Ngân hàng "hot" trong mắt NĐT ngoại
Những yếu tố chính lý giải cho việc gia tăng các thương vụ M&A có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam thời gian qua là do NĐT nước ngoài đã nhận thấy những cơ hội đầu tư thuận lợi hơn khi mua lại công ty thay vì đầu tư trực tiếp. Mặt khác, Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 - 2015đang mở ra những hấp lực mới...
"Hot" cả khi thị trường "lạnh"
Từ năm 2008 trở lại đây, ngay cả khi TTCK nguội lạnh nhất, cơ hội tìm NĐT nước ngoài của nhiều DN vô vọng thì lĩnh vực ngân hàng vẫn thu hút được những dòng vốn lớn. Ví như ABBank đã chọn được Maybank làm đối tác chiến lược vào năm 2008 với tỷ lệ sở hữu cổ phần là 15%, tương ứng với 135,2 triệu USD. Năm 2010, Commonwealth Bank of Autralia đã trở thành cổ đông chiến lược nước ngoài của VIB với tỷ lệ sở hữu 15% tương ứng với 600 tỷ đồng. Và trong năm 2011, cổ đông này đã tối đa hóa room 20% vốn chủ sở hữu tại VIB. Năm2011, cũng chứng kiến hai thương vụ M&A lớn nhất trong ngành ngân hàng. Mở đầu là IFC mua 10% cổ phần của VietinBank với giá trị 173 triệu USD, và Mizuho mua cổ phần chiến lược của Vietcombank với tỷ lệ 15%, tương ứng với 576,3 triệu USD. Trước đó, Oricombank, SeAbank và Tienphongbank cũng đã phát hành thêm cổ phần để chào bán riêng lẻ cho các NĐT chiến lược nước ngoài như BNP Paribas (tháng 11/2006); Societe Generale (tháng 7/2008) và SBI Holdings (tháng 8/2009) với tỷ lệ đầu tư ban đầu tương ứng 15%, 15% và 20% vốn điều lệ. "Lĩnh vực tài chính, ngân hàng đang được các NĐT nước ngoài đặc biệt quan tâm. Các thương vụ như IFC - VietinBank, Mizuho - Vietcombank… hay gần đây nhất, ngay khi BIDV công bố cổ phần hóa đã có hơn 40 NĐT nước ngoài quan tâm cho thấy lực hấp dẫn lớn từ tổ chức tài chính lớn cổ phần hóa" - ông Đặng Xuân Minh đại diện AMV Vietnam nhận định.
Nhiều định chế tài chính nước ngoài muốn tham gia vào thị trường Việt Nam thông qua M&A. (Ảnh: St)
Cuộc gặp gỡ với các doanh nghiệp FDI gần đây do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức càng minh chứng cho nhận định này, khi nhiều NĐT nước ngoài mong muốn tham gia vào lĩnh vực tài chính, ngân hàng, đặc biệt là NĐT Nhật Bản. Nghiên cứu từ nhóm M&A Vietnam Forum chỉ ra rằng, Nhật Bản đang có xu hướng đầu tư mạnh vào hai lĩnh vực tiêu dùng và tài chính bởi đây là hai lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây. Trong đó tiêu biểu nhất là thương vụ Vietcombank - Mizuho, trước đó là thương vụ Sumitomo Mitsui Banking Corporation mua 15% cổ phần của Eximbank. Riêng trong năm 2011, các tập đoàn từ Nhật Bản đã có đóng góp nhiều vàodòng tiền M&A cho thị trường Việt Nam với tổng giá trị thương vụ lên đến 596 triệu USD.
Lực hấp dẫn từ tái cơ cấu
Các chuyên gia chứng khoán cũng dự báo, mặc dù lượng vốn FDI vào Việt Nam vẫn tăng trưởng rất cao, nhưng sẽ có xu hướng dịch chuyển một phần sang M&A trong năm 2012. Lý do là vì các thủ tục cấp phép phức tạp hơn và phải gây dựng công ty con 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam với nhiều trở ngại. Nhiều tập đoàn nước ngoài đã tìm thấy M&A như một chiến lược thâm nhập thị trường Việt Nam nhanh gọn và nhiều lợi thế như: tận dụng hệ thống phân phối, cơ sở vật chất, mạng lưới chi nhánh và nguồn nhân lực hiện có của DN Việt Nam trong các thương vụ M&A. Hơn nữa, trong bối cảnh thị trường tài chính đặc biệt là hệ thống các TCTD đang được cơ cấu lại, việc xin được một giấy phép thành lập ngân hàng hay công ty chứng khoán, bảo hiểm tại Việt Nam hiện tại là điều vô cùng khó. Quan trọng hơn, các NĐT nước ngoài vẫn nhìn thấy khả năng phát triển mạnh các dịch vụ ngân hàng bán lẻ, tiêu dùng, thẻ tín dụng... sẽ là những yếu tố mang lại lợi nhuận chủ yếu cho hoạt động ngân hàng trong nhiều năm tới. Như vậy, nếu ngân hàng hoặc tổ chức có được chiến lược này và quyết liệt thực thi nó, đây sẽ trở thành phân khúc thị trường mà không sớm hay muộn các định chế lớn như: Macquirie (Úc), Nomura, Mitsubishi (Nhật Bản)... vốn chưa tham gia vào thị trường này sẽ quan tâm.
Đặc biệt, Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011- 2015 đang mở ra những cơ hội hấp dẫn cho NĐT chiến lược nước ngoài. Bên cạnh việc đẩy mạnh cổ phần hóa các NHTM Nhà nước. NHNN cũng khuyến khích các TCTD hợp nhất, sáp nhập mua lại... Đối với một số TCTD yếu kém sẽ được NHNN trực tiếp mua lại vốn điều lệ hoặc cổ phần để củng cố và lành mạnh hóa. Sau đó, sáp nhập, hợp nhất với TCTD khác hoặc bán lại cho các NĐT đủ điều kiện. Sự cởi mở của NHNN cho phép TCTD nước ngoài mua lại, sáp nhập TCTD yếu kém của Việt Nam và tăng giới hạn sở hữu cổ phần của TCTD nước ngoài tại các NHTMCP yếu kém được cơ cấu lại sẽ trở thành một lực hấp dẫn mạnh trong thời gian tới đây.
Dưong Công Chiến