Truy xuất nguồn gốc - trụ cột mới của quản lý chất lượng và thương mại bền vững

Sự kiện có ý nghĩa quan trọng nhằm đánh giá khách quan, toàn diện kết quả triển khai Đề án 100 trong giai đoạn 2019-2024; phân tích những khó khăn, tồn tại và nguyên nhân; đồng thời thảo luận, đề xuất định hướng và nhiệm vụ trọng tâm cho giai đoạn 2026-2030, hướng tới xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc thống nhất, hiện đại, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế và mục tiêu chuyển đổi số quốc gia.

Ông Lê Xuân Định, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia Nguyễn Nam Hải nhấn mạnh rằng sau 5 năm triển khai Đề án 100 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hoạt động truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam đã có bước chuyển mình rõ rệt. Từ những mô hình thí điểm ban đầu, đến nay một hệ thống truy xuất nguồn gốc với hạ tầng dữ liệu thống nhất đã từng bước được thiết lập, liên thông giữa các bộ ngành và mở rộng tới địa phương, doanh nghiệp trên toàn quốc.

Những kết quả này không chỉ giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa mà còn tạo nền tảng cho môi trường thương mại minh bạch, an toàn; củng cố niềm tin của người tiêu dùng và đáp ứng tốt hơn các chuẩn mực khắt khe của thị trường quốc tế.

Bước sang giai đoạn hội nhập sâu rộng, đặc biệt là khi các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản áp dụng các quy định mới về thiết kế sinh thái, hộ chiếu số sản phẩm, truy xuất nguồn gốc bắt buộc, Việt Nam càng cần khẳng định vị thế bằng các tiêu chuẩn tiên tiến, hệ thống dữ liệu tin cậy và năng lực kết nối chuỗi cung ứng mở - bền vững - số hóa. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để hàng hóa Việt Nam bước nhanh hơn, vững vàng hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

“Định hướng nhiệm vụ giai đoạn 2026-2030, đặt mục tiêu đưa truy xuất nguồn gốc trở thành công cụ trọng yếu trong quản lý chất lượng, chuyển đổi số quốc gia và phát triển kinh tế tuần hoàn”, ông Nguyễn Nam Hải chia sẻ.

Phát biểu định hướng cho việc triển khai Đề án 100 trên phạm vi cả nước, ông Lê Xuân Định, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, sau 5 năm triển khai, Đề án 100 đã chứng minh tính đúng đắn của một chủ trương lớn. Đây là hành trình nỗ lực không ngừng của cơ quan quản lý, các bộ ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học. Từ chỗ truy xuất nguồn gốc còn là khái niệm mới mẻ, đến nay chúng ta đã hình thành được nền tảng chính sách, mô hình triển khai cùng hệ thống kết nối tương đối đồng bộ; góp phần quan trọng cho minh bạch thông tin sản phẩm, bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao năng lực cạnh tranh hàng hóa Việt Nam.

“Thế giới đang dịch chuyển rất nhanh. Liên minh châu Âu triển khai quy định về thiết kế sinh thái (Ecodesign for Sustainable Products Regulation - ESPR) và Hộ chiếu số sản phẩm (Digital Product Passport - DPP), yêu cầu dữ liệu xuyên suốt vòng đời sản phẩm. Nhiều thị trường xuất khẩu lớn áp dụng tiêu chuẩn bắt buộc về môi trường và phát triển bền vững. Ở trong nước, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá chiến lược.Điều đó tạo ra cơ hội to lớn để chúng ta đưa truy xuất nguồn gốc trở thành “xương sống” của hệ thống quản lý chất lượng và là động lực nâng cấp hệ sinh thái sản xuất - kinh doanh”, ông ông Lê Xuân Định nói.

Thêm vào đó, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định cũng chỉ ra 5 nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện trong thời gian tới. Theo Thứ trưởng, trước hết cần xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia theo hướng chuẩn hóa dữ liệu, liên thông đa ngành, kết nối quốc tế và ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ hiện đại như AI, blockchain, IoT, đồng thời tích hợp với các nền tảng số quốc gia.

Tiếp đó, mọi ngành hàng chủ lực, từ nông nghiệp, thực phẩm, dược phẩm, hóa chất đến thiết bị điện tử và hàng tiêu dùng phải áp dụng truy xuất nguồn gốc theo một chuẩn thống nhất.

Đề án trong giai đoạn mới cũng cần chuyển từ triển khai sang tạo đột phá, từ mô hình thí điểm sang chuẩn hóa và mở rộng trên phạm vi toàn quốc.

Một nhiệm vụ quan trọng khác là phát triển hệ thống theo hướng liên thông dữ liệu thực chất, bảo đảm tính minh bạch và thống nhất giữa trung ương và địa phương cũng như giữa các ngành.

Cuối cùng, phải kiến tạo một hệ thống mà trong đó doanh nghiệp nhận thấy rõ lợi ích khi tham gia, coi đây là điều kiện cốt lõi để bảo đảm tính bền vững và hiệu quả của hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục đồng hành, phối hợp địa phương triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn giải pháp số phù hợp, đồng thời hình thành các mô hình thí điểm theo ngành hàng và theo vùng. Bên cạnh đó, các địa phương cần tăng tốc hơn nữa trong việc hỗ trợ doanh nghiệp. Các sở ngành phải đóng vai trò đầu tàu trong việc tổ chức, hướng dẫn, kiểm tra và thúc đẩy triển khai. Không còn chỗ cho sự chậm trễ hoặc triển khai mang tính hình thức.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định trao giấy chứng nhận cho các địa phương, doanh nghiệp

Cũng tại Hội nghị, Ban tổ chức đã vinh danh và trao giấy xác nhận cho các địa phương và doanh nghiệp gồm các Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai, An Giang, Hưng Yên, Cần Thơ; các Công ty Cổ phần Công nghệ Checkee, Công ty Cổ phần Icheck Trace. Đây là những đơn vị đã thực hiện kết nối với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hoá quốc gia.

Trong khuôn khổ Hội nghị, Hội thảo “Truy xuất nguồn gốc - Nâng cao giá trị hàng hóa Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu” được tổ chức với sự góp mặt của đại diện các bộ, ngành, cơ quan quản lý, các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng đông đảo cộng đồng doanh nghiệp. Tại đây, những điểm mới trong Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa năm 2025 đã được tập trung trao đổi, các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường xuất khẩu cũng như những giải pháp công nghệ giúp tăng hiệu quả quản lý, minh bạch thông tin và nâng cao giá trị hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu.