Chống thất thu thuế trong hoạt động thương mại điện tử

Nhiều khó khăn cản trở

Theo đại diện Tổng cục Thuế, Việt Nam đang có 139 đơn vị chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT. Số lượng khách hàng trung bình truy cập các sàn ước tính khoảng 3,5 triệu lượt mỗi ngày. Trong những tháng đầu năm, cơ quan thuế đã thu được khoảng 1.082 tỷ đồng khi xử lý các vi phạm từ các tổ chức, cá nhân Việt Nam có thu nhập từ hoạt động kinh doanh TMĐT cung cấp dịch vụ số. Con số này tăng nhanh qua các năm.

Ảnh minh họa

Để tăng hiệu quả trong quá trình thu thuế TMĐT, thời gian qua, Tổng cục Thuế đã tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan như Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an…; tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt là hướng dẫn nhà cung cấp nước ngoài đăng ký, kê khai, nộp thuế trên Cổng Thông tin điện tử của ngành Thuế; phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý rủi ro đối với TMĐT; áp dụng trí tuệ nhận tạo (AI) để xử lý dữ liệu, đưa ra các cảnh báo đối với trường hợp vượt ngưỡng rủi ro và đề xuất các biện pháp quản lý thuế theo rủi ro đối với hoạt động TMĐT…; hoàn thiện quy định pháp luật về thuế để tăng cường trách nhiệm của chủ sở hữu sàn TMĐT trong việc khai thuế, nộp thuế thay cho người bán hàng hóa, dịch vụ thông qua sàn, cung cấp thông tin cho cơ quan thuế bằng phương thức điện tử…

Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh cá nhân - Tổng cục Thuế cho biết, với những đặc trưng của nền kinh tế số và tình hình phát triển nhanh chóng của TMĐT tại Việt Nam như hiện nay thì thách thức lớn nhất là khả năng quản lý các nguồn thu, đối tượng nộp thuế khi người nộp thuế có thể bất kể là tổ chức hoặc cá nhân; 1 cá nhân, tổ chức có thể mở nhiều gian hàng trên các trang mạng xã hội cũng có thể bán hàng trên nhiều nền tảng TMĐT khác nhau. Bên cạnh đó, TMĐT có nhiều loại như phí dịch vụ, phí bản quyền… rất khó để xác định số tiền chi trả cho bản quyền, phí dịch vụ hay doanh thu trả cho sản phẩm số để ngành thuế làm căn cứ tính thuế giá trị gia tăng, nghĩa vụ khai thuế.

Mặt khác, một chuyên gia còn chỉ ra rằng, thách thức trong thu thuế TMĐT còn đến từ việc xác định được căn cứ tính thuế vì trên môi trường số, các hoạt động kinh doanh có thể thực hiện thông qua website mà không cần sự hiện diện vật chất của người nộp thuế tại một địa bàn cụ thể. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế số thì những phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cũng rất đa dạng như: thanh toán qua ngân hàng, thanh toán điện tử, thanh toán ngang hàng (P2P), tiền điện tử.... nên việc kiểm soát dòng tiền cũng không dễ dàng; việc kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT vì thế cũng gặp khó khăn.

Khuôn khổ pháp lý dần hoàn thiện

Nhằm hóa giải những thách thức trong quản lý thu thuế TMĐT, Thủ tướng Chính phủ vừa ký ban hành Công điện số 889/CĐ-TTg chỉ đạo Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan như Bộ Công an; Bộ Công thương; Bộ Thông tin và Truyền thông; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và 63 tỉnh, thành phố tập trung thực hiện một số nhiệm vụ theo chức năng nhiệm vụ để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số.

Điều này cho thấy sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt, tích cực vào cuộc kịp thời với nhiều biện pháp trong công tác quản lý thuế đối với TMĐT; khuôn khổ pháp lý về quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT dần được hoàn thiện. Qua đó, kịp thời chấn chỉnh những bất cập và tăng cường công tác quản lý trong việc phân định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ và quyền hạn trong quản lý thuế đối với TMĐT. Đồng thời, tạo sự minh bạch, công bằng, thuận lợi cho hoạt động TMĐT, bảo đảm công tác quản lý, ngăn chặn trốn thuế, kiểm soát chất lượng dịch vụ, hàng hóa.

Trước yêu cầu được đặt ra, đại diện Tổng cục Thuế cho biết, trong những tháng cuối năm sẽ tập trung tổ chức quyết liệt triển khai các biện pháp, giải pháp tăng cường quản lý thuế đối với TMĐT theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, tập trung xây dựng cổng thông tin tiếp nhận thông tin từ các sàn TMĐT trong nước theo phương thức tự động (điện tử); xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý thuế về TMĐT; nghiên cứu giải pháp kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành... và thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm khác.

Không chỉ thế, nhiều địa phương cũng đưa ra giải pháp cho riêng mình. Đơn cử, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã yêu cầu các đơn vị liên quan tăng cường phối hợp chặt chẽ trong việc chống thất thu thuế, xây dựng được cơ sở dữ liệu dùng chung để chia sẻ thông tin. Trong đó, Cục Thuế thành phố chia sẻ thông tin về thuế; Sở Công thương, Sở Thông tin và Truyền thông thành phố chia sẻ thông tin về các website và ứng dụng thương mại điện tử trên địa bàn thành phố… Trên cơ sở đó, cơ quan thuế có thể quản lý và thông báo nghĩa vụ thuế với người dân và doanh nghiệp.

GS.TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, cần chú trọng đẩy mạnh chuyển đổi số đồng bộ để có được cơ sở dữ liệu số, phục vụ cho công tác quản lý thuế; Áp dụng các công nghệ tiên tiến vào quản lý các sàn TMĐT để cơ quan chức năng dễ dàng nắm rõ các hoạt động giao dịch điện tử, từ nguồn gốc hàng hóa đến quá trình giao dịch. Đồng thời, cần có cơ chế để khuyến khích các đối tượng nộp thuế tự giác, tự điều chỉnh hành vi thực hiện nghiêm các quy định về thuế.