20 năm vinh danh Cố đô Huế
Tấm “hộ chiếu văn hoá”
Huế là cố đô duy nhất ở Việt Nam bảo lưu khá nguyên vẹn tổng thể kiến trúc nghệ thuật cung đình. TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm bảo tồn Di tích Cố đô Huế khẳng định, UNESCO công nhận di sản văn hoá thế giới cho các di tích thuộc quần thể di tích Cố đô Huế vào năm 1993 như đem lại tấm “hộ chiếu văn hoá” để Thừa Thiên - Huế mở rộng giao lưu với các nước;
Kỳ đài Ngọ Môn Huế đang được trùng tu
Chọn lọc bổ sung những yếu tố thích hợp làm phong phú bản sắc văn hoá dân tộc; tạo điều kiện phát huy tài năng sáng tạo của các nghệ nhân, nghệ sĩ, các nhà nghiên cứu khoa học, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và cuộc vận động bảo vệ di tích Huế.
20 năm qua, việc bảo tồn di tích Cố đô Huế được triển khai và đạt kết quả to lớn. Di sản văn hoá Huế đã vượt qua giai đoạn cứu nguy khẩn cấp và đang từng bước được hồi sinh, diện mạo ban đầu của một cố đô lịch sử dần dần được hồi phục. Đặc biệt, các di tích được tu bổ đều đảm bảo các nguyên tắc khoa học về bảo tồn của quốc gia và thỏa mãn các điều luật của hiến chương, công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, được các nhà khoa học trong nước và quốc tế đánh giá cao.
Ngoài ra, di sản văn hóa phi vật thể là nhã nhạc cung đình cũng được chú trọng hoạch định và từng bước được bảo tồn, phát huy. Hàng chục nhạc chương, nhạc khúc, vũ khúc cung đình, tuồng cổ đã được chọn lọc và phục hồi.
Trong chuyến thăm quần thể di tích Cố đô Huế, bà Irina Bokova, Tổng giám đốc UNESCO đánh giá cao hiệu quả cũng như những nỗ lực và những cam kết của tỉnh Thừa Thiên - Huế trong việc bảo vệ, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa.
Bà khẳng định, thời gian tới UNESCO sẽ tiếp tục giúp đỡ, hợp tác và hỗ trợ Thừa Thiên - Huế trong việc giữ gìn và bảo vệ các di sản, ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt là chuyển giao kiến thức chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm trong phát triển bền vững. Qua đó, thu hút hơn nữa sự tham gia của cộng đồng, địa phương và người dân vào công tác bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa.
Phát huy giá trị di sản
Khai thác và phát huy giá trị di sản Huế tạo nguồn sinh lợi để bảo tồn di tích, góp phần phát triển kinh tế - xã hội được xem là giải pháp đáp ứng 2 nhiệm vụ bