“Thắp sáng” kinh tế đêm, tạo động lực tăng trưởng mới

Góp phần cải thiện đời sống người dân

Ðã gần 5 năm kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1129/QÐ-TTg “Phê duyệt Ðề án phát triển kinh tế ban đêm ở Việt Nam”, hoạt động này diễn ra khá sôi động với các mô hình như không gian đi bộ, du lịch đêm, biểu diễn nghệ thuật hay một số loại hình dịch vụ ăn uống, giải trí mở qua đêm và các hoạt động mua sắm. Các hoạt động kinh tế ban đêm chủ yếu diễn ra ở những thành phố lớn, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế-xã hội địa phương, thu hút khách du lịch, đem lại thu nhập cho chuỗi cung ứng, chuỗi lao động.

Chị Võ Diễm Kiều, một tiểu thương tại bến Ninh Kiều, TP. Cần Thơ cho biết, từ khi có phố đi bộ Ninh Kiều, dịp cuối tuần, doanh thu các gian hàng đều tăng hơn trước. Cuối năm 2024, thành phố tổ chức “Ngày hội du lịch - Đêm hoa đăng Ninh Kiều” lần thứ 7, thu hút hàng nghìn du khách trong và ngoài nước. Không khí đông đúc, nhộn nhịp cũng xuất hiện tại các chợ đêm ở các khu vực hồ Búng Xáng, hồ Xáng Thổi, chợ ẩm thực Lê Bình... “Bây giờ có nhiều lễ hội hơn, không gian cũng được đầu tư khang trang, sạch đẹp hơn, thu hút nhiều người đến vui chơi, giúp chúng tôi có thêm thu nhập”, chị Kiều chia sẻ.

Các thành phố du lịch khác cũng ngày càng quan tâm hơn và đầu tư mạnh mẽ cho kinh tế đêm. Mới đây, UBND tỉnh Kiên Giang đã ban hành kế hoạch phát triển loại hình này trên địa bàn tỉnh. Theo đó, Kiên Giang tập trung phát triển kinh tế đêm tại các đô thị trọng điểm như Rạch Giá, Phú Quốc và Hà Tiên - nơi có tiềm năng du lịch và thương mại lớn. Tỉnh cũng khuyến khích phát triển nhiều ngành, nghề, hoạt động mới, nhất là ngành công nghiệp sáng tạo, du lịch, bán lẻ, ẩm thực, các loại sản phẩm du lịch về đêm; trong đó, xây dựng sản phẩm du lịch đêm dựa trên yếu tố văn hóa bản địa, tạo điểm nhấn đặc trưng địa phương, lựa chọn các loại hình dịch vụ, các địa điểm mang tính biểu tượng để thu hút khách du lịch. Phát triển các loại hình dịch vụ như chợ đêm, phố đi bộ, biểu diễn nghệ thuật đường phố, nâng cao chất lượng dịch vụ ẩm thực và lưu trú về đêm; thí điểm cho phép các phương tiện giao thông như xe điện, xe ngựa, xe xích lô... vận chuyển khách du lịch, kết nối giao thông giữa các khu vực có nhiều cơ sở lưu trú với các khu trung tâm có các sản phẩm phục vụ khách du lịch về đêm (chợ đêm, phố đi bộ, khu ẩm thực...).

Kinh tế ban đêm vừa giúp các hộ kinh doanh tăng doanh thu, vừa giúp thay đổi diện mạo đô thị

Tháo gỡ những vướng mắc, chồng chéo

Một chuyên gia nhận định rằng, hiện nay, mô hình kinh tế đêm khá lớn, nhưng cách thức hoạt động còn đơn điệu. Ðiển hình như các không gian đi bộ hiện nay mới dừng lại ở việc quây rào một số tuyến phố, không cho phép phương tiện giao thông đi vào để tạo không gian biểu diễn nghệ thuật, mua sắm hay ẩm thực. Ðiều này dẫn đến tình trạng nhiều không gian hoạt động na ná nhau.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất cho phát triển kinh tế đêm hiện nay là vấn đề chính sách. Loại hình này có những đặc thù riêng, thí dụ, lao động trong chuỗi kinh tế ban đêm phải hoạt động trong khung giờ trái với quy luật thông thường nên chi phí nhân công thường cao hơn. Cùng với đó là thiếu các ưu đãi, nhiều quy định vẫn đang thí điểm khiến doanh nghiệp rất dè dặt với việc đầu tư bài bản, có chiều sâu. Một số địa phương tuy nhận thức rõ được vấn đề này nhưng lại chậm tháo gỡ, ỷ vào chính sách chung, thiếu chủ động.

Trước những vấn đề trên, ông Hoàng Lê Nam Hải, giảng viên Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, phát triển kinh tế đêm cần được hiểu không chỉ là tổ chức các chợ đêm mà còn bao gồm các hoạt động giải trí, ẩm thực, mua sắm và văn hóa diễn ra từ 18 giờ tối hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau. “Thúc đẩy kinh tế đêm không chỉ giúp gia tăng chi tiêu du lịch mà còn đóng vai trò chiến lược trong việc nâng cao doanh thu cho ngành. Phát triển kinh tế đêm phải hướng tới người dân địa phương. Những siêu đô thị như TP. Hồ Chí Minh cần quy hoạch và phát triển kinh tế đêm với sự tham gia của người dân nhằm tạo bản sắc thu hút du khách. Thông qua ứng dụng công nghệ số, chính quyền và doanh nghiệp có thể quy hoạch, quản lý các khu vực kinh tế đêm một cách hiệu quả, từ đó tối ưu hóa trải nghiệm cho du khách.

Để các địa phương mạnh dạn đưa ra các giải pháp thúc đẩy kinh tế ban đêm, một chuyên gia cho rằng, Chính phủ, các bộ, ngành cần rà soát lại những quy định pháp luật liên quan đến phát triển kinh tế đêm và phân công, phân nhiệm của các cơ quan liên quan, trên cơ sở đó tháo gỡ những vướng mắc, chồng chéo; đồng thời, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh ở mức độ phù hợp. Chính phủ cũng cần đôn đốc các địa phương có tiềm năng, thế mạnh khẩn trương ban hành Ðề án, Kế hoạch phát triển kinh tế ban đêm trên địa bàn. Ðặc biệt là nghiên cứu, xây dựng, ban hành các chính sách khuyến khích phát triển kinh tế ban đêm, nhất là các ưu đãi về thuế, về tiền sử dụng đất. Song song với đó, cần nghiên cứu, bổ sung các quy định, hướng dẫn cụ thể về công tác quản lý kinh tế đêm. Ðây chính là vấn đề mà nhiều địa phương còn lúng túng. Trung ương cũng cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương có thế mạnh về du lịch, kinh tế đêm để nâng cao tính tự chủ, phù hợp với thực tế phát triển từng vùng.