Thương mại điện tử: Tăng trưởng đang đối mặt với vấn nạn hàng giả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ

Thương mại điện tử Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, trở thành một trụ cột của nền kinh tế số. Đại diện Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý Doanh nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, doanh thu thương mại điện tử trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt mức tăng 19%, đúng kịch bản đề ra, đóng góp lớn vào tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, ước đạt 3.420-3.430 nghìn tỷ đồng, tăng 9,8-10%. Các lĩnh vực như lưu trú, ăn uống (tăng 15-16%), du lịch lữ hành (tăng 25-26%) và lương thực, thực phẩm (tăng gần 10%) ghi nhận mức tăng trưởng mạnh, phản ánh xu hướng tiêu dùng trực tuyến ngày càng ổn định.

Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada và Tiki đã trở thành cầu nối hiệu quả giữa cung và cầu, giúp doanh nghiệp tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, thương mại điện tử không chỉ hỗ trợ tiêu dùng nội địa mà còn thúc đẩy xuất khẩu, đặc biệt là nông sản và thực phẩm, thông qua các nền tảng xuyên biên giới. Sự phát triển này phù hợp với chiến lược chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, tạo động lực cho kinh tế số và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, sự bùng nổ này cũng đặt ra yêu cầu về quản lý chất lượng và nguồn gốc hàng hóa. Với hàng triệu giao dịch mỗi ngày, các sàn thương mại điện tử đang phải đối mặt với áp lực đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đặc biệt trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái xuất hiện ngày càng tinh vi.

Hàng giả nếu không kiểm soát chặt chẽ, sẽ làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp chân chính

Thách thức từ hàng giả, hàng nhái

Hàng giả, hàng nhái trên các sàn thương mại điện tử là một bài toán nan giải. Đại diện Cục Thương mại Điện tử (Bộ Công Thương) cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2025, bộ đã yêu cầu các sàn gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm và xử lý hơn 11.000 gian hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng giả, hàng nhái. Con số này cho thấy quy mô lớn của vấn đề, khi các đối tượng vi phạm liên tục thay đổi danh tính, mở gian hàng mới để lách luật. Đặc biệt, các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới, không có pháp nhân tại Việt Nam, gây khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm.

Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân nhận định: “Hàng giả không phải là vấn đề của toàn bộ thị trường, nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ, nó sẽ làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp chân chính”. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng với các mặt hàng như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng và đồ gia dụng, vốn chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ vi phạm. Ngoài ra, việc thiếu tiêu chuẩn rõ ràng và tâm lý “giá rẻ bất thường” của người tiêu dùng cũng góp phần khiến hàng giả có đất sống, “Không thể có hàng hiệu giá 15-20.000 đồng trên mạng. Ý thức người tiêu dùng là yếu tố quan trọng để loại bỏ hàng giả”, đại diện Cục Thương mại điện tử cho hay.

Giải pháp từ Luật Thương mại điện tử mới

Để giải quyết bài toán hàng giả, Bộ Công Thương đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Luật Thương mại điện tử, mới được Thường trực Chính phủ xem xét thông qua để trình Quốc hội sẽ đưa ra các quy định đột phá để bảo vệ người tiêu dùng. Các quy định chính bao gồm: Định danh người bán - Yêu cầu các sàn xác định danh tính người bán để truy xuất nguồn gốc, ngăn chặn hành vi vi phạm lặp lại; Tăng trách nhiệm của các sàn - Các sàn phải chủ động giám sát, lọc hàng giả, hàng nhái, thay vì chỉ đóng vai trò trung gian như hiện nay; Quy định với sàn xuyên biên giới - Các nền tảng không có pháp nhân tại Việt Nam phải đăng ký hoặc ủy quyền cho doanh nghiệp trong nước chịu trách nhiệm về tranh chấp và vi phạm.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để quản lý. Cục Thương mại điện tử cũng cho biết sẽ sử dụng AI và blockchain để truy xuất nguồn gốc hàng hóa và tự động phát hiện vi phạm, theo tinh thần Nghị quyết 57. Công tác tuyên truyền cũng được chú trọng, với sự phối hợp của báo chí để nâng cao nhận thức người dân. “Nếu không có người mua hàng giả, sẽ không có người bán. Báo chí và truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tiêu dùng đúng đắn”, đại diện Bộ Công Thương cho hay.

Cùng với đó, hợp tác quốc tế là một hướng đi quan trọng. Đại diện Cục Thương mại điện tử cũng cho biết đang xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp với các sàn xuyên biên giới, đồng thời phối hợp liên ngành với Bộ Công an; Bộ Khoa học và Công nghệ để chặn hàng giả từ nguồn sản xuất và phân phối. Những giải pháp này hứa hẹn tạo ra một môi trường thương mại điện tử minh bạch, bền vững, góp phần thúc đẩy kinh tế số Việt Nam.