Công khai ngân sách hướng đến nền tài chính minh bạch
Ảnh minh hoạ |
Nhiều bước tiến tích cực
Theo kết quả khảo sát chỉ số công khai ngân sách 2019 do Tổ chức Hợp tác Ngân sách Quốc tế (IBP) công bố, điểm xếp hạng của Việt Nam có sự cải thiện ở cả 3 trụ cột: công khai ngân sách tăng 23 điểm, sự tham gia của công chúng tăng 4 điểm và giám sát ngân sách tăng 2 điểm.
Kết quả này đã đưa Việt Nam vươn lên vị trí 77/117 nước và là quốc gia có mức độ cải thiện mức độ công khai ngân sách tích cực. So với một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, điểm xếp hạng chỉ số công khai ngân sách quốc gia năm 2019 của Việt Nam đã vượt qua Campuchia và Myanmar.
Đặc biệt, hiện nay, Việt Nam đã thực hiện công bố 7 trong 8 tài liệu ngân sách chủ chốt cần được công khai, gồm: Định hướng xây dựng ngân sách, Dự thảo dự toán ngân sách, Dự toán ngân sách được Quốc hội quyết định, Báo cáo ngân sách công dân, Báo cáo ngân sách quý, Báo cáo ngân sách cuối năm, Báo cáo kiểm toán.
Bên cạnh đó, báo cáo về chỉ số công khai ngân sách bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) 2019 (do Trung tâm Phát triển và Hội nhập công bố, đã đánh giá mức độ công khai ngân sách của 44 bộ, cơ quan trung ương) cho thấy mức độ công khai ngân sách của các bộ, cơ quan trung ương đã có sự cải thiện so với năm 2018, với điểm số trung bình đạt 21,2 điểm, tăng 10,2 điểm.
Nhìn vào kết quả khảo sát MOBI năm 2019, ông Nguyễn Quang Thương, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) nhận định: Các bộ, cơ quan Trung ương đang nỗ lực hơn và hoàn toàn có khả năng cải thiện được mức độ công khai, minh bạch ngân sách.
Đặc biệt, việc chỉ số công khai minh bạch ngân sách của Việt Nam vẫn được các tổ chức quốc tế ghi nhận và đánh giá cao sẽ góp phần quan trọng trong việc củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp và các nhà đầu tư nước ngoài, tạo cơ sở để thu hút thêm các dòng vốn trong và ngoài nước đầu tư vào Việt Nam.
Cần tăng cường sự tham gia của các bên
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, Việt Nam vẫn còn hạn chế về điểm số, với trụ cột “sự tham gia của công chúng” điểm còn thấp.
Theo ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước (Bộ Tài chính), nguyên nhân chủ yếu do các tiêu chí đánh giá được xây dựng dựa trên thông lệ tốt của các nước thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) nên chưa phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Vì vậy, ông Tân cho rằng Bộ Tài chính và các cơ quan chức năng cũng cần rút kinh nghiệm trong việc thông tin, tuyên truyền cho người dân, đảm bảo đầy đủ, kịp thời hơn và có giải pháp khuyến khích người dân tham gia chủ động, tích cực hơn vào việc hoạch định chính sách tài chính - ngân sách.
Cùng chung quan điểm này, TS. Ngô Minh Hương, Giám đốc CDI cũng đề xuất một số kiến nghị về việc tăng cường sự tham gia của công chúng. Theo bà, Bộ Tài chính cần thí điểm các cơ chế để công chúng tham gia vào quy trình lập ngân sách và giám sát ngân sách; Kiểm toán Nhà nước cần xây dựng cơ chế chính thức để công chúng tham gia xây dựng chương trình và đóng góp ý kiến trong các cuộc kiểm toán; Quốc hội cho phép cá nhân hoặc tổ chức xã hội tham gia các phiên điều trần về dự thảo dự toán ngân sách và các phiên điều trần về báo cáo kiểm toán.
Để thực hiện tốt công tác công khai ngân sách Nhà nước trong thời gian tới, đại diện Vụ Ngân sách nhà nước cho biết bộ này sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định pháp lý, hướng tới chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, sẽ tăng cường việc kiểm tra, giám sát thực hiện công khai ngân sách của các bộ, ngành, địa phương, các đơn vị sử dụng ngân sách, bảo đảm thực hiện đúng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Qua đó, giúp người dân thực hiện tốt vai trò kiểm tra, giám sát trong quá trình quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước của các ngành, các cấp.