Những rủi ro đối với kinh tế thế giới

Trong báo cáo "Triển vọng kinh tế toàn cầu và những thách thức về chính sách" mới công bố, thể chế tài chính lớn nhất thế giới này cho biết triển vọng kinh tế toàn cầu liên tục sa sút và ảm đạm trong 5 năm qua, với tỷ lệ thất nghiệp và nghèo đói cao ở mức "không thể chấp nhận được". Giá cả hàng hóa "tuột dốc" và cuộc khủng hoảng di cư càng tạo thêm áp lực cho nhiều nền kinh tế thế giới.

Nhiều người lo ngại việc Fed tăng lãi suất sẽ đẩy đồng USD tăng giá mạnh so với các ngoại tệ khác

Theo nhà kinh tế hàng đầu của IMF Maurice Obstfeld, các thách thức lớn đe dọa nền kinh tế toàn cầu là cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội ở châu Âu, tình trạng biến đổi khí hậu, giá hàng hóa thấp kéo dài và khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất cơ bản.

Vai trò của chính sách tiền tệ

Trong báo cáo về các vấn đề kinh tế được chuẩn bị cho Hội nghị thượng đỉnh G20 vừa mới diễn ra tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ vào các ngày 15-16/11, IMF nói rằng Fed nên trì hoãn kế hoạch nâng lãi suất cơ bản cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu rõ ràng cho thấy lạm phát nhích lên. IMF nêu rõ việc nâng lãi suất cơ bản của Fed là một thách thức lớn đối với nền kinh tế toàn cầu vốn đang tăng chậm lại.

Theo IMF, các nền kinh tế phát triển, trong đó có Mỹ, vẫn cần duy trì “chính sách tiền tệ thích ứng”, bao gồm việc thông qua các biện pháp khác thường, để giúp giảm thiểu những nguy cơ ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế do lạm phát thấp và nhu cầu yếu kéo dài.

IMF cho rằng để tránh rủi ro, Fed cần kiên nhẫn không tăng lãi suất cho đến khi thị trường lao động tăng trưởng thực sự ổn định và xuất hiện dấu hiệu cho thấy lạm phát có thể về mức mục tiêu 2% như thể chế tài chính này đã đề ra trong trung hạn. Không ít người lo ngại việc Fed tăng lãi suất sẽ đẩy đồng USD tăng giá mạnh so với các ngoại tệ khác, khiến các khoản vay mượn bằng đồng USD sẽ đắt hơn và gây khó khăn cho các nước đã vay quá nhiều USD khi giá đồng bạc xanh còn rẻ và lãi suất ở Mỹ thấp.

Báo cáo của IMF cũng nhấn mạnh các chính sách tiền tệ thích ứng vẫn đóng vai trò quan trọng đối với các nền kinh tế phát triển. Theo đó, IMF cho rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cần “sẵn sàng mở rộng chính sách nới lỏng tiền tệ” trong bối cảnh tăng trưởng Tổng sản phẩm trong nước giảm sút.

Trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cần đưa ra cam kết mạnh mẽ đối với chương trình thu mua tài sản quy mô lớn nhằm vực dậy nền kinh tế Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone).

Cảnh báo trên được đưa ra trong bối cảnh hồi tháng trước IMF đã giảm dự báo tăng trưởng của kinh tế thế giới xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009. Cụ thể, IMF dự báo kinh tế thế giới sẽ tăng trưởng 3,1% trong năm 2015, thấp hơn so với mức dự báo tăng 3,3% đưa ra hồi tháng Bảy vừa qua và con số 3,4% của năm ngoái. Nguyên nhân chủ yếu do sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc và tình trạng giá cả hàng hóa sụt giảm, đặc biệt là giá dầu mỏ.

Vấn đề người di cư và biến đổi khí hậu

Ông Obstfeld nhấn mạnh kinh tế châu Âu có thể phải đối mặt với "viễn cảnh u ám" do hàng loạt áp lực xuất phát từ xu hướng ngày càng có nhiều nước muốn rút khỏi Liên minh châu Âu (EU) và Eurozone. Ngoài ra, cuộc khủng hoảng di cư ở châu Âu cũng là một trong những yếu tố đe dọa kinh tế khu vực và thế giới, khi tạo ra áp lực đối với việc mở cửa các biên giới và sự luân chuyển người lao động.

Quan chức IMF ghi nhận những khó khăn mà các nước đang phải đối mặt trong việc tiếp nhận người di cư song bày tỏ tin tưởng về dài hạn, quyết định này sẽ mang lại lợi ích cho các nền kinh tế. Người di cư có thể giúp giải quyết thách thức già hóa dân số tại một số nước phát triển, bổ sung nguồn lực lao động, khuyến khích đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc IMF Christine Lagarde hối thúc các nước sản xuất dầu tái cấu trúc nền kinh tế trong bối cảnh giá dầu thế giới lao dốc. Bà Lagarde nói tình hình hiện nay gợi lên sự cần thiết phải tái cấu trúc nền kinh tế của các nước phụ thuộc vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu khí.

Theo bà Lagarde, tình hình mới này không phải là một hiện tượng thoảng qua mà mang tính dài hạn, đòi hỏi các quốc gia đề ra nhiều giải pháp với các nước sản xuất dầu cần tìm thêm nguồn thu ngân sách và thuế mới, đồng thời áp dụng kiểm soát chặt chẽ chi tiêu công.

Các nhà lãnh đạo G20 đã hội họp tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ, với chương trình nghị sự chính là thảo luận các biện pháp thúc đẩy kinh tế toàn cầu phát triển bền vững trước nhiều thách thức lớn hiện nay, nhất là sau vụ tấn công khủng bố tại thủ đô Paris của Pháp.

Các nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới cam kết sử dụng mọi công cụ chính sách để thúc đẩy nhịp độ tăng trưởng còn yếu và không đồng đều trên thế giới, đồng thời nhấn mạnh các nước cần hợp tác và chia sẻ gánh nặng chung mà toàn thế giới đang phải đối mặt.

Tại hội nghị thượng đỉnh lần này, các nhà lãnh đạo G20 đã tiến hành thảo luận trong hai ngày về các chủ đề như: Tình hình kinh tế thế giới, tăng trưởng mang tính bao dung, cải cách hệ thống tài chính tiền tệ quốc tế, thương mại, năng lượng, phát triển, chống tham nhũng…

"Thông cáo Thượng đỉnh G20 Antalya" và "Tuyên bố về chống khủng bố của Hội nghị thượng đỉnh G20 Antalya" được công bố sau hội nghị nêu rõ, mặc dù triển vọng tăng trưởng của một số nền kinh tế chủ chốt đã xuất hiện chiều hướng tốt, song nhịp độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu hiện vẫn chưa ổn, mức tăng luôn thấp hơn so với dự báo.

Các nước cần phải thực thi chính sách kinh tế vĩ mô bằng phương thức hợp tác, nhằm thực hiện tăng trưởng vững mạnh và cân bằng qua thúc đẩy đầu tư, tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân, khuyến khích các nước đang phát triển sáng tạo giá trị nhiều hơn, thúc đẩy hệ thống thuế quốc tế nhằm thực hiện công bằng và hiện đại hóa trong phạm vi toàn cầu.