Để không phải chế định lãi suất
Chuyện nói đây là việc ngày 18/6/2012, NHNN ban hành Thông tư số 21/2012/TT-NHNN (TT21), quy định về hoạt động đi vay, cho vay; mua, bán có kỳ hạn giấy tờ có giá giữa các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trên thị trường liên ngân hàng (LNH). Tại Thông tư này, về lãi suất, NHNN cho phép thực hiện cơ chế thỏa thuận, nhưng vẫn nêu rõ là “trong trường hợp hoạt động ngân hàng có diễn biến bất thường, NHNN quy định lãi suất cho vay LNH để các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện”. Bằng TT21, hoạt động giao dịch trên thị trường LNH đã được luật hóa. Điểm mấu chốt, thường gây “nóng” là vấn đề lãi suất, cũng đã được luật định.
Ảnh: BĐT
Vào cuối năm ngoái, lãi suất LNH có lúc vọt lên đến 27%/năm. Với các NHTMCP “yếu và thiếu” thanh khoản, còn bị ngân hàng chủ nợ áp lãi suất lên đến 40%/năm, thuộc hàng giao dịch cho vay “nặng lãi”. Nếu so với lãi suất trần huy động 14%/năm vào thời điểm đó, thì mặt bằng lãi suất LNH đã cao gần gấp đôi. Áp mức lãi suất đó đồng nghĩa với thông điệp “không muốn cho vay”. Nhưng vẫn có NHTM đeo bám.
Tình hình dạo đó đã ngày một xấu đi, đến mức thị trường LNH đã xuất hiện hiện tượng “vô tiền khoáng hậu” là giao dịch vay vốn buộc phải có tài sản thế chấp bảo đảm an toàn khoản vay. Dạo đó, giao dịch hỗ trợ thanh khoản lẫn nhau giữa các NHTM, nhìn từ mục tiêu bản chất chức năng gốc của thị trường LNH, đã thấy một sự dịch chuyển sang mục tiêu kinh doanh thuộc thị trường tín dụng. Câu chuyện thời đó chỉ có thể được cắt nghĩa theo hướng, một là mục tiêu lợi nhuận tối thượng, hai là lòng tin giữa một số NHTM với nhau đã mất.
Giao dịch LNH là giao dịch nội bộ giữa các NHTM với nhau, nhưng cách ứng xử như vậy đã không còn là chuyện giữa những “người bạn đồng hành” nữa. Bất ổn của thị trường LNH, đã ảnh hưởng xấu đến thị trường tín dụng, đặc biệt xấu đối với chủ trương kiềm chế lạm phát, ổn định theo hướng giảm dần lãi suất của nhà điều hành. Có thể nói, đột biến lãi suất cao và thế chấp LNH đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường tín dụng và vẫn còn là một hệ lụy xấu, nếu không có TT21...
Nhưng mới đây, ngày 25/6 vừa qua, thị trường LNH lại nổi sóng. Từ 5%/năm trước đó, lãi suất vay qua đêm đã vọt lên mức 7%/năm. Kỳ hạn 1 tuần, lãi suất cũng đã từ 5% tăng lên mức 7,5% - 8%/năm. Riêng kỳ hạn 1 tháng, lãi suất LNH đã từ 6% trước đó vọt lên mức cao nhất là 9%/năm bằng với lãi suất trần huy động ngắn hạn.
Nói chuyện “nổi sóng” vì trong một thời gian khá dài trước đó, lãi suất trên thị trường LNH giảm khá mạnh. Có thời điểm lãi suất LNH kỳ hạn qua đêm chỉ ở mức 1%/năm. Nghĩa là, thị trường LNH đã trở về bản chất tồn tại gốc, chức năng “hỗ trợ thanh khoản” của nó. Điều gây chú ý là “bước sóng” tăng lên mức 3 điểm phần trăm, như vừa nêu đó, đã gọi được là trường hợp “có diễn biến bất thường” chưa, thì chính là các đối tác LNH phải tự mình xác định lấy, sao cho không ảnh hưởng đến lãi suất tín dụng và xu hướng điều hành lãi suất của nhà điều hành và để thị trường LNH không phải chế định lãi suất...
Ama Linh