Đẩy mạnh cung ứng dịch vụ tài chính bền vững đẩy lùi “tín dụng đen”

Theo ông, hiện nay người có thu nhập thấp, yếu thế trong xã hội đang gặp phải khó khăn gì khi tiếp cận với các dịch vụ tài chính chính thức và hiện đại?

Vừa qua, Chính phủ Việt Nam hợp tác với Ngân hàng thế giới (WB) xây dựng một Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện đến năm 2025 và định hướng đến 2030, tối đa hóa các đối tượng được tiếp cận và sử dụng an toàn các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp, có chi phí hợp lý, có trách nhiệm và bền vững, được cung ứng bởi các tổ chức hợp pháp. Chiến lược đã xác định các mục tiêu cụ thể đến năm 2025 có ít nhất 80% người trưởng thành có tài khoản giao dịch tại các tổ chức được cấp phép; 25% - 30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng.

Dựa trên thành tựu và nền tảng của cuộc CMCN 4.0, các dịch vụ tài chính trở nên phổ biến hơn tại các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, vẫn có khoảng 30% người trưởng thành trên toàn thế giới không có đủ điều kiện để được hưởng sự phục vụ của hệ thống tài chính truyền thống. Bởi lẽ, các tổ chức này dường như vẫn chưa bao phủ đến tất cả các nhóm đối tượng sử dụng dịch vụ, đặc biệt là người thu nhập thấp, người dân ở các khu vực vùng sâu, vùng xa…

Không thể phủ nhận rằng, thời gian qua, các TCTD truyền thống đã đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số để phổ cập dịch vụ tài chính hiện đại. Nhờ đó, tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản giao dịch hay gửi tiết kiệm đã tăng trưởng rất nhanh. Tuy nhiên, đó là “lát cắt” ở các đô thị lớn, nơi có đầy đủ các điều kiện thuận lợi về cơ sở hạ tầng. Ngược lại ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa tỷ lệ tiếp cận với dịch vụ tài chính hiện đại còn rất hạn chế.

Đâu là nguyên nhân chính khiến nhóm yếu thế khó tiếp cận nguồn “tín dụng trắng” và có nguy cơ rơi vào bẫy “tín dụng đen”, thưa ông?

Có thể nói, sự cách trở về địa lý xuất phát từ hạn chế trong việc xây dựng mạng lưới của các tổ chức tài chính, tín dụng truyền thống, mà “nút thắt” là tổ chức bộ máy và cách vận hành bộ máy. Các ngân hàng truyền thống hoạt động trên cơ sở mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch với chi phí rất tốn kém khiến việc phát triển và duy trì là một bài toán khó.

Ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi mà khoảng cách và mật độ dân cư rất thưa thớt, các nhu cầu về dịch vụ tài chính chủ yếu chỉ dừng lại ở các hoạt động thanh toán cơ bản. Các giao dịch như vậy có lợi nhuận biên rất thấp và các TCTD truyền thống phải đắn đo. Để khắc phục tình trạng trên, đã có một số ngân hàng thử nghiệm hệ thống đại lý nhưng hiệu quả không như kỳ vọng. Đó là chưa kể đa phần khách hàng ở địa bàn này thường không đủ tiêu chuẩn tiếp cận ngân hàng do nguồn thông tin để “chấm điểm” thiếu hụt, thu nhập thấp, không thường xuyên, không ổn định…

Thực tế, nhu cầu tiếp cận dịch vụ tài chính hiện đại, chính thức của các nhóm người thu nhập thấp, khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa là có. Dù chưa có thống kê chính thức, song có thể thấy tỷ lệ người thu nhập thấp vay mượn phục vụ chi tiêu đột xuất là khá lớn. Đây là “mảnh đất màu mỡ” để các loại hình tín dụng đen có đất hoạt động và trở thành điểm nóng trong thời gian vừa qua. Chính vì thế, nhóm có thu nhập thấp, vốn là đối tượng mục tiêu của Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia, lại là nhóm gặp nhiều thách thức và khó khăn hơn cả trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính chính thức, hiện đại.

Vậy cần có những chính sách cụ thể gì để các dịch vụ tài chính lành mạnh có thể đến với nhóm người yếu thế trong xã hội, thưa ông?

Với trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể và khoảng gần 800.000 doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hiện đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ tài chính, thì việc đổi mới các quy định đối với các loại hình mới tham gia vào cung ứng dịch vụ tài chính như Fintech là một giải pháp phù hợp, vừa phát triển được thị trường tài chính, vừa tạo đà tăng trưởng. Đó là các kênh cung ứng dịch vụ tài chính chính thức, bền vững, hoạt động trong khuôn khổ của luật pháp và dưới sự quản lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Do hoạt động trên nền tảng số nên khoảng cách địa lý đã bị xóa bỏ, việc xây dựng dữ liệu tài chính cá nhân cũng trở nên đơn giản hơn. Do cấu trúc mạng lưới của các tổ chức tài chính hoạt động trên nền công nghệ số nên chi phí vận hành thấp hơn nhiều so với các ngân hàng truyền thống, từ đó có thể chấp nhận cung ứng dịch vụ tài chính ngân hàng với lợi nhuận biên thấp, bỏ qua khoảng cách địa lý để tạo điều kiện cho các nhóm khách hàng yếu thế làm cho quy mô cung ứng dịch vụ tài chính được mở rộng một cách nhanh chóng.

Việc thúc đẩy nhanh xây dựng khuôn khổ pháp lý riêng biệt cho các công ty Fintech để cùng với các ngân hàng truyền thống đưa các sản phẩm, dịch vụ tài chính tới các tệp khách hàng một cách thuận tiện với chi phí hợp lý thông qua ứng dụng công nghệ số là rất quan trọng, góp phần đạt được các mục tiêu của Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia một cách đầy đủ và bền vững nhất.

Xin cảm ơn ông!