Xuất khẩu quý I/2012: Mừng và lo
Những diễn biến tích cực
Tổng cục Thống kê vừa mới đây đã công bố dự báo tình hình thương mại quốc tế với nhập siêu được cải thiện đáng kể trong 3 tháng đầu năm nay. Theo cơ quan này, kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều đạt gần 25 tỷ USD trong quý I, với tăng trưởng xuất khẩu so với năm trước ước đạt 23,6%, trong khi nhập khẩu chỉ tăng tương ứng 6,9%. Cho nên, nhập siêu ở quý I năm nay dự kiến chỉ khoảng 251 triệu USD, khác biệt hoàn toàn so với mức gần 3,5 tỷ USD của cùng kỳ 2 năm trước đó.
Xuất khẩu quý I tăng tới 23,6% so với cùng kỳ. (Ảnh: St)
"Xuất khẩu là cứu cánh của kinh tế quý I/2012", Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Bùi Hà bình luận trong cuộc họp tại Bộ này mới đây. Nếu tính GDP theo phương pháp tổng cầu, rõ ràng nhập siêu giảm mạnh trong quý I đã hỗ trợ tốt hơn cho tăng trưởng.
Điểm đáng chú ý khác là hoạt động ngoại thương của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tăng rất mạnh so với cùng kỳ, nếu loại trừ dầu thô lên đến mức gần gấp rưỡi năm trước. Diễn biến này phần nào cũng thể hiện xu hướng dòng vốn FDI đổ vào lĩnh vực chế biến chế tạo trong thời gian qua, đặc biệt là thu hút công nghệ có khả năng cạnh tranh quốc tế.
Một trạng thái khác là giá bình quân xuất nhập khẩu cũng cho thấy nhưng nhân tố thuận lợi. Theo đó, nhiều mặt hàng nông sản như gạo, hạt điều, cà phê, chè, sắn, cao su đã giảm về giá bán xuất khẩu, tạo thuận lợi cho mặt bằng giá trong nước ổn định hơn.
Hay với các mặt hàng khác, dầu thô xuất khẩu tăng giá mạnh cũng bù lại một phần ảnh hưởng tiêu cực từ giá xăng dầu nhập khẩu tăng lớn. Bông, xơ sợi dệt nhập khẩu giảm nhiều về giá, giúp giải quyết được một phần căng thẳng giá nguyên liệu cho ngành dệt may ở giai đoạn trước. Nhưng, những diễn biến tích cực vừa nên có thể khó duy trì trong cả năm nay.
Quan ngại triển vọng cuối năm
"Để đạt được chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu tăng 13% trong năm nay, các ngành, địa phương sẽ phải nỗ lực rất lớn nữa", một chuyên gia đến từ Bộ Công Thương cho biết như vậy. Nếu muốn hoàn thành kế hoạch xuất khẩu 108,8 tỷ USD của năm nay, trong 9 tháng nữa cả nước phải xuất khẩu đạt bình quân 9,36 tỷ USD/tháng, là mức Việt Nam chưa khi nào đạt được từ trước đến nay.
Trong khi đó, triển vọng xuất khẩu của nhiều mặt hàng chủ lực là khá bi quan. Từ góc độ sản xuất hàng xuất khẩu, mục tiêu đạt kim ngạch 6,5 tỷ USD trong năm nay của thủy sản là khá chông chênh bởi 2 trong số 3 sản phẩm chủ lực của ngành này là tôm và cá tra đang đối diện với nhiều khó khăn trong tăng trưởng sản lượng. Theo báo cáo của các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khu vực đồng bằng sông Cửu Long, tôm đang bị chết hàng loạt do ô nhiễm môi trường nước nghiêm trọng. Còn với cá tra, thách thức lớn nhất hiện nay là vấn đề về vốn cho sản xuất, và chất lượng cá tra giống không tốt.
Đánh giá về phía thị trường nhập khẩu, nhiều hiệp hội, ngành hàng cũng có cái nhìn khá bi quan, đặc biệt là dệt may, da giày, gạo, hạt điều… Trong một hội nghị về xuất nhập khẩu mới đây tại TP Hồ Chí Minh, ông Trương Thanh Phong - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam thông tin rằng, do sự bế tắc về thị trường xuất khẩu gạo khiến sản lượng sụt giảm nghiêm trọng, nhiều doanh nghiệp cũng không còn mặn mà với việc tạm trữ. Cũng trong tình cảnh khó khăn như vậy, ông Nguyễn Thái Học - Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam cho biết, từ đầu năm đến nay giá điều xuất khẩu đã giảm 25%, doanh nghiệp đã hết lãi kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp có hàng còn tồn trong kho lớn đã phải xin gia hạn nợ ngân hàng.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cũng tỏ ra khá quan ngại về triển vọng xuất khẩu trong năm nay. Theo Thứ trưởng, các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu vào Mỹ, EU… đang phải đối mặt thêm những khó khăn mới, khi nhiều nhà nhập khẩu thay vì mua hàng cho cả quý như trước đây đã rút ngắn thời hạn hợp đồng chỉ còn đặt hàng theo tháng. Lượng hàng ký theo các hợp đồng hiện nay cũng giảm mạnh so với trước đây.
Vũ Anh Quân