Lo chuyện ế khách metro
Theo tiến sĩ Phạm Thái Sơn, giảng viên trường Đại học Việt Đức, kết quả nghiên cứu “Hỗ trợ đặc biệt thực hiện dự án metro số 1” (thực hiện năm 2014) cho thấy, người dân TP.HCM chỉ đi bộ trong bán kính 300m để đến các nhà ga giao thông công cộng, còn người phương Tây là bán kính 800m. Các cơ sở dữ liệu cho thấy, việc tuyến metro số 1 khó thu hút người dân là hoàn toàn có thể xảy ra. Đối với bán kính 300m chỉ có 8% dân số sinh sống, nếu kéo dài bán kính 500m thì chỉ có 21% dân số nằm trong sự phục vụ của các nhà ga metro, hoặc mở rộng bán kính lên 800m, sẽ là 37% dân số đang sinh sống.
Ảnh minh họa |
Nhận xét này được các chuyên gia chứng minh thực tế bằng kết quả nghiên cứu về TOD năm 2003, so sánh giữa 2 thành phố Atlanta (Mỹ) và Barcelona (Tây Ban Nha). Hai thành phố này có số dân gần bằng nhau Atlanta 2,5 triệu người, Barcelona 2,8 triệu người. Trong đó, 60% dân số của Barcelona sinh sống trong bán kính 600m, còn Atlanta chỉ có 4% sinh sống trong bán kính 800m tính từ nhà ga tàu điện. Kết quả, chỉ có 4,5% các chuyến đi của người dân Atlanta được thực hiện bằng tàu điện.
Mặt khác, việc dịch chuyển dân số tại TP.HCM cũng cho thấy sự khả năng tiếp cận tuyến metro số 1 giảm đi, vì nếu như năm 1999 có 28,4% dân số sống trong vùng bán kính nhà ga 500m, nhưng đến 2015 lại giảm xuống còn 20,9%. Về phát triển nhà ở, trong 1.200 dự án của TP.HCM thì chỉ có 17% nằm trong khu vực bán kính 500m đó.
Theo TS. Sơn, TP.HCM hiện không có sự phối hợp thống nhất và liên kết giữa các quy hoạch khác nhau, đặc biệt là giữa phát triển nhà ở và hệ thống giao thông công cộng. Và đây sẽ là thách thức lớn đối với sự thành công của hệ thống tàu điện trong tương lai.
Trả lời những kiến nghị mang tính cảnh báo, Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải TP.HCM Trần Quang Lâm cho biết, thành phố có chủ trương rà soát, điều chỉnh quy hoạch giao thông đô thị theo hướng phát triển mô hình TOD mà trước mắt là tuyến metro số 1, số 2 và số 5. Tất cả các tuyến metro đã cơ bản có thiết kế định hướng, vị trí nhà ga, quy mô vốn. Việc điều chỉnh quy hoạch nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, hạn chế phương tiện xe cá nhân theo lộ trình và thời gian nhất định. Về lâu dài, khu vực trung tâm thành phố sẽ hoàn thành hệ thống metro còn cửa ngõ phía ngoài sẽ xây dựng, khép kín các tuyến đường vành đai.
Khẳng định TP.HCM cũng tính toán để quy hoạch TOD, ông Nguyễn Quốc Hiển, Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư - Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM cho biết, thành phố đã cho phép điều chỉnh mật độ sử dụng đất cao hơn rất nhiều ở khu vực nhà ga so với nơi khác.
Trong khi đó các chuyên gia nhận định, TP.HCM cần thiết lập một tầm nhìn TOD tích hợp vào quy hoạch tổng thể và cụ thể hơn vào chương trình chỉnh trang, cải tạo đô thị. Chiến lược này nhằm thúc đẩy phát triển nén hơn với mật độ cao hơn, đặc biệt là ở các khu vực bên ngoài của thành phố, với một thiết kế đô thị tốt hơn, khuyến khích đi bộ và tạo điều kiện tiếp cận thuận tiện tới các nhà ga.