Khi nào được cung cấp thông tin tài khoản?

Cân nhắc việc NH cung cấp thông tin tài khoản khách hàng cho cơ quan thuế

Cung cấp toàn bộ thông tin tài khoản không hợp lý

Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), mặc dù đã qua 5 lần lấy ý kiến, nhưng tại bản thứ 6 mới công bố gần đây, những quy định về trách nhiệm NHTM cung cấp thông tin tài khoản của khách hàng cho cơ quan thuế vẫn được giữ lại.

Cụ thể, mục a, khoản 2, Điều 98, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) quy định: “NHTM có trách nhiệm cung cấp nội dung giao dịch qua tài khoản, số dư tài khoản của người nộp thuế trong thời hạn 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được yêu cầu cung cấp thông tin của cơ quan thuế”.

Ngân hàng cung cấp thông tin cho cơ quan thuế chỉ khi có quyết định cưỡng chế thuế

Chuyên gia tài chính Phan Minh Ngọc cho rằng, nếu yêu cầu NHTM phải cung cấp tất cả các thông tin về tài khoản của khách hàng cho cơ quan thuế là không thỏa đáng và bất hợp lý. Trong chừng mực nhất định, NHTM chỉ phải cung cấp một số thông tin về tài khoản của một số khách hàng nhất định cho cơ quan thuế và các cơ quan quản lý nhà nước khác, nhưng phải đảm bảo nguyên tắc tôn trọng quyền bảo mật thông tin và lợi ích của khách hàng.

Xét ở góc độ pháp lý, giữa tháng 9/2018, Chính phủ đã thông qua Nghị định 117/2018 về việc giữ bí mật, cung cấp thông tin khách hàng của TCTD. Theo đó, Điều 4 Nghị định này quy định, TCTD không được cung cấp thông tin xác thực khách hàng khi truy cập các dịch vụ ngân hàng (bao gồm: mã khóa bí mật, dữ liệu sinh trắc học, mật khẩu truy cập…) cho bất kỳ cơ quan, tổ chức nào khác. Cơ quan nhà nước và các tổ chức khác chỉ được yêu cầu TCTD cung cấp thông tin khách hàng theo mục đích, nội dung, phạm vi, thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Như vậy rõ ràng với việc giữ lại quy định bắt buộc các NHTM cung cấp các thông tin tài khoản của khách hàng tại Khoản 2 Điều 98, Dự thảo Luật Quản lý thuế chưa phù hợp với các quy định bảo mật thông tin theo Nghị định 117/2018 vừa được Chính phủ ban hành. Nếu các quy định này được giữ lại trong Luật Quản lý thuế đến khi dự luật được thông qua thì các quy định ở Điều 4 Nghị định 117/2018 sẽ bị vô hiệu hóa chỉ sau vài tháng có hiệu lực.

Cần làm rõ điều kiện tiếp cận thông tin

Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế của VCCI cho rằng, nếu quy định như kể trên, Dự thảo Luật Quản lý thuế chưa đảm bảo tính minh bạch vì không nêu rõ trong các trường hợp nào thì cơ quan thuế có quyền yêu cầu NHTM cung cấp các thông tin liên quan đến tài khoản của khách hàng. Song song đó, dự thảo luật cũng chưa thuyết minh được yêu cầu này căn cứ vào nhu cầu quản lý nhà nước cụ thể là gì. Nếu dự luật được quy định mở như vậy khi ban hành sẽ có khả năng hiểu theo nhiều cách khác nhau, việc áp dụng sẽ rất tùy ý trên thực tế.

