2 nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát thấp
TS. Nguyễn Đức Độ |
Theo TS. Nguyễn Đức Độ, có 2 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng lạm phát thấp hiện nay. Thứ nhất là giá dầu và giá lương thực giảm do nguồn cung tăng mạnh so với cầu. Tuy nhiên, sự sụt giảm của giá hàng hoá cơ bản trên thế giới không giải thích được hết, vì năm 2009 giá dầu cũng giảm khoảng gần 40% và giá lương thực cũng giảm gần 15% so với năm 2008 nhưng lạm phát của Việt Nam vẫn là 6,5%.
Hơn nữa, tất cả các nước đều chịu tác động của giá dầu và giá lương thực giảm, nhưng không phải nước nào lạm phát cũng thấp như Việt Nam. Đó là chưa kể Việt Nam còn tăng giá điện, giá dịch vụ y tế và tỷ giá - là những yếu tố có tác động đẩy lạm phát tăng.
Ngoài ra, lạm phát không chỉ thấp mà còn đang trong xu hướng giảm, kể cả lạm phát cơ bản hiện đã xuống dưới 2%. Vì vậy, lạm phát thấp còn cho thấy kinh tế Việt Nam, mặc dù phục hồi, nhưng vẫn chưa thực sự mạnh, vẫn dưới mức tiềm năng. Tốc độ tăng tổng cầu trong nhiều năm qua luôn ở mức thấp hơn mức tăng của tổng cung khoảng 6,5% dẫn đến cung ngày càng dư thừa một cách tương đối so với cầu.
Vậy khi lạm phát thấp tạo thuận lợi gì cho điều hành chính sách?
Lạm phát thấp lúc đầu có thể mang lại một số lợi ích cho nền kinh tế, như người dân có thể chi tiêu nhiều hơn do giá tăng chậm lại trong khi tốc độ tăng lương vẫn như trước. Đối với DN cũng vậy. Khi giá đầu vào giảm mạnh hơn giá hàng hoá bán ra sẽ khiến chi phí sản xuất giảm tương đối, lợi nhuận có thể được duy trì hoặc cải thiện.
Một lợi ích khác của lạm phát thấp là áp lực lên tỷ giá cũng giảm đi (nếu không tính đến các yếu tố khác).
Nhưng lạm phát thấp kéo dài cũng là một cảnh báo và cảnh báo này có đòi hỏi chính sách phải điều chỉnh hay không?
Doanh thu của DN phụ thuộc vào lạm phát nên lạm phát thấp đồng nghĩa với doanh thu tăng chậm. Nếu lãi suất vẫn cao, không hạ theo lạm phát, thì chi phí vốn của DN sẽ bị neo ở mức cao và không khuyến khích DN tăng đầu tư, cũng như mở rộng kinh doanh.