Trung tâm tài chính quốc tế - Tầm nhìn chiến lược và góc nhìn quốc tế

Tại hội nghị triển khai Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam diễn ra ở TP. Hồ Chí Minh đầu tháng 8, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh trung tâm này không phải là một khu đô thị đặc biệt hay một cụm cao ốc tài chính đơn thuần, mà trước hết là một thiết kế thể chế đặc thù – nơi “pháp luật được thiết kế cho tương lai”. Đây không chỉ là thông điệp về sự khác biệt trong cách tiếp cận mà còn là định vị rõ ràng, mang tính đột phá chiến lược, hướng tới thu hút dòng vốn quốc tế, nâng cao vị thế đất nước và tạo động lực tăng trưởng bền vững.

Cụ thể hóa Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ ngày 1/8 đã ký Quyết định ban hành Kế hoạch hành động triển khai xây dựng TTTCQT tại Việt Nam. Mục tiêu của Kế hoạch là đến hết năm 2025 hình thành và đưa vào hoạt động TTTCQT tại TP.Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng, đồng thời hướng tới tầm nhìn đến năm 2035 trở thành một trong 75 trung tâm tài chính hàng đầu thế giới và nằm trong nhóm 25 trung tâm tài chính khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Đây là mục tiêu không chỉ đòi hỏi quyết tâm chính trị mạnh mẽ mà còn yêu cầu sự chuẩn bị đồng bộ về thể chế, hạ tầng, nhân lực và năng lực hội nhập sâu vào hệ thống tài chính quốc tế.

Các đại biểu quốc tế tham dự Hội nghị quán triệt, triển khai Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Việc ra đời TTTCQT được kỳ vọng sẽ tạo ra một điểm hội tụ mới của các nguồn lực tài chính, nhân lực chất lượng cao, công nghệ tiên tiến và các dịch vụ giá trị gia tăng, đóng vai trò như “đầu kéo” thúc đẩy tăng trưởng các ngành kinh tế khác. Thủ tướng nhấn mạnh rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số trong những năm tới, Việt Nam cần có những động lực mới và TTTCQT chính là một trong những động lực có thể đóng góp quan trọng.

Bàn về cơ chế cho phát triển TTTCQT tại TP.Hồ Chí Minh, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, TP.Hồ Chí Minh sau hợp nhất có lợi thế rõ rệt để trở thành trung tâm tài chính – dịch vụ cao cấp. Khi liên kết chặt chẽ cùng Bình Dương (trung tâm công nghiệp chế biến – chế tạo) và Bà Rịa – Vũng Tàu (cảng biển – logistics – năng lượng), TP.Hồ Chí Minh có thể hình thành một cực tăng trưởng kinh tế quy mô khu vực, nếu có cơ chế quản trị vùng hiệu quả.

Từ góc nhìn của cộng đồng quốc tế, bà Alexandra Smith, Tổng Lãnh sự Anh tại TP. Hồ Chí Minh nhận định, tiềm năng của TP.Hồ Chí Minh trong vai trò trung tâm tài chính quốc tế là rất lớn. Thành phố sở hữu vị trí chiến lược tại trung tâm Đông Nam Á, lực lượng dân số trẻ và năng động cùng nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ. Trong khi đó, Đà Nẵng cũng nổi bật với lợi thế địa kinh tế, kết nối tốt và hạ tầng đô thị hiện đại, có thể kết hợp hài hòa giữa dịch vụ tài chính truyền thống và công nghệ tiên tiến. Bà Alexandra Smith cho rằng, nếu đầu tư bài bản vào hạ tầng, kỹ năng và khung pháp lý, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo được sức hút cạnh tranh so với các trung tâm tài chính khác trong khu vực.

Việc xây dựng TTTCQT không chỉ nhằm thu hút vốn mà còn giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu về tài chính và đầu tư. Khi hình thành hệ sinh thái dịch vụ tài chính – ngân hàng đạt chuẩn quốc tế, thị trường sẽ hoạt động công khai, minh bạch và hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư quốc tế và thúc đẩy niềm tin vào môi trường kinh doanh. Đây cũng là cách để Việt Nam tiến sâu hơn vào mạng lưới hợp tác kinh tế toàn cầu.

Thành công của một trung tâm tài chính quốc tế, như kinh nghiệm của các quốc gia đi trước cho thấy, luôn bắt đầu từ một nền tảng thể chế vững chắc. Thủ tướng đã nhiều lần nhấn mạnh rằng thể chế là tiên phong, là nền móng quyết định để TTTCQT vận hành hiệu quả. Điều đó đồng nghĩa với việc khung pháp lý phải vừa đột phá vừa bảo đảm nguyên tắc pháp quyền, minh bạch, ổn định và có khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi của môi trường kinh doanh quốc tế.

