Sự ổn định và an toàn là yếu tố then chốt
Tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính | |
Thời của ngân hàng số |
Cần có khuôn khổ pháp lý thử nghiệm cho Fintech |
Mới đây, tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) giữa kỳ năm 2019, Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) đưa ra quan ngại, kế hoạch áp dụng giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực thanh toán và Fintech đang tăng trưởng nhanh sẽ hạn chế đáng kể các công ty khởi nghiệp Fintech Việt Nam trong huy động vốn từ các tổ chức đầu tư nước ngoài; từ đó hạn chế khả năng thu hút nhân tài và khiến họ kém cạnh tranh hơn so với các doanh nghiệp khác trong khu vực.
Bà Amanda Rasmussen - Chủ tịch AmCham cho rằng, những giới hạn như vậy sẽ cản trở sự phát triển của ngành và hy vọng Chính phủ Việt Nam sẽ duy trì các chính sách tạo điều kiện cho dịch vụ Fintech có cơ hội đóng góp vào công cuộc đổi mới công nghệ và phổ cập tài chính tại Việt Nam.
Số là tại Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 101/2012/NĐ-CP ngày 22/11/2012 về thanh toán không dùng tiền mặt, một trong những nội dung được NHNN (cơ quan soạn thảo) đề xuất là giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán không quá 30% - mức tương đương với hạn mức đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực ngân hàng. Hiện tại, tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực trung gian thanh toán chưa được NHNN quy định cụ thể, mà đang chiểu theo quy định tại Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư.
Theo quan điểm của NHNN Việt Nam, mục tiêu của chính sách phải vừa bảo đảm thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tận dụng công nghệ hiện đại tiên tiến, nâng cao trách nhiệm của các tổ chức trong quá trình vận hành cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ, tạo sự minh bạch và lành mạnh trong hoạt động thanh toán, đảm bảo nguyên tắc giữ chủ quyền của quốc gia, góp phần phục vụ cho công tác phòng, chống rửa tiền.
“Do đây là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, liên quan đến hoạt động ngân hàng và thị trường tài chính, ảnh hưởng đến sự ổn định và an toàn trong chính sách tiền tệ của quốc gia. Vì vậy, để tránh sự thao túng của các nhà đầu tư nước ngoài cũng như để đảm bảo chủ quyền quốc gia trong hoạt động ngân hàng - tài chính thì cần thiết quy định tỷ lệ tham gia góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài”, tờ trình của NHNN nêu rõ.
Trên thực tế hiện nay, một số ngành, phân ngành cũng đã quy định tỷ lệ góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài như: hoạt động ngân hàng cổ phần không quá 30%, tổ chức tín dụng phi ngân hàng thực hiện theo quy định của công ty đại chúng không quá 49%...
Trong khi kinh nghiệm của Indonesia liên quan đến tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực thanh toán đối với các tổ chức nhận tiền gửi, vận hành bù trừ, chuyển mạch, quyết toán cuối cùng... NHTW Indonesia cũng quy định tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 20% vốn sở hữu.
Đồng tình với quan điểm của NHNN, một chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, mặc dù việc huy động vốn đầu tư nước ngoài để phát triển thị trường cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán là rất quan trọng, nhưng quan trọng hơn việc mời gọi các nhà đầu tư nước ngoài tham gia phải được cân đối với mức độ rủi ro, bởi “thực tế Fintech còn là lĩnh vực khá mới mẻ và bản thân Việt Nam chưa có kinh nghiệm để điều chỉnh cũng như kiểm soát rủi ro với đối tượng này”.
Nhìn rộng hơn, các chuyên gia cho rằng, lĩnh vực Fintech tại Việt Nam còn non trẻ, khuôn khổ pháp lý hiện nay vẫn chưa đầy đủ và mới chỉ đáp ứng được những quy định đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực thanh toán. Các lĩnh vực khác như: cho vay ngang hàng, blockchain... hiện nay cũng còn đang nghiên cứu. Với vai trò cơ quan quản lý, NHNN đã và đang có những nỗ lực cụ thể để tạo lập một môi trường, hệ sinh thái thúc đẩy các công ty công nghệ tài chính có “đất dụng võ”.
Về lâu dài, theo ông Phạm Tiến Dũng - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, phải nhận thức được rằng công nghệ luôn thay đổi, đi trước còn quy định thì luôn có độ trễ. Bất cứ lúc nào cũng cần có khuôn khổ pháp lý thử nghiệm cho hoạt động Fintech, căn cứ trên những kết quả thử nghiệm cho Fintech để đưa ra cơ sở hoạt động triển khai dịch vụ trong lĩnh vực này.
Nhóm Công tác Đầu tư và Thương mại VBF cũng thừa nhận, trong khi Fintech đang phát triển nhanh chóng ở Đông Nam Á thì việc thiếu quy định hướng dẫn đã khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn hơn trong việc tìm hướng phát triển cho ngành công nghiệp này tại Việt Nam.
Hơn nữa, các công ty Fintech hiện nay đang ứng dụng và phụ thuộc lớn vào việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hay phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và các công ty nước ngoài đã có kinh nghiệm trong phát triển, ứng dụng các công nghệ này. Nhóm này kiến nghị cần ban hành thêm quy định hướng dẫn cho các dịch vụ Fintech mới, đặc biệt là các dịch vụ Fintech như dịch vụ cho vay ngang hàng.