Tây Bắc: Tiềm năng nông nghiệp lớn, khai thác không dễ

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn

Tây Bắc: Tiềm năng lớn, thách thức không nhỏ

Phát biểu tại Diễn đàn "Kết nối sản xuất và thương mại nông lâm sản các tỉnh Tây Bắc" diễn ra chiều ngày 1/7, ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch tỉnh Sơn La đã khẳng định vị thế của tỉnh là vùng sản xuất nguyên liệu nông nghiệp lớn của cả nước. Với hơn 100.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó có hơn 85.000 ha cây ăn quả, Sơn La đã hình thành các vùng chuyên canh xoài, nhãn, chanh leo, mận hậu… Nhờ triển khai Nghị quyết số 05-NQ/TU từ năm 2015 về phát triển nông nghiệp hàng hóa, chủ trương phát triển cây ăn quả trên đất dốc không chỉ cải thiện sinh kế người dân miền núi mà còn góp phần chống xói mòn, bảo vệ môi trường sinh thái.

Ông Lê Quốc Doanh, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam nhận định, trong những năm gần đây, các địa phương ở Tây Bắc đã nỗ lực chuyển đổi sản xuất, tận dụng cơ hội và lợi thế để phát triển các sản phẩm nông nghiệp giá trị cao. Điển hình là cà phê, chè và cây ăn quả đặc sản, với diện tích trồng cà phê tăng 54% và sản lượng tăng 265% trong 10 năm qua.

Tuy nhiên, ông Doanh cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại như tỷ lệ chứng nhận chất lượng sản phẩm chưa cao. Các tổ hợp sản xuất nông nghiệp mới như cây ăn quả, cây dược liệu đòi hỏi quy trình canh tác và quản lý khác biệt so với cây trồng truyền thống, gây khó khăn cho người dân.

Cụ thể hơn, bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La chia sẻ về những trở ngại nội tại của tỉnh: địa hình dốc, sản xuất phân tán, chi phí cao, biến đổi khí hậu ảnh hưởng năng suất, giống cây chưa đồng đều, tỷ lệ rải vụ thấp. Ngoài ra, tỷ lệ chế biến sâu và bao bì nhãn mác chưa đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, thiếu liên kết hợp đồng bền vững với doanh nghiệp, đất trồng kém bền vững và cơ giới hóa còn hạn chế.

Điện Biên cũng không nằm ngoài những khó khăn chung. Ông Lò Hồng Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên chia sẻ, thách thức lớn như thiếu liên kết bền vững giữa nông dân và doanh nghiệp, hệ thống logistics còn hạn chế, chế biến sâu và bảo quản sau thu hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển hàng hóa quy mô lớn.

Giải pháp đột phá cho nông nghiệp Tây Bắc

Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu được xem là "chìa khóa vàng". Ông Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) chia sẻ về hành trình đầu tư nhà máy chế biến tại Sơn La từ năm 2023. Chỉ sau hơn một năm, Doveco không chỉ mở ra hướng đi mới cho xoài, nhãn, ngô ngọt hay rau chân vịt, mà còn định vị lại tiềm năng nông nghiệp vùng cao với tư duy “làm lớn từ những điều giản dị”.

Trên tinh thần phát triển vùng nguyên liệu theo hướng “win-win”, Doveco không chỉ là người mua mà còn là đơn vị tư vấn kỹ thuật, cung cấp giống, bao tiêu sản phẩm và cùng chính quyền địa phương xây dựng chiến lược dài hạn. "Vấn đề không nằm ở cây gì mà là phối hợp như thế nào để người dân có thể làm giàu trên chính mảnh đất của mình, từ những cây trồng tưởng như bình thường nhưng lại chứa đựng tiềm năng lớn", ông Khuê nhấn mạnh.

Theo ông Lê Quốc Doanh, để thực sự tháo gỡ những "nút thắt" đang cản trở và khai phóng tối đa tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam, đã đến lúc chúng ta cần những giải pháp mang tính đột phá và đồng bộ.

Điểm mấu chốt đầu tiên là đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu sản xuất. Thay vì dàn trải, hãy tập trung nguồn lực vào những sản phẩm nông nghiệp chủ lực có lợi thế cạnh tranh vượt trội trên thị trường, cả trong nước và quốc tế. Điều này đòi hỏi một tầm nhìn chiến lược và khả năng thích ứng linh hoạt với nhu cầu thị trường.

Bên cạnh đó, công tác khuyến nông phải được tăng cường và nâng tầm. Không chỉ dừng lại ở việc phổ biến kiến thức, mà cần đi sâu vào đào tạo chuyên sâu cho nông dân về các kỹ thuật canh tác tiên tiến, công nghệ mới. Điều này giúp nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng nông sản.

Đặc biệt quan trọng là xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị nông nghiệp. Chuỗi giá trị cần được kết nối chặt chẽ và thông suốt từ khâu sản xuất, chế biến, bảo quản cho đến tiêu thụ. Chỉ khi đó, sản phẩm nông nghiệp mới đảm bảo chất lượng, đạt giá trị cao và bền vững.

Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, là sự liên kết "bốn nhà" một cách chặt chẽ: nhà nông, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và Nhà nước. Sự hợp tác, phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và địa phương sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp nông nghiệp Việt Nam vươn mình mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai.

Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch tỉnh Sơn La khẳng định, tỉnh đang đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến sâu, tích cực thu hút đầu tư các nhà máy chế biến. Mục tiêu là gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp, giải quyết bài toán tiêu thụ khi vào chính vụ với sản lượng lớn, ổn định đầu ra và nâng cao giá trị kinh tế bền vững.