Bài học từ London – một trong những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới – cho thấy nền tảng thành công đến từ khung pháp lý dựa trên luật thông lệ (common law), kết hợp quản trị minh bạch và khả năng đổi mới sáng tạo liên tục. Bà Alexandra Smith cho biết, hầu hết các trung tâm tài chính thành công trên thế giới đều áp dụng mô hình common law bởi đây là nền tảng tạo sự tin cậy và dễ dự đoán cho nhà đầu tư quốc tế. Cùng với đó, việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS), sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức trong các giao dịch tài chính và nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực… cũng là những yếu tố then chốt để TTTCQT của Việt Nam đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng tài chính toàn cầu.

Một định hướng quan trọng khác là tập trung vào các lĩnh vực có tiềm năng tạo dấu ấn như tài chính xanh, công nghệ tài chính và phát triển thị trường vốn – hàng hóa. Đây là những lĩnh vực phù hợp với xu thế toàn cầu và có khả năng thu hút các dòng vốn chất lượng cao. Thủ tướng cũng đã khẳng định rằng không chỉ đón nhận nhà đầu tư, TTTCQT của Việt Nam cần chủ động dẫn dắt các mô hình tài chính mới, tạo không gian cho các ngành mới nổi và truyền cảm hứng đổi mới sáng tạo cho toàn bộ nền kinh tế.

Bà Alexandra Smith khuyến nghị, để hiện thực hóa tầm nhìn đó, Việt Nam cần tạo lập một hệ sinh thái tài chính dựa trên đổi mới sáng tạo, khuyến khích các khu thử nghiệm công nghệ (sandbox), tăng cường hợp tác với các công ty AI, Fintech hàng đầu. Việc thể hiện cam kết mạnh mẽ với phát triển bền vững, tích hợp nguyên tắc ESG và các tiêu chuẩn tài chính xanh ngay từ giai đoạn đầu cũng sẽ là lợi thế cạnh tranh quan trọng.

Tuy nhiên, con đường để xây dựng thành công TTTCQT không hề bằng phẳng. Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức từ việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực quản trị, đầu tư đồng bộ hạ tầng cho đến phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các trung tâm tài chính khu vực, nếu không tạo được lợi thế so sánh nổi trội, rất khó để thu hút và giữ chân các định chế tài chính toàn cầu.

Giải pháp, theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng và khuyến nghị của chuyên gia quốc tế, là đẩy nhanh việc ban hành các văn bản hướng dẫn Nghị quyết để thiết lập cơ chế pháp lý đặc thù về thành lập và vận hành TTTCQT, bao gồm cả các chính sách thuế, ngoại hối, cơ chế giải quyết tranh chấp theo thông lệ quốc tế. Song song với đó, cần đầu tư mạnh cho hạ tầng chiến lược, đặc biệt là hạ tầng số và kết nối quốc tế; phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng tài chính – công nghệ đạt chuẩn toàn cầu, trong đó khuyến khích đào tạo song ngữ Anh – Việt và áp dụng các chuẩn mực đào tạo quốc tế.

Việc thu hút nhà đầu tư chiến lược và các định chế tài chính hàng đầu thế giới cũng cần được đặt trong kế hoạch dài hạn, gắn với hợp tác chuyển giao công nghệ, chia sẻ kinh nghiệm quản trị và phát triển sản phẩm dịch vụ mới. Đây là cách để TTTCQT của Việt Nam không chỉ hội nhập mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn trong mắt cộng đồng tài chính quốc tế.

TTTCQT có thể coi là một bước ngoặt về thể chế để Việt Nam khẳng định vị thế mới trong chuỗi giá trị toàn cầu. Thủ tướng đã nhấn mạnh tinh thần quyết tâm cao, hành động quyết liệt, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện dần, không cầu toàn nhưng cũng không nóng vội. Từ góc nhìn quốc tế, cơ hội dành cho Việt Nam là rất lớn nếu tận dụng tốt các lợi thế chiến lược, đồng thời cải thiện mạnh mẽ môi trường pháp lý, hạ tầng và nhân lực.

Với sự đồng hành của các đối tác, các quốc gia có bề dày kinh nghiệm trong phát triển trung tâm tài chính hàng đầu thế giới – cùng quyết tâm chính trị và định hướng chiến lược rõ ràng, TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng hoàn toàn có thể trở thành trung tâm tài chính quốc tế hiện đại, minh bạch và hội nhập sâu. Đây sẽ là nơi kết nối dòng vốn, trí tuệ và công nghệ toàn cầu, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh trên con đường trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, vững vàng hội nhập vào sân chơi tài chính thế giới.