Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Thủ đô

Trước khi bước vào thảo luận, Quốc hội nghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền TP. Hà Nội

Trong đó, dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng chỉ quy định những cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền TP. Hà Nội nhưng đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm cao hơn đối với chính quyền thành phố trong xây dựng, bảo vệ, phát triển Thủ đô; không quy định lại các nội dung, các vấn đề đã được quy định trong các luật khác. Đồng thời, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh lý theo hướng sắp xếp lại trật tự một số điều, khoản để bảo đảm logic, phù hợp hơn.

Về áp dụng Luật Thủ đô (Điều 4), dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng: Tiếp tục quy định trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội (ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành) có quy định khác về cùng một vấn đề mà cần được áp dụng thì phải quy định cụ thể ngay trong luật, nghị quyết đó.

Để bảo đảm hiệu lực thi hành của các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết các nội dung của Luật Thủ đô, văn bản quy phạm pháp luật được ban hành để thực hiện thẩm quyền được giao trong Luật Thủ đô, dự thảo Luật quy định các văn bản này được ưu tiên áp dụng trong trường hợp có nhiều văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng

Về mô hình tổ chức chính quyền tại TP. Hà Nội, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội được xây dựng trên cơ sở kế thừa quy định của Nghị quyết số 97/2019/QH14, theo đó, không tổ chức HĐND ở các phường thuộc quận, thị xã, thành phố thuộc TP. Hà Nội.

Về cơ cấu tổ chức của HĐND TP. Hà Nội, HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc Thành phố (Điều 9 và Điều 11), dự thảo Luật được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng tăng cường tổ chức bộ máy cho HĐND TP. Hà Nội, HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố nhằm bảo đảm để chính quyền các cấp của Thành phố đảm đương được các nhiệm vụ, quyền hạn được tăng thêm.

Dự thảo Luật được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho TP. Hà Nội, giúp chính quyền thành phố chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương một cách hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô của Việt Nam; Chỉnh lý theo hướng đặt ra yêu cầu, trách nhiệm cao hơn cho TP. Hà Nội so với các địa phương khác để bảo đảm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô đã được xác định trong Nghị quyết số 15-NQ/TW, xác định rõ các chính sách đặc thù cần được áp dụng, quy định rõ hơn về đối tượng áp dụng, trách nhiệm, thẩm quyền của các cơ quan và trình tự, thủ tục thực hiện để vừa thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền thành phố vừa có cơ chế để tổ chức thực hiện và kiểm soát việc thực thi.

Trong đó, cho phép UBND TP. Hà Nội được điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của thành phố; quy định các nguyên tắc quản lý, sử dụng không gian ngầm trên địa bàn thành phố; phân quyền cho UBND thành phố quyết định thành lập, mở rộng khu công nghệ cao, ban hành quy chế hoạt động của các khu công nghệ cao do UBND thành phố thành lập, quy định một số cơ chế đặc thù đối với đơn vị sự nghiệp công lập tại khu công nghệ cao, trong đó bao gồm cả các cơ chế áp dụng đối với Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia đặt tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc (khoản 2 Điều 24)…

Mở rộng các lĩnh vực mà HĐND thành phố được quy định mức tiền xử phạt vi phạm hành chính cao hơn; bổ sung một số thẩm quyền cho HĐND, UBND thành phố trong việc quyết định và triển khai thực hiện một số giải pháp về phát triển văn hóa, thể thao, du lịch, giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bảo vệ môi trường, nông nghiệp, nông thôn và cải tạo, chỉnh trang đô thị…

Dự thảo Luật cũng tiếp thu, chỉnh lý theo hướng bổ sung, làm rõ thêm một số nội dung, biện pháp cụ thể nhằm thu hút, huy động nguồn lực xã hội, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển Thủ đô.

Thiết kế 01 chương riêng về liên kết, phát triển vùng, trong đó thể hiện rõ hơn vai trò của Thủ đô Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của vùng Thủ đô; xác định các chính sách ưu tiên đầu tư các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng được triển khai trên địa bàn TP. Hà Nội và các tỉnh, thành phố khác, không chỉ giới hạn trong vùng Thủ đô.

Về điều khoản thi hành, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Luật dự kiến thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật Thủ đô là từ ngày 1/1/2025 (trừ 7 nội dung cụ thể quy định tại khoản 2 Điều 53 thì có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 để các cơ quan có thời gian ban hành văn bản quy định chi tiết). Đồng thời, dự thảo Luật đã bổ sung các nội dung quy định chuyển tiếp để bảo đảm tính liên tục trong việc áp dụng pháp luật.

Cần áp dụng đồng bộ, thống nhất các nội dung về chính quyền đô thị

Điều hành nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị các đại biểu tập trung vào một số vấn đề lớn như: Nguyên tắc áp dụng pháp luật; các quy định về tổ chức chính quyền đô thị; xây dựng, phát triển, quản lý bảo vệ Thủ đô; tài chính, ngân sách, huy động nguồn lực để phát triển thủ đô và các vấn đề khác đại biểu quan tâm.

Đồng góp về tổ chức chính quyền tại TP. Hà Nội, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho biết, chủ trương của Đảng và các văn kiện từ Đại hội XI đến nay đều xác định chính quyền địa phương phải tổ chức phù hợp với đặc điểm đô thị, nông thôn và hải đảo. Thực tế cho thấy, đến nay TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đều đã tổ chức mô hình chính quyền đô thị một cấp chính quyền và rất hiệu quả, phù hợp với đặc điểm của đô thị.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng

Còn Hà Nội đang thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND ở phường. Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, nếu như dự thảo được thông qua, tổ chức chính quyền đô thị ở Hà Nội là 2 cấp chính quyền, nghĩa là không tổ chức HĐND quận và phường, còn chính quyền đô thị ở TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng là một cấp chính quyền. Do đó, đại biểu đề nghị cần xem xét kỹ lại mô hình tổ chức chính quyền đô thị ở Thủ đô như trong dự thảo để đảm bảo tính thống nhất trong tổ chức chính quyền đô thị ở Việt Nam.

Đưa ra góc nhìn khác, đại biểu Lê Hoàng Hải (Đồng Nai) tán thành với quy định về tổ chức chính quyền tại TP. Hà Nội như quy định tại Điều 8 của dự thảo Luật. Theo đó, việc không tổ chức HĐND ở các phường thuộc quận, thị xã, thành phố thuộc TP. Hà Nội sẽ góp phần khiến tổ chức chính quyền cấp xã, phường tinh gọn và năng động hơn.

Tuy nhiên cũng theo đại biểu Lê Hoàng Hải, mô hình này đang khác với mô hình chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. Do đó, đại biểu Lê Hoàng Hải đề nghị cần nghiên cứu, tổng kết, đánh giá, xem xét việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương hoặc xây dựng Luật Chính quyền đô thị riêng để tạo cơ sở áp dụng đồng bộ, ổn định, thống nhất các nội dung về chính quyền đô thị.

Đại biểu Lý Thị Lan

Tán thành với các quy định vượt trội trong dự thảo Luật để phát triển đồng bộ các khu công nghệ cao trên địa bàn Thủ đô, đại biểu Lý Thị Lan (Hà Giang) cho rằng điều này sẽ giúp hoàn thiện các biện pháp đặc thù để khu công nghệ cao Hòa Lạc phát triển bền vững và có bước đột phá sau khi được chuyển giao về UBND TP. Hà Nội quản lý, tương xứng với vị trí, vai trò.