Đẩy lùi tín dụng đen cần giải pháp, chương trình tổng thể

Theo PGS-TS. Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân, trong những năm qua, khu vực tài chính chính thức tại Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả phát triển ấn tượng. Chính phủ Việt Nam cũng đã có nhiều chính sách tăng tiếp cận tín dụng chính thức cho các thành phần kinh tế. Tuy nhiên, tín dụng đen vẫn hoành hành tại nhiều nơi.

Trước thực trạng đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 12/CT-TTg về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng đen. Ngay sau đó, để triển khai thực hiện Chỉ thị 12, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Quyết định 1178/QĐ-NHNN về kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng triển khai Chỉ thị 12. Việc thực hiện các quy định trên đã có những kết quả nhất định, tuy nhiên tín dụng đen vẫn chưa được xử lý triệt để.

Ảnh minh họa

Đại tá Phạm Văn Tám, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Hình sự, Bộ Công an, cho biết tính đến nay, các cơ quan bảo vệ pháp luật đã phát hiện, xử lý 1,178 vụ phạm tội hình sự liên quan đến tín dụng đen. Trong đó, có những vụ án lên đến hàng tỷ đồng và có hàng nghìn người bị hại.

Theo ông Tám, tại Điều 246 Luật Dân sự có quy định trần lãi suất cao nhất 20%, nhưng lãi suất tín dụng đen có khi lên đến 300-700%/năm.

“Tín dụng đen có rất nhiều hình thức đòi nợ bằng nhiều thủ đoạn, bằng các hành vi vi phạm pháp luật như đe dọa, bắt người trái pháp luật, cố ý gây thương tích… và thường gắn với những băng nhóm tội phạm…”, Đại tá Tám cho biết. “Tín dụng đen ảnh hưởng rất nhiều đến các tổ chức tín dụng chính thức, làm nhiều công ty khởi nghiệp sập bẫy…”.

Đáng chú ý, theo Đại tá Tám, tín dụng đen cũng phát triển ở các quốc gia lân cận. Ngay cả ở những quốc gia tài chính rất minh bạch cũng vẫn có tín dụng đen với những giao dịch ngầm. Vì vậy, theo ông cần phải có giải pháp để kìm chế tín dụng đen, không để tín dụng đen phát triển.

“Tín dụng đen có thẻ coi là vấn đề quốc gia, do vậy cần có một chương trình quốc gia để xử lý”, PGS-TS. Phạm Hồng Chương nói.

Cùng quan điểm, Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính Đặng Ngọc Đức dẫn một số kết quả nghiên cứu về thực trạng tín dụng đen của Viện, đồng thời nêu một số giải pháp mang tính tổng thể. Về phía người dân, trước hết cần tiếp tục tuyên truyền rộng rãi để nâng cao nhận thức của người dân, qua đó người dân hợp tác chặt chẽ với các tổ chức tín dụng để được phục vụ nhằm ngăn chặn tín dụng đen.

Với các cơ quan, tổ chức liên quan, cần giải quyết 3 nhóm vấn đề cơ bản: (1) hoàn thiện thể chế và cơ sở pháp lý; (2) sự phát triển các sản phẩm cho vay của các tổ chức tín dụng, cho phép khả năng tiếp cận của người dân nghèo; (3) thiết lập sự phối hợp đồng bộ của chính quyền, các tổ chức đoàn thể tại các địa phương cùng với sự hỗ trợ của hệ thống thông tin, truyền thông phát và nền tảng cơ sở hạ tầng kỹ thuật và công nghệ.

“Giải quyết được nhóm các vấn đề cơ bản thứ nhất và thứ ba sẽ tạo ra tiền đề và có thể coi là điều kiện “cần” để giải quyết nhóm các vấn đề thứ hai”, ông Đức lưu ý thêm.

“Được coi là ‘điều kiện đủ’, mang lại ý nghĩa và hiệu quả để ngăn chặn, loại bỏ tín dụng đen ở Việt Nam, các tổ chức tín dụng mà nòng cốt là các ngân hàng thương mại cổ phần có ưu thế trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng cần được khuyến khích để xây dựng và phát triển một loại hình cho vay đặc biệt với mục tiêu ngăn chặn và xóa bỏ tín dụng đen”, nghiên cứu của Viện Ngân hàng - Tài chính khuyến nghị.

“Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần xác lập một số quy chế đặc thù nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng có thể chiếm lĩnh thị trường, cạnh tranh và đẩy lùi tín dụng đen. Sau đó, từ năm 2023, các sản phẩm cho vay loại này sẽ được chuẩn hóa và áp dụng rộng rãi theo những chuẩn mực cho vay thông thường để đảm bảo rằng các tổ chức tín dụng luôn là bạn đồng hành của người dân và hoạt động tín dụng đen sẽ thực sự không còn cơ hội tồn tại trong nền kinh tế - xã hội nước ta”, nghiên cứu gợi ý lộ trình tổng thể.