Nhà ở xã hội đối diện thách thức về quỹ đất và chính sách

4 tháng đầu năm, cả nước đã có 15.614 căn hộ nhà ở xã hội hoàn thành

Một số địa phương "chưa mặn mà"

Theo tổng hợp báo cáo của Bộ Xây dựng từ các địa phương, công tác phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) trong 4 tháng đầu năm 2025 đã cho thấy nhiều chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Cụ thể, chỉ trong 4 tháng đầu năm, cả nước đã có 15.614 căn hộ NƠXH hoàn thành, đồng thời 17 dự án mới đã được khởi công với quy mô 17.664 căn. Những con số này cho thấy nỗ lực đáng kể trong việc hiện thực hóa mục tiêu NƠXH, đáp ứng nhu cầu an cư cho người dân có thu nhập thấp và trung bình.

Bộ Xây dựng đánh giá, việc triển khai phát triển NƠXH tại nhiều địa phương đã nhận được sự quan tâm, lãnh đạo và chỉ đạo sát sao từ cấp ủy, chính quyền địa phương. Nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động bổ sung chỉ tiêu phát triển NƠXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương mình. Đồng thời, các địa phương này cũng tích cực đôn đốc chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ khởi công và hoàn thành dự án.

Mặc dù có nhiều tín hiệu lạc quan, Bộ Xây dựng cũng chỉ ra rằng vẫn còn một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác phát triển NƠXH. Tình trạng chưa có dự án được khởi công hoặc tỷ lệ hoàn thành thấp vẫn còn tồn tại.

Thậm chí, một số địa phương còn chưa thành lập Ban Chỉ đạo phát triển NƠXH, hoặc chưa bổ sung chỉ tiêu NƠXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Điều này đặt ra thách thức trong việc đảm bảo tiến độ và mục tiêu chung của cả nước về NƠXH.

Những hạn chế trong chính sách nhà ở xã hội đang cản trở việc tiếp cận nhà ở của người dân, dù Chính phủ đã có nhiều nỗ lực. Theo TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), nguyên nhân chính nằm ở việc thiếu quỹ đất sạch và hạ tầng đồng bộ, cùng với cơ chế hỗ trợ địa phương chưa rõ ràng.

Các địa phương còn lúng túng trong việc quy hoạch đất, xác định đối tượng thụ hưởng, và đặc biệt là cơ chế thực hiện quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội trong các dự án thương mại chưa được hướng dẫn cụ thể, dẫn đến việc bỏ ngỏ hoặc sử dụng sai mục đích quỹ đất này.

Bổ sung chỉ tiêu NƠXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội

Để tháo gỡ những vướng mắc trong phát triển nhà ở xã hội, TS Nguyễn Văn Đính đề nghị các địa phương cần quy hoạch, bố trí quỹ đất cụ thể và hợp lý cho phát triển nhà ở xã hội. Chỉ tiêu này cần được đưa vào chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 5 năm và hàng năm. Cần áp dụng các cơ chế như thu hồi đất, đền bù giải phóng mặt bằng từ ngân sách hoặc theo các hình thức BT, PPP (đối tác công tư), đổi đất lấy hạ tầng để chủ động tạo lập quỹ đất sạch.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã gửi công điện đến Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, yêu cầu khẩn trương và quyết liệt đẩy mạnh triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (NƠXH). Công điện nhằm đôn đốc các địa phương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện hiệu quả hơn nữa các nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu tại các Nghị quyết của Chính phủ và Công điện của Thủ tướng Chính phủ.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Bộ Xây dựng yêu cầu các địa phương bổ sung chỉ tiêu hoàn thành NƠXH năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030 (được giao tại Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27/02/2025) vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Điều này nhằm tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và ưu tiên dành nguồn lực để quyết tâm hoàn thành chỉ tiêu được giao.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 120/TB-VPCP ngày 18/3/2025 của Văn phòng Chính phủ, các địa phương cần thành lập Ban Chỉ đạo phát triển NƠXH. Ban này sẽ trực tiếp kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án đầu tư xây dựng NƠXH trên địa bàn.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh yêu cầu các địa phương tiếp tục rà soát, kiểm tra và lập danh mục các dự án xây dựng NƠXH, nhà ở cho công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư đủ điều kiện vay nguồn vốn 120.000 tỷ đồng. Danh mục này cần được công bố công khai để các ngân hàng có cơ sở áp dụng cho vay.

Bộ Xây dựng yêu cầu các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại khẩn trương thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng NƠXH trên quỹ đất 20% thuộc dự án theo quy định của Luật Nhà ở năm 2023, phấn đấu khởi công ngay trong năm 2025 để làm cơ sở hoàn thành chỉ tiêu những năm tiếp theo. Định kỳ hàng quý (trước ngày 25 tháng cuối cùng của quý), các địa phương phải báo cáo kết quả thực hiện phát triển NƠXH về Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Về phía Bộ Xây dựng, Bộ sẽ định kỳ kiểm tra, đôn đốc các địa phương để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình thực hiện tại từng địa phương. Công điện nhấn mạnh: “Đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương, nghiêm túc triển khai thực hiện”.