Cải thiện môi trường kinh doanh: Đòn bẩy thúc đẩy kinh tế tư nhân

Chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm

Để kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, các đại biểu Quốc hội đồng thuận rằng cải thiện môi trường kinh doanh là yếu tố cốt lõi, đáp ứng mục tiêu của Nghị quyết 68-NQ/TW. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn Hải Dương, cho rằng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm trong quản lý điều kiện kinh doanh là phù hợp với thông lệ quốc tế, giảm chi phí tuân thủ, khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo và mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, bà lưu ý cần cơ chế hậu kiểm mạnh, minh bạch, liên thông dữ liệu giữa thuế, hải quan, ngân hàng… với chế tài đủ răn đe để ngăn lạm dụng chính sách, như lập công ty ma, mua bán hóa đơn, trốn thuế, rửa tiền, gây thất thu ngân sách và méo mó môi trường cạnh tranh. Hơn nữa, bà đề xuất bỏ khoản 11, Điều 4, cấm báo chí đưa tin sai lệch, vì nội dung này không thuộc nguyên tắc quản lý nhà nước, đã được quy định trong Luật Báo chí, Luật Tiếp cận thông tin và Luật An ninh mạng, tránh trùng lặp pháp luật.

Tiếp nối ý kiến, đại biểu Cương Thị Mai, đoàn Nam Định, cho rằng cải thiện môi trường kinh doanh đòi hỏi luật hóa chủ trương, gỡ bỏ quy định chồng chéo, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để doanh nghiệp không bị ràng buộc bởi điều kiện kinh doanh. Bà đề xuất cải cách mạnh mẽ khâu thực thi, cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ và điều kiện kinh doanh vào năm 2025, bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, giấy chứng nhận đầu tư... Để minh họa, bà nêu ví dụ khoản 1, Điều 31, Nghị định 32/2021, yêu cầu không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư cho hạ tầng khu công nghiệp, nhưng chưa rà soát để phù hợp Luật Đầu tư, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi phải xin điều chỉnh quy mô, tiến độ, thời gian thực hiện.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Quang Huân, đoàn Bình Dương, cho biết nguyên tắc doanh nghiệp được tự do kinh doanh những gì pháp luật không cấm, theo Nghị quyết 68, cần được thể hiện rõ trong dự thảo. Ông đề xuất khoản 8, Điều 4, bỏ đăng ký ngành nghề kinh doanh trong giấy phép, vì yêu cầu này gây khó khăn, đặc biệt với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo khi mã ngành chưa tồn tại. Tương tự, ông đề nghị khoản 10 sửa thành nghiêm cấm hành vi thúc đẩy kinh doanh độc quyền, ép buộc thâu tóm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, bảo vệ các doanh nghiệp mới khỏi cạnh tranh không lành mạnh, thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp.

Minh bạch xử lý vi phạm và đơn giản hóa thủ tục

Để bổ sung, việc minh bạch xử lý vi phạm và đơn giản hóa thủ tục hành chính cũng là trọng tâm thảo luận. Đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, cho rằng, Điều 5 cần phân định rõ trách nhiệm pháp nhân, cá nhân, giữa trách nhiệm hình sự, hành chính, dân sự, đáp ứng mong mỏi của doanh nhân. Ông đề xuất rà soát Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, các nghị định, thông tư liên quan để xử lý minh bạch, hợp lý, đạt lý, đạt tình, tạo niềm tin cho doanh nghiệp, nhất là khi khu vực tư nhân đóng góp 51% GDP, 33% thu ngân sách, 55% vốn đầu tư xã hội, là động lực quan trọng của nền kinh tế.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí, đoàn Hà Nội, cũng cho rằng Điều 5 cần quy định xử lý nghiêm minh nhưng không ảnh hưởng sản xuất, không đình trệ dịch vụ, không gắn máy móc, thiết bị vào tang vật vụ án, trả lại tài sản nhanh chóng để doanh nghiệp hoạt động. Ông đề xuất cơ chế ngăn doanh nghiệp cung cấp dịch vụ an sinh xã hội hoặc có nhiều lao động phá sản, bảo vệ người lao động, cộng đồng, nhấn mạnh Nhà nước cần nghiêm khắc với sai phạm nhưng hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động, vì doanh nghiệp tư nhân là nguồn lực quốc gia, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Thị Thủy, đoàn Bắc Kạn, cho rằng, khoản 4, Điều 5, không hồi tố quy định bất lợi, và khoản 6, đảm bảo suy đoán vô tội, không cần đưa vào nghị quyết, vì đã được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Hình sự, Hiến pháp (Điều 13), Bộ luật Tố tụng Hình sự (Điều 31), áp dụng cho mọi đối tượng. Bà đề xuất áp dụng Nghị quyết 164/2024/QH15, cho phép doanh nghiệp đặt tiền bảo đảm để giải tỏa tài sản phong tỏa, quản lý, sử dụng tài sản đúng quy định, mở rộng áp dụng cho vụ án liên quan đến kinh tế tư nhân, giúp duy trì hoạt động kinh doanh, giảm thiệt hại, tăng niềm tin vào hệ thống pháp luật.