Khi các cây bút “ẵm” giải xứ người

Văn học Việt vừa qua liên tiếp nhận tin vui khi nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Giám đốc NXB Văn học được xướng tên tại Giải thưởng Changwon KC International Literary năm 2018 do phía Hàn Quốc trao tặng.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều (phải), nhà văn Nguyễn Ngọc Tư (trái) vừa giành các giải thưởng văn học uy tín tại Hàn Quốc, Đức

Đồng thời, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư với tác phẩm Cánh đồng bất tận (Endlose Felder) đã vượt qua tác phẩm của 8 tác giả nữ quốc tế để chiến thắng giải Literaturpreis 2018 do Hiệp hội Quảng bá văn học châu Á, châu Phi và Mỹ Latin ở Frankfurt (Đức) bình chọn. Những tin vui này cho thấy nền văn học Việt luôn có những cây bút, tác phẩm xứng tầm để vươn ra biển lớn.

Thực tế cho thấy, trong nền văn học Việt từ sau đổi mới đến nay, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều là một trong những tên tuổi nổi bật, có nhiều tác phẩm để lại dấu ấn với bạn đọc yêu văn chương và Nguyễn Quang Thiều cũng rất nhiệt huyết, có nhiều hoạt động để giới thiệu văn học Việt ra thế giới. Sinh năm 1957, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều hiện là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Á - Phi, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Giám đốc NXB Hội Nhà văn Việt Nam…

Đặc biệt, Nguyễn Quang Thiều từng nhận nhiều giải thưởng văn học trong nước và quốc tế và ngoài sáng tác thơ, ông còn viết văn xuôi, kịch bản sân khấu, điện ảnh, tiểu luận, vẽ tranh. Ở lĩnh vực nào Nguyễn Quang Thiều cũng có tác phẩm nổi bật, tạo được sự chú ý bởi chất lượng nội dung, sáng tạo, sự tươi mới...

Trong lĩnh vực văn chương, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều có nhiều tác phẩm được dịch sang tiếng Anh và một số ngôn ngữ khác. Một số tác phẩm của Nguyễn Quang Thiều được dịch sang tiếng Hàn Quốc như Những người đàn bà gánh nước sông, Bài hát về cố hương, Sự chuyển động của cái đẹp... đã được bạn đọc nước bạn yêu mến.

Theo nhận định của nhà thơ Mai Văn Phấn, thơ Nguyễn Quang Thiều làm chao đảo một số tác giả sáng tác theo hệ hình thi pháp cũ. Có thể họ không đổi mới được toàn triệt, nhưng cũng bắt đầu thay đổi tư duy thẩm mỹ, áp dụng những thủ pháp mới của một số trào lưu, khuynh hướng hiện đại.

“Sau sự xuất hiện của thơ Nguyễn Quang Thiều, nhiều tác giả trẻ đã khởi phát đổi mới, cách tân thi pháp. Ông là một trong những thi sĩ tiên phong của dòng chảy thơ cách tân Việt Nam sau 1975” – nhà thơ Mai Văn Phấn đánh giá về tầm ảnh hưởng của đồng nghiệp Nguyễn Quang Thiều với nền văn học Việt hiện đại.

Nếu như nhà thơ Nguyễn Quang Thiều giành giải thưởng tại Hàn Quốc và có những đóng góp cho thi ca nước nhà kể trên, thì nhà văn Nguyễn Ngọc Tư với tác phẩm Cánh đồng bất tận được trao ở Đức vào tháng 10/2018 cũng tạo sức bật cho các cây bút trẻ nước nhà. Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư từng được dịch qua nhiều thứ tiếng như Hàn Quốc, Thụy Điển. Trong đó bản tiếng Đức do giáo sư Gunter Giesenfeld, nhà giáo Marianne Ngo chuyển ngữ. Năm 2017, bản dịch Cánh đồng bất tận bằng tiếng Đức dẫn đầu bầu chọn của Litprom tại sự kiện Sách hay mùa đông lần thứ 37 (Đức).

Giải thưởng Literaturpreis mà nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa được xướng danh ở Đức được thành lập 30 năm qua, dành cho các tác giả nữ đến từ châu Á, Phi, Mỹ Latin, Thế giới Ả Rập và vùng Caribe. Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976 tại Cà Mau, trước giải thưởng này chị đã nhận nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng Văn học Đông Nam Á (2008), Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam (2006). Nhiều tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư khi ra mắt bạn đọc đều thu hút được lượng lớn độc giả, hầu hết các cuốn sách “made in Ngọc Tư” ở top bán chạy nhất và được tái bản nhiều lần.

Trong đó, Nguyễn Ngọc Tư đã khẳng định được tài năng, sức hút với bạn đọc qua nhiều tác phẩm gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, tản văn như: Ngọn đèn không tắt, Ông ngoại, Biển người mênh mông, Nước chảy mây trôi, Đau gì như thế, Sống chậm thời @, Sầu lên đỉnh Puvan, Ngày mai của những ngày mai Gió lẻ và 9 câu chuyện khác, Biển của mỗi người, Khói trời lộng lẫy, Gáy người thì lạnh, Bánh trái mùa xưa, Sông, Đong tấm lòng, Không ai qua sông...

Nhiều nhà phê bình văn học đánh giá, Nguyễn Ngọc Tư là một nhà văn có chân tài trong nền văn chương hiện đại Việt Nam. Tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư mang tính hiện thực sâu sắc vì đã phản ánh được chân dung đích thực với tâm tư, nguyện vọng và tình cảm của lớp người lao động nghèo khó, bằng một phong cách nghệ thuật tiêu biểu cho lối viết chơn chất mà cô đọng của những người cầm bút ở phương Nam.

Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, văn học Việt là một nền văn học có vị trí riêng trên bản đồ văn học thế giới. Tuy nhiên chúng ta chưa làm rõ nét được nó bởi vì việc truyền bá chưa được chú trọng. Còn rất nhiều những nhà văn, nhà thơ khác rất đáng được nhận giải thưởng quốc tế hay các tác giả đã đoạt giải trước đó như Bảo Ninh, Lê Minh Khuê (giải văn xuôi của Hàn Quốc), Nguyễn Huy Thiệp đoạt giải của Italy... nếu chúng ta biết tự chọn dịch các tác phẩm của họ. Nhưng đây vẫn chỉ là việc dịch đơn lẻ, nghĩa là những người họ thấy cá nhân đó giá trị thì họ dịch nên việc quảng bá hay để các giải thưởng chú ý còn rất hạn chế.