Xác định mức thu phí có tính đến lợi nhuận hợp lý là chưa phù hợp
Sáng nay (26/5), Chính phủ đã trình Quốc hội Dự thảo Luật Phí và lệ phí. Theo tờ trình của Chính phủ thì Pháp lệnh phí và lệ phí được ban hành ngày 28/8/2001 và có hiệu lực thi hành từ 1/1/2002. Qua 13 năm triển khai thực hiện, cơ bản đã đạt được các mục tiêu, yêu cầu đề ra. Cụ thể: Hệ thống văn bản được ban hành kịp thời, đồng bộ, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các quy định về phí, lệ phí; cơ chế quản lý phí, lệ phí được đổi mới theo hướng đẩy mạnh xã hội hoá các dịch vụ công, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công để phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.
Pháp lệnh được thực thi đã tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2012 là 29.112 tỷ đồng, bằng 3,9% tổng thu NSNN; năm 2013 là 31.271 tỷ đồng, bằng 3,8% tổng thu NSNN; năm 2014 là 33.271 tỷ đồng, bằng 3,99% tổng thu NSNN.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, bên cạnh một số kết quả nêu trên, một số quy định của pháp luật phí, lệ phí đến nay không còn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Báo cáo thẩm tra về Dự án Luật Phí và lệ phí, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, Dự thảo Luật quy định nguyên tắc xác định mức thu phí (Điều 7, Điều 8) đối với các dịch vụ do Nhà nước đầu tư: “... có lợi nhuận hợp lý và có tính đến những chính sách của Nhà nước trong từng thời kỳ”.
Đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, Dự thảo Luật quy định đối với các khoản thu phí, lệ phí do các cơ quan nhà nước thực hiện (không điều chỉnh các khoản thu do tổ chức, cá nhân ngoài nhà nước) và là khoản thu thuộc NSNN do Nhà nước thực hiện cung cấp dịch vụ công, chủ yếu nhằm mục đích phục vụ cộng đồng, do đó, việc quy định nguyên tắc xác định mức thu phí có tính đến lợi nhuận hợp lý như Dự thảo Luật là chưa phù hợp.
Tuy nhiên, theo ông Phùng Quốc Hiển – Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho biết, có ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, riêng đối với các hoạt động dịch vụ công được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ủy quyền cho các tổ chức và cá nhân ngoài nhà nước thực hiện thì có thể thực hiện nguyên tắc xác định mức thu phí có tính đến lợi nhuận là phù hợp và tạo điều kiện xã hội hóa các loại dịch vụ công này.
Về chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí, lệ phí (Điều 10, Điều 11), ông Phùng Quốc Hiển cho biết, đối với lệ phí, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với Dự thảo Luật. Theo đó, số thu từ lệ phí nộp toàn bộ (100%) vào NSNN, đối với chi phí tổ chức thực hiện thu lệ phí do NSNN đảm bảo.
Đối với phí, đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với Dự thảo Luật. Theo đó, cơ quan thu phí được để lại một phần theo tỷ lệ (%) trên số phí thu được để trang trải chi phí cho tổ chức thu; phần còn lại nộp NSNN. Tuy nhiên, để đảm bảo rõ ràng, cụ thể cần căn cứ vào tính chất của từng loại phí để xác định số để lại cho phù hợp. Đồng thời, cần quy định cụ thể cơ chế quản lý, nội dung, nguyên tắc sử dụng khoản thu phí của tổ chức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao thực hiện ngay trong Luật để bảo đảm tính cụ thể, minh bạch.
Có ý kiến khác trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách không nhất trí việc để lại tỷ lệ (%) số thu phí cho tổ chức thu phí và đề nghị quy định ngay trong Luật: toàn bộ các khoản thu phí được nộp 100% vào NSNN, các khoản chi cho tổ chức thu sẽ do NSNN đảm bảo và bố trí trong dự toán chi của các đơn vị.
Về các hành vi nghiêm cấm (Điều 15), Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí về sự cần thiết phải quy định các hành vi nghiêm cấm trong Luật Phí và lệ phí. Tuy nhiên, việc quy định các hình vi nghiêm cấm trong Dự thảo Luật chưa bao quát hết những trường hợp phát sinh trong thực tiễn. Do vậy, đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, bổ sung quy định các hành vi nghiêm cấm đầy đủ, bao quát, chặt chẽ hơn đối với các hành vi vi phạm về chế độ quản lý, thu, nộp phí, lệ phí (như nộp chậm, nộp thiếu, xâm tiêu, sử dụng khoản thu phí và lệ phí sai quy định).