Nhượng quyền - chiến lược mới trong tăng trưởng của doanh nghiệp Việt

Nhượng quyền không chỉ giúp doanh nghiệp tăng tốc phát triển, mà còn là kênh “xuất khẩu mô hình” mang lại giá trị trí tuệ cao

Cánh cửa mới cho thương hiệu Việt vươn ra toàn cầu

Trên phạm vi toàn cầu, nhượng quyền là ngành có đóng góp kinh tế cực kỳ lớn. Tại Mỹ, tổng giá trị ngành dự kiến đạt khoảng 936 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng 4,4%, đóng góp khoảng 3% GDP, tạo ra hơn 9 triệu việc làm. Nhiều quốc gia trong khu vực như Malaysia đã coi nhượng quyền là chiến lược quốc gia, đặt mục tiêu tăng tỷ lệ đóng góp vào GDP lên 5% vào năm 2030. Theo báo cáo của Tổ chức nhượng quyền thế giới WFC, một số quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương hiện có ngành nhượng quyền đóng góp cao nhất vào GDP quốc gia gồm Úc, New Zealand, Hàn quốc, Philippines, Nhật, Indonesia, Malaysia và Ấn Độ.

Đối với Việt Nam, năm 2025 là một cột mốc lớn khi các thương hiệu vừa và nhỏ đã ký được những hợp đồng nhượng quyền đầu tiên bước ra thế giới. Điều này chứng tỏ một tiềm năng lớn để các thương hiệu Việt bước ra thế giới. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, để làm được điều này, phải chuyên nghiệp hóa.

Theo bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Go Global Holdings & VFLN, ngành nhượng quyền tại Việt Nam đã có bước tiến mới với sự xuất hiện của nhiều thương hiệu “vui nhộn và hay ho hơn” so với vài năm trước, dù quy mô vẫn còn khiêm tốn.

“Việt Nam đang trong những bước đi chập chững ở lĩnh vực này. Nhưng chính sự mới mẻ đó lại mang đến cơ hội rất lớn cho những người tiên phong”, bà Vân nhận định.

Hiện nay, ngành ẩm thực (F&B) chiếm khoảng 80% tổng số thương hiệu nhượng quyền tại Việt Nam. Sau giai đoạn kinh tế khó khăn, các nhà đầu tư hướng tới mô hình tinh gọn, chi phí thấp, thu hồi vốn nhanh. Ngoài ra, lĩnh vực dịch vụ và nhượng quyền số (Social Franchise) cũng đang nổi lên mạnh mẽ. Các mô hình dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, dưỡng sinh cho người già, sửa chữa điện lạnh, chăm sóc trẻ em hay nhượng quyền trên nền tảng trực tuyến đều được đánh giá cao nhờ chi phí khởi điểm thấp và khả năng mở rộng linh hoạt.

Phúc Tea đã thành công nhượng quyền thị trường quốc tế.

Chiến thuật bảo vệ thương hiệu và con đường vươn ra thế giới

Trong chiến lược mở rộng kinh doanh thông qua nhượng quyền thương hiệu, một trong những thách thức lớn nhất mà các chủ thương hiệu Việt Nam phải đối mặt là làm thế nào để chia sẻ tài sản trí tuệ (IP) hay bí quyết kinh doanh mà vẫn đảm bảo an toàn và bảo vệ được chính mình khỏi sự sao chép.

Ông Robert Beausoleil, Giám đốc Focus Consulting, nhận định thách thức lớn của các doanh nghiệp nhượng quyền Việt Nam là bảo vệ tài sản trí tuệ khi mở rộng mô hình. Theo ông, chìa khóa nằm ở việc chia sẻ IP có kiểm soát và chiến lược, vừa đảm bảo chuyển giao hiệu quả vừa giữ được bí mật cốt lõi. Ông dẫn chứng chuỗi Belgo chia sẻ công thức món ăn và quy trình vận hành nhưng giữ bí mật nguyên liệu bia, hay Phở 24h chỉ cung cấp nước dùng nấu sẵn để bảo toàn bí quyết. Ông cũng nhấn mạnh, công nghệ là “tấm khiên” hiệu quả giúp quản lý và kiểm soát hệ thống qua nền tảng công nghệ, đảm bảo dữ liệu và vận hành đồng nhất. Bên cạnh đó, ông lưu ý, yếu tố con người vẫn là nền tảng quan trọng nhất.

Bà Lê Thị Ngọc Thủy, sáng lập chuỗi Viva Coffee nêu thực tế, việc bị sao chép là điều khó tránh, nhưng nếu sự đổi mới và sáng tạo nhanh hơn tốc độ sao chép, bạn sẽ bảo vệ được mô hình của mình. Bà Thủy cho biết, Viva Coffee thường xuyên đổi mới thực đơn, loại bỏ món ít dùng và bổ sung món mới để giữ sức hút với khách hàng.

Trong khi đó, bà Tracy Vũ, Giám đốc Chiến lược DigiMind, chỉ ra rằng thương hiệu và nhượng quyền phải song hành. Một doanh nghiệp muốn nhượng quyền thành công phải xây dựng thương hiệu bài bản trước. Nhiều thương hiệu tại Việt Nam chưa chuẩn chỉnh nhưng lại đưa ra mức phí nhượng quyền rất cao, dẫn đến thất bại. Bà cũng cho rằng, nhượng quyền là cơ hội để cá nhân với nguồn vốn nhỏ có thể sở hữu thương hiệu lớn, giúp các bên cùng cộng hưởng để khai thác hiệu quả kinh tế cao hơn.

Theo bà Vân, các thương hiệu muốn phát triển cần có tư duy linh hoạt để biến một mô hình hiện có thành 5 mô hình nhượng quyền khác nhau (cửa hàng vật lý, trên mây, bán tận nhà…) để phù hợp với mọi nhà đầu tư có mức vốn khác nhau. Bà khuyến nghị, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản, chọn đối tác phù hợp thay vì mở rộng ồ ạt, và coi nhượng quyền là một phần trong chiến lược phát triển dài hạn.

Các chuyên gia nhìn nhận, nhượng quyền thương hiệu không chỉ là xu hướng, mà là chiến lược phát triển tất yếu cho doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Khi biết tận dụng lợi thế văn hóa bản địa, kết hợp tư duy toàn cầu và hệ thống chuyên nghiệp, các thương hiệu Việt hoàn toàn có thể không chỉ “đứng vững” mà còn vươn mình ra thế giới, trở thành những đại diện xứng đáng của nền kinh tế sáng tạo Việt Nam.