Hai bộ trưởng và những câu hỏi chất vấn hóc búa

Trước đó, Bộ trưởng Xây dựng đối diện với câu hỏi chất vấn liên quan đến việc điều chỉnh quy hoạch tùy tiện, chạy theo lợi ích NĐT…

Vấn đề quy hoạch đô thị, quản lý nhà chung cư được nhiều đại biểu nêu ra trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng

Bất cập từ dự án BOT giao thông và câu hỏi lợi ích nhóm

Liên quan đến việc rất ít DN trong nước được tham gia các dự án giao thông, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đặt vấn đề, hiện nay DN xây dựng giao thông trong nước rất khó để tham gia các công trình, dự án lớn về giao thông, như dự án cao tốc Bắc - Nam do năng lực, khả năng tài chính không đáp ứng được vốn dài hạn. Thực trạng trên đòi hỏi với các dự án giao thông lớn cần phải mời gọi, thu hút đầu tư từ nước ngoài. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nhận thức vấn đề này như thế nào và có những giải pháp gì để tạo cơ hội cho các DN trong nước đều được tham gia.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng cho biết, đường cao tốc Bắc - Nam phía đông hiện nay là dự án lớn, chúng ta có 8 dự án PPP, mỗi dự án có thể tới 20.000 tỷ đồng. Ngân sách hiện nay đang khó khăn, nguồn lực trong nước cũng khó khăn, nhiều DN đã đầu tư các dự án BOT giai đoạn trước, nguồn lực rất hạn chế, tín dụng ngân hàng đầu tư nhiều cho các dự án BOT nên đối với DN trong nước hiện nay cũng có khó khăn về nguồn vốn, tín dụng.

Tuy nhiên, đây là dự án lớn, trọng điểm, cần thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ về đấu thầu. “Chúng tôi đang đấu thầu quốc tế, thuê 2 tư vấn nước ngoài cùng với chúng ta lập hồ sơ mời thầu. Các bộ có liên quan đã cho ý kiến về hồ sơ mời thầu để chúng ta cố gắng thực hiện công tác đấu thầu, thu hút được nguồn vốn nước ngoài”, Bộ trưởng Thể cho biết.

Vì vậy, để tạo điều kiện cho DN trong nước, Bộ GTVT đã khuyến cáo các DN trong nước có thể liên doanh 3 - 4 DN trong nước thành một đơn vị để đảm bảo nguồn lực tài chính DN 20% theo đúng nghị quyết của Quốc hội hoặc thu xếp các nguồn vốn tín dụng thuận lợi hơn hoặc DN trong nước liên doanh với DN nước ngoài. Vì chúng ta đấu thầu quốc tế nên các DN trong và ngoài nước đều có thể liên doanh, liên kết với nhau để tham gia dự án.

Đề cập đến những bất cập trong các dự án BOT giao thông hiện nay, đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) cho biết, sau khi kiểm toán 61 dự án BOT giao thông, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm 222 năm thu phí của 61 dự án này. Tuy nhiên, trước đó Bộ KH&ĐT và Bộ GTVT với nhiều lập luận cho rằng Kiểm toán Nhà nước không được kiểm toán các dự án BOT giao thông với lý do đây là các dự án của NĐT tư nhân. “Vậy vì sao 2 Bộ không muốn kiểm toán các dự án BOT giao thông và nếu Kiểm toán Nhà nước không kiên quyết thì dân có phải trả tiền oan cho 222 năm của 61 dự án này hay không. Liệu có lợi ích nhóm ở đây hay không”, đại biểu chất vấn.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết: “Chúng tôi trân trọng sự hỗ trợ của Kiểm toán Nhà nước. Ngay từ khi dự án BOT triển khai, Bộ GTVT đã mời kiểm toán, chủ doanh nghiệp BOT cũng trực tiếp mời kiểm toán vào cuộc để kiểm toán, thậm chí mời cả công an chứ không phải như thông tin nói rằng Bộ GTVT không đồng ý kiểm toán dự án. Gần như 100% dự án BOT được kiểm toán. Số liệu hơn 200 năm phải trả phí mà các đại biểu phản ánh, trong kỳ họp trước chúng tôi đã trả lời”.

Tuy nhiên, câu trả lời chưa nhận được sự hài lòng của đại biểu Bùi Văn Phương, ông cho rằng: “Bộ trưởng vừa trả lời là Bộ không hề né tránh kiểm toán các dự án BOT giao thông mà chủ động mời Kiểm toán Nhà nước vào cuộc. Có lẽ trả lời của Bộ trưởng không chính xác vì tôi đang ngồi cạnh Tổng kiểm toán Nhà nước (!) Bộ chỉ mời 3 dự án là Hầm Đèo Cả, Trung Lương - Mỹ Thuận và Bắc Giang - Lạng Sơn. Trước đó, Bộ cũng đồng ý với Bộ KH&ĐT là không kiểm toán các dự án BOT giao thông”.

