảm bảo là khả thi. Khi đó, pháp luật dân sự và các pháp luật chuyên ngành sẽ có sự sửa đổi, bổ sung. Từ đó, các doanh nghiệp, người dân sẽ có thêm tài sản để thế chấp vay vốn từ các TCTD và định chế tài chính.