Đồng tình quan điểm này, LS. Trương Thanh Đức (Công ty luật Basico) cũng cho rằng, dự luật trên cần nêu rõ ai được phép truy cập thông tin tài khoản của khách hàng tại các NHTM, phòng trường hợp thông tin bị tiết lộ ra bên ngoài. Cơ quan thuế có thể yêu cầu khấu trừ tiền trong tài khoản, phong tỏa tài khoản nhằm đạt được mục tiêu thu thuế từ sự phối hợp với NHTM. Còn nếu cơ quan thuế được yêu cầu cung cấp chi tiết nội dung giao dịch qua tài khoản, lịch sử giao dịch thì lại trở thành điều tra. Chỉ trừ các trường hợp tiến hành điều tra các vụ việc của ngành thuế, hải quan, cơ quan thuế mới được quyền yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết như vậy.

Theo tìm hiểu của Thời báo Ngân hàng, với các quy định pháp lý hiện tại, ngoài chính NHTM mở tài khoản và khách hàng thì các cơ quan, tổ chức như: Thanh tra Chính phủ, UBND cấp tỉnh/thành phố, cơ quan công an, cơ quan thuế và thi hành án tùy trường hợp có thể yêu cầu NHTM cung cấp các thông tin liên quan đến tài khoản của khách hàng. Tuy nhiên, nếu các cơ quan, đơn vị này muốn tiếp cận và yêu cầu NHTM cung cấp các thông tin liên quan đến tài khoản thì cần đảm bảo các yêu cầu khá chặt chẽ về quy trình tiếp cận thông tin.

Theo đó, Cơ quan Thanh tra Chính phủ chỉ được yêu cầu NHTM cung cấp thông tin tài khoản ở một vụ việc cụ thể đoàn thanh tra đang thực thi nhiệm vụ. Phía Cơ quan Công an, khi yêu cầu NHTM cung cấp thông tin cần xuất trình được quyết định khởi tố vụ án. Trong khi đó, các cơ quan Thuế, Hải quan và Thi hành án nếu muốn ngân hàng cung cấp thông tin về tài khoản của khách hàng thì cần phải xuất trình được các quyết định có tính pháp lý, chứng minh chủ tài khoản đang không thực hiệu đúng và đủ các nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước hoặc phải có các quyết định, phán quyết của tòa án đối với cơ quan thi hành án.

Riêng trường hợp UBND cấp tỉnh, thành phố khi yêu cầu NHTM cung cấp thông tin về tài khoản của khách hàng thì đơn vị này phải xuất trình được biên bản vi phạm hành chính do đơn vị mình ban hành đối với một cá nhân, tổ chức cụ thể. Những người làm ngân hàng cho rằng NHNN nên tham gia vào quá trình này bằng việc chỉ cung cấp số tài khoản và địa chỉ NHTM đối với các cá nhân và tổ chức có liên quan cho các cơ quan hữu quan khi có văn bản đề nghị.

Theo đó, các cơ quan hữu quan sẽ đến làm việc trực tiếp với NHTM nơi cá nhân hoặc tổ chức liên quan mở tài khoản và yêu cầu TCTD đó cho thông tin nội dung tài khoản trên các căn cứ pháp lý. Trong tất cả các trường hợp cung cấp thông tin cho bên thứ 3, các NHTM phải được quyền giữ bí mật số dư trong tài khoản cho khách hàng. Trong trường hợp số dư trong tài khoản của khách hàng lớn hơn mức tiền phạt thuế, tiền buộc phải thi hành án hoặc lớn hơn số tiền mà khách hàng phải chi trả cho các nghĩa vụ liên quan thì các NHTM không cần cung cấp chính xác số dư trong tài khoản. Trường hợp số dư trong tài khoản của khách hàng ít hơn số tiền phạt thì các ngân hàng mới cung cấp chính xác số tiền còn lại trong tài khoản của khách hàng để vừa đảm bảo tính minh bạch vừa tuân thủ các quy định bảo mật thông tin về tài sản của khách hàng tại các TCTD.

Tất cả những điều này nhằm bảo mật thông tin khách hàng sử dụng các dịch vụ ngân hàng mà vẫn đảm bảo đầy đủ các quy trình quy định cho cơ quan thực thi pháp luật, thu đúng thu đủ số thuế mà các cá nhân và tổ chức có nghĩa vụ tài chính với nhà nước.