Nhật Bản chấp nhận rủi ro để phục hồi kinh tế

Theo mạng tin "Diễn đàn Đông Á", dường như Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đang chấp nhận những rủi ro lớn khi đưa ra các biện pháp trong ngày 4/4. Nhưng điều này là cần thiết sau hơn một thập niên giảm phát và đình trệ kinh tế. Người ta hy vọng rằng những rủi ro này sẽ giảm bớt nhờ việc thực thi những biện pháp hiệu quả để kích thích phần cung của nền kinh tế, mũi tên thứ ba trong chiến lược kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe.

Nhật Bản đã nếm trải hơn một thập niên giảm phát và đình trệ kinh tế

Giá tài sản của Nhật Bản đã tăng lên sau tuyên bố về gói chính sách của Thủ tướng Abe và Thống đốc mới của BoJ là ông Haruhiko Kuroda. Vào tháng 11/2012, trước cuộc bầu cử Nhật Bản, ông Abe đã tuyên bố sẽ gây sức ép buộc BoJ phải có chính sách tiền tệ năng nổ hơn, hoặc ngân hàng này sẽ bị mất sự độc lập. Từ tháng 11/2012 đến tháng 3/2013, chỉ số chứng khoán Nikkei 225 đã tăng 40% và giá đồng USD tăng 16% so với đồng yên.

Ngày 4/4, BoJ đã công bố một loạt các biện pháp nới lỏng, trong đó có ấn định mục tiêu lạm phát 2%. Để đạt được mục tiêu này trong 2 năm, BoJ đang tích cực mua trái phiếu chính phủ của Nhật Bản (JGB) và những tài sản đầy rủi ro như quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và Quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REIT). Sau động thái này, thị trường chứng khoán Nhật Bản đã tăng thêm 13% và đồng yên tiếp tục giảm giá 6% so với đồng USD.

Phản ứng thuận lợi của giá tài sản lần này là tương đối khó hiểu. Chương trình mua tài sản đã được bắt đầu từ thời người tiền nhiệm của ông Kuroda là ông Shirakawa, bao gồm việc mua JGB, REIT, cổ phiếu, trái phiếu của các công ty và thương phiếu. Nhưng thị trường hầu như không phản ứng gì với chương trình mua tài sản này.

Một sự thay đổi lớn lần này là ông Kuroda đã tuyên bố rằng BoJ sẽ tiến hành mọi biện pháp cần thiết để đạt được mục tiêu lạm phát 2%. Nhưng yếu tố quan trọng hơn là dường như BoJ chấp nhận mức rủi ro chưa từng thấy trên thị trường tài sản. Sự chấp nhận rủi ro này thể hiện trong một loạt hành động của BoJ.

Thứ nhất, BoJ hiện đang chấp nhận rủi ro thời hạn tại thị trường JGB bằng việc gia hạn thời gian trái phiếu chính phủ mà họ mua tới 7 năm so với chưa đến 3 năm trước đây. Và BoJ sẽ mua trái phiếu chính phủ với số lượng lớn, tới 3/4 lượng trái phiếu mới phát hành. Rõ ràng BoJ đang hy vọng rằng việc mua trái phiếu của họ có thể hạ thấp tỷ lệ lãi suất trung và dài hạn và khuyến khích các nhà đầu tư mua các tài sản rủi ro hơn JGB.

Thứ hai, BoJ đang nói với các nhà đầu tư về loại rủi ro mà họ nên chấp nhận. Ông Kuroda đã nhận xét rằng, phí bảo hiểm rủi ro trên thị trường chứng khoán và bất động sản của Nhật Bản có khả năng giảm, đồng nghĩa với việc giá chứng khoán và tài sản có thể tăng lên. BoJ đang đi đầu bằng việc mua thêm các cổ phiếu có liên quan đến ETF và REIT. Ông Kuroda cũng nhận xét rằng mức độ thanh khoản cao của thị trường chứng khoán sẽ cho phép BoJ mua thêm ETF trong tương lai và thị trường chứng khoán đã hoan nghênh tuyên bố này.

Tuy nhiên nếu không thận trọng, động thái trên của BoJ có thể tạo ra những bong bóng trên thị trường tài sản. Nhưng BoJ đang hy vọng rằng, những bong bóng này, nếu được tạo ra, sẽ bắt đầu kích thích kinh tế. Thêm vào đó, chính phủ đang tăng chi tiêu theo mũi tên thứ hai của chiến lược kinh tế mới. Thị trường có thể đã cảm nhận được những hậu quả của chiến lược kinh tế của ông Abe và quyết định bán đồng yên.

Người ta hiện chưa biết rằng liệu mức giá đồng yên và chỉ số chứng khoán hiện nay có được duy trì nếu các cơn sốc ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế Nhật Bản hay không. Cuối cùng, BoJ có thể sở hữu một phần lớn thị trường chứng khoán, nhưng giá chứng khoán có thể vẫn giảm, điều đó khiến BoJ và chính phủ Nhật Bản mất một khoản vốn lớn. Nếu các bong bóng thành công trong việc kích thích kinh tế và làm tăng lạm phát, BoJ và chính phủ sẽ thiệt hại do lãi suất dài hạn tăng đáng kể. Nhưng đó là mức chi phí có thể chịu được để thúc đẩy kinh tế.

Dương Hoa