Sáp nhập, hợp nhất là giải pháp có lợi nhất
Hoạt động sáp nhập, hợp nhất diễn ra an toàn
Từ năm 2014, các TCTD đã chuẩn bị cho cuộc “nước rút” tái cơ cấu hệ thống các TCTD và sở hữu chéo sẽ được NHNN đẩy mạnh trong 2015. Đối với lĩnh vực tái cơ cấu, tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ NH hồi đầu năm, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã nhấn mạnh rằng có 6-8 NH được hợp nhất, sáp nhập trong nửa đầu năm.
Với diễn biến gần đây khi hàng loạt thương vụ hợp nhất, sáp nhập của các NH đang cho thấy, những định hướng và chỉ đạo của NHNN đang đi đúng mục tiêu đặt ra. Đặc biệt, sau kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, vấn đề tái cơ cấu hệ thống các TCTD tiếp tục được cử tri, đại biểu Quốc hội quan tâm, theo sát tình hình.
Habubank sáp nhập với SHB là đơn vị tự nguyện đầu tiên trong lĩnh vực tái cơ cấu NH |
Mới đây, NHNN cũng đã nhận được kiến nghị của cử tri TP. Hồ Chí Minh thuộc thẩm quyền giải quyết, xử lý của NHNN do Ban Dân nguyện chuyển đến với mong muốn ngành NH thực hiện tốt việc tái cấu trúc các TCTD và hệ thống các NHTM theo hướng tập trung quy mô.
Về vấn đề này, ngay trong Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 – 2015” đã đặt ra mục tiêu: Phát triển hệ thống các TCTD đa năng theo hướng hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả vững chắc với cấu trúc đa dạng về sở hữu, quy mô, loại hình có khả năng cạnh tranh lớn hơn và dựa trên nền tảng công nghệ, quản trị NH tiên tiến phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế, phấn đấu đến cuối năm 2015 hình thành được ít nhất 1- 2 NHTM có quy mô và trình độ tương đương với các NH trong khu vực.
Chính vì vậy, theo Thống đốc Nguyễn Văn Bình, thực hiện mục tiêu này, từ cuối năm 2011 đến nay, Chính phủ và NHNN đã khuyến khích việc sáp nhập, hợp nhất, mua lại các TCTD theo nguyên tắc tự nguyện, bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền và các quyền, nghĩa vụ kinh tế của các bên có liên quan theo quy định của pháp luật.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy sáp nhập, hợp nhất, mua lại là giải pháp phổ biến, hiệu quả để xử lý các TCTD yếu kém. “Giải pháp này có nhiều lợi thế so với các biện pháp khác, do không làm gián đoạn hoạt động của các TCTD, bảo toàn được quyền và lợi ích của cổ đông, khách hàng, tiết kiệm chi phí, thời gian, nguồn nhân lực” – Thống đốc Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh.
Thực tế, thời gian qua các hoạt động sáp nhập, hợp nhất, mua lại tại Việt Nam đã diễn ra mạnh mẽ, an toàn, không chỉ giữa TCTD yếu kém với TCTD bình thường mà còn diễn ra giữa các TCTD bình thường với nhau hoặc giữa TCTD trong nước với TCTD nước ngoài trên nguyên tắc tự nguyện và đúng pháp luật. Nhờ đó, số lượng các TCTD đã giảm dần, đặc biệt là các TCTD nhỏ, hoạt động yếu kém.
Các NHTM sau khi tham gia sáp nhập, hợp nhất đều có sự tăng trưởng đáng kể về nguồn vốn và tài sản; thanh khoản được cải thiện, bộ máy quản trị, điều hành được đổi mới và tăng cường. Thực hiện lộ trình cơ cấu lại hệ thống TCTD giai đoạn 2011 – 2015, NHNN tiếp tục kiểm soát chặt chẽ việc tổ chức thực hiện phương án hợp nhất, sáp nhập của từng TCTD để đảm bảo các tổ chức sau hợp nhất, sáp nhập hoạt động an toàn, ổn định hơn.
Đảm bảo các TCTD sau hợp nhất, sáp nhập hoạt động an toàn, ổn định hơn |
Đã có hành lang pháp lý cho kiểm soát sở hữu chéo
Về kiến nghị sớm ban hành văn bản liên bộ về kiểm soát sở hữu chéo để tạo điều kiện cho NHNN thuận lợi hơn trong quản lý của Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận, Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho biết, nhận thức rõ vấn đề sở hữu chéo giữa các NH làm gia tăng rủi ro hệ thống, tạo điều kiện cho các hành vi chuyển vốn lòng vòng, tăng vốn điều lệ không thực chất của các NH, ngày 20/11/2014, NHNN đã ban hành Thông tư số 36/2014/TT-NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của TCTD, chi nhánh NH nước ngoài thay thế Thông tư số 13/2010/TT-NHNN ngày 20/5/2010 của NHNN, trong đó đưa ra các quy định nhằm hạn chế tình trạng sở hữu chéo, đầu tư chéo.
Theo đó, với vấn đề quản trị rủi ro: TCTD, chi nhánh NH nước ngoài phải lập, cập nhật danh sách cổ đông sáng lập, cổ đông lớn, thành viên góp vốn, thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Ban kiểm soát, người điều hành và các chức danh quản lý và những người có liên quan của những người này. Danh sách này phải được công khai trong toàn hệ thống của TCTD, chi nhánh NH nước ngoài…
Bên cạnh đó, về các điều kiện, giới hạn cấp tín dụng: NHNN không cho phép các TCTD góp vốn, mua cổ phần của DN, TCTD khác là cổ đông, thành viên góp vốn của chính TCTD đó và không cho phép công ty con, công ty liên kết của một TCTD được góp vốn, mua cổ phần của chính TCTD đó.
Thông tư 36 cũng quy định cụ thể về mức cấp tín dụng đối với một khách hàng và người có liên quan; quy định các điều kiện, giới hạn cấp tín dụng để đầu tư, kinh doanh cổ phiếu của NHTM, chi nhánh NH nước ngoài… Theo đó, tổng mức dư nợ cấp tín dụng của NHTM, chi nhánh NH nước ngoài để đầu tư, kinh doanh cổ phiếu không vượt quá 5% vốn điều lệ, vốn được cấp.
Cùng với những quy định đối với các TCTD, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 51/2014/QĐ-TTg về một số nội dung thoái vốn, bán cổ phần và đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán của doanh nghiệp nhà nước, trong đó có quy định về việc các doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện thoái vốn đầu tư tại các TCTD.
“Các quy định nêu trên sẽ góp phần hạn chế, xử lý sở hữu chéo trong lĩnh vực NH và tạo ra một sân chơi bình đẳng, minh bạch, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động của hệ thống các TCTD Việt Nam và tạo điều kiện cho NHNN thuận lợi hơn trong quản lý, giám sát các TCTD trong thời gian tới” – Thống đốc nhấn mạnh.
Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình, với xu hướng ngày càng nhiều TCTD tự nguyện sáp nhập, hợp nhất với nhau, các TCTD sẽ được tái cấu trúc theo hướng tập trung tăng quy mô, năng lực cạnh tranh, góp phần hoàn thành mục tiêu của Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD nói riêng và tái cấu trúc nền kinh tế của cả nước nói chung. |