Điều chỉnh quy hoạch tùy tiện

Trước đó, Quốc hội đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà về công tác lập, thẩm định, phê duyệt và quản lý thực hiện các dự án đầu tư xây dựng công trình; quản lý thị trường bất động sản, xử lý bất cập trong quản lý nhà chung cư, căn hộ du lịch, văn phòng kết hợp lưu trú, biệt thự du lịch; và về công tác quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng đô thị…

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) nêu hàng loạt câu hỏi liên quan đến tình trạng phá vỡ các quy hoạch do điều chỉnh quy hoạch tràn lan; việc bỏ hoang phí đất đai và các công trình vô cùng lãng phí… “Quản lý nhà chung cư… như Bộ trưởng đã nói có 8 loại tranh chấp. Thực ra nghe Bộ trưởng trả lời tôi thấy với những giải pháp Bộ trưởng đưa ra chưa biết bao giờ có thể khắc phục được những tồn tại đó. Nó không rõ vai trò cơ quan quản lý nhà nước ở đây là gì”, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương cho hay.

Trả lời và làm rõ thêm một số nội dung mà đại biểu Quốc hội chất vấn, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng thừa nhận, có tình hình điều chỉnh quy hoạch tùy tiện ở các đô thị hiện nay và có nhiều đại biểu chất vấn. Điều chỉnh quy hoạch là một nội dung của hoạt động quy hoạch và cũng là một nội dung của quá trình thực hiện quy hoạch.

Tuy nhiên, các đại biểu và cử tri rất bức xúc về việc điều chỉnh quy hoạch tùy tiện, được gọi là chạy theo nhà đầu tư, điều chỉnh nâng tầng cao, nâng mật độ xây dựng, giảm không gian công cộng... dẫn đến tăng dân cư trong các khu đô thị, tăng áp lực lên hạ tầng giao thông, gây bức xúc và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người dân, an toàn cho người dân trong những khu đô thị này và cần phải khắc phục.

Về biện pháp khắc phục, Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ yêu cầu Bộ Xây dựng cùng các địa phương cho thanh tra, kiểm tra, rà soát lại tất cả các quy hoạch điều chỉnh, xem xét, xử lý nghiêm với các quy hoạch điều chỉnh nhưng vi phạm về quy chuẩn và tiêu chuẩn quy hoạch. Cho dừng điều chỉnh quy hoạch với những quy hoạch vi phạm chưa thực hiện, đang thực hiện. Có các giải pháp đầu tư hạ tầng để đáp ứng yêu cầu gia tăng dân số và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong điều chỉnh quy hoạch không đúng quy chuẩn.

Khắc phục quy hoạch treo làm khó dân

Về tình trạng quy hoạch treo, dự án treo diễn ra ở nhiều địa phương và đã ảnh hưởng tới quyền lợi, cuộc sống của người dân trong vùng quy hoạch, từ đó làm lãng phí nguồn lực, giảm hiệu quả sử dụng đất đai và hiệu quả đầu tư xây dựng, gây bức xúc trong xã hội. Phó Thủ tướng thừa nhận, nguyên nhân của tình trạng này, trước hết là do chất lượng quy hoạch kém, dự báo thiếu chính xác, thiếu khoa học. Quy hoạch nhu cầu sử dụng đất vượt quá khả năng đáp ứng của nguồn lực đầu tư.

Mặt khác, công tác lập quy hoạch chưa gắn với việc xây dựng kế hoạch thực hiện để cân đối các nguồn lực đầu tư, xác định lộ trình đầu tư trong từng giai đoạn phù hợp với khả năng của nguồn lực và đáp ứng yêu cầu quy hoạch, để từ đó cho phép người dân được đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trong thời kỳ chưa thực hiện quy hoạch nhằm sử dụng hiệu quả đất đai. Cũng do công tác quản lý thực hiện quy hoạch thiếu kế hoạch, dẫn đến tình trạng cấp phép dự án tràn lan, theo phong trào, không phù hợp với nhu cầu của thị trường về các sản phẩm bất động sản.

Để khắc phục tình trạng này, Phó Thủ tướng cho biết trước hết phải đẩy mạnh công tác lập quy hoạch gắn với nâng cao chất lượng quy hoạch. Muốn thực hiện được điều này, cùng với việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung kịp thời những quy hoạch không phù hợp, chúng ta phải có cơ chế lựa chọn các nhà tư vấn quy hoạch năng lực, có kinh nghiệm; thường xuyên rà soát, cập nhật các thông tin quy hoạch, công khai quy hoạch và lắng nghe ý kiến của người dân góp ý về quy hoạch trong việc lập quy hoạch cũng như trong điều chỉnh, bổ sung quy hoạch.

Sau khi có quy hoạch được phê duyệt, các địa phương phải chủ động lập kế hoạch thực hiện quy hoạch, trong đó xác định lộ trình, cân đối nguồn lực theo quy hoạch đúng theo Nghị định 11 Chính phủ đã quy định rất rõ, nhưng hầu hết hiện nay các địa phương chưa làm tốt điều này.