Quản lý ngân sách nhà nước chủ động, linh hoạt hơn trong bối cảnh mới

Việc sử dụng vốn đầu tư phát triển từ ngân sách địa phương cho các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng được Bộ Tài chính quy định chi tiết

Phát biểu tại Hội nghị thảo luận, xin ý kiến các bộ, cơ quan trung ương và địa phương về hồ sơ trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN số 89/2025/QH15, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, Luật NSNN số 89/2025/QH15 là một dự án luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên “vươn mình” của dân tộc.

Tại Luật này, Quốc hội đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết 4 nội dung, giao Chính phủ quy định chi tiết 26 nội dung. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã xác định chủ trì xây dựng 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và 6 Nghị định của Chính phủ.

“Dự thảo Nghị định xin ý kiến tại Hội nghị này là một nghị định với phạm vi quy định chi tiết 20/26 nội dung Quốc hội đã giao Chính phủ, thay thế Nghị định 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN năm 2015…”, Thứ trưởng cho hay.

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ NSNN (Bộ Tài chính) cho biết, dự thảo Nghị định gồm 8 Chương, 52 Điều với 9 nội dung sửa đổi hoàn thiện; 10 nội dung bổ sung mới; 5 nội dung lược bỏ. Trong đó, nội dung về công khai ngân sách và giám sát cộng đồng cũng được đề cao trong dự thảo, thể hiện qua việc quy định rõ trách nhiệm, thời điểm công khai của các cơ quan, cũng như hình thức tổ chức giám sát của cộng đồng nhằm bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong sử dụng ngân sách. Ngoài ra, kế hoạch tài chính 5 năm được hướng dẫn cụ thể từ căn cứ lập, nội dung, trình tự đến trách nhiệm của các cơ quan liên quan. Liên quan đến nội dung phân cấp phân quyền, Dự thảo Nghị định quy định cụ thể: Trình tự, thủ tục điều chỉnh nhiệm vụ thu, chi trong quá trình chấp hành NSNN; Trình tự, thủ tục quyết định ứng trước dự toán ngân sách năm sau; Trình tự, thủ tục quyết định sử dụng tăng thu, dự toán còn lại; Trình tự, thủ tục quyết định thưởng vượt dự toán thu.

Phát biểu tại Hội nghị, nhiều ý kiến đồng tình khi cho rằng dự thảo đã sửa đổi cơ bản, triệt để những vướng mắc trước đây trong việc thực hiện Luật NSNN cũ, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, mở ra nhiều vấn đề cho địa phương thực hiện, như quy định về cho sử dụng quỹ tạm ứng, thời gian hoàn ứng… Qua đó, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong lập dự toán, điều hành, quản lý, quyết toán và công khai ngân sách nhà nước; giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhất là khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Bà Trần Thị Liễu, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) khẳng định, Dự thảo Nghị định đã tháo gỡ nhiều vướng mắc trong triển khai quy định về quản lý NSNN thời gian qua, đặc biệt là quy định về việc không phải xây dựng kế hoạch tài chính dự toán NSNN 3 năm là rất thiết thực. Tuy nhiên, việc giao thẩm quyền quản lý NSNN theo kết quả thực hiện nhiệm vụ cho các bộ quản lý chuyên ngành có thể gây khó cho các bộ quản lý chuyên ngành và lo lắng không làm tròn trách nhiệm khi chỉ còn 6 tháng là đến thời điểm Luật NSNN 2025 có hiệu lực. Đến nay, các tiêu chuẩn định mức kỹ thuật kinh tế, định mức chi tiêu chưa được xác định rõ, đặc biệt các đơn vị tự chủ tài chính công lập chưa xác định được hết các yếu tố này.

Cùng về nội dung trên, bà Bùi Thị Khánh Vân, Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Khánh Hòa đề xuất, cần sớm có quy định cụ thể, rõ ràng về các tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật để việc lập dự toán năm 2026 được tiến hành thuận lợi. Theo bà Vân, các địa phương lo ngại khó thực hiện quy định về phân bổ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Luật NSNN mới.

Đại diện Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Long băn khoăn về việc thực hiện quy định về quản lý và sử dụng nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện bằng tiền. Theo quy định, đơn vị tiếp nhận báo cáo cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp tổng hợp, gửi cơ quan tài chính cùng cấp để trình Chính phủ (đối với ngân sách trung ương) hoặc ủy ban nhân dân (đối với ngân sách địa phương) bổ sung dự toán thu, chi NSNN để thực hiện; thực hiện hạch toán, quyết toán vào ngân sách nhà nước theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn… “Trong nhiều trường hợp, nhà tài trợ muốn triển khai sớm với mục đích tài trợ và địa chỉ tài trợ cụ thể mà thủ tục chậm thì có thể gây khó thực hiện”, đại diện Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Long chia sẻ.

Một nội dung khác nhận được nhiều ý kiến đóng góp là thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong việc quyết định chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách địa phương. Đây là nội dung mới nhằm nâng cao tính tự chủ của địa phương, đi liền với trách nhiệm giải trình và kiểm soát minh bạch trong quản lý ngân sách theo mô hình chính quyền 2 cấp.

“Việc ban hành Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN vừa cụ thể các nội dung Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết, vừa kịp thời cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; đáp ứng các vấn đề thực tiễn và bối cảnh phát triển mới, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong lập dự toán, điều hành, quản lý, quyết toán và công khai NSNN; giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhất là xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…”, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

Tiếp thu các ý kiến đóng góp và làm rõ những điểm thắc mắc, ông Nguyễn Minh Tân cho biết, sẽ tiếp tục làm rõ các nội dung tại Nghị định để Luật NSNN được triển khai hiệu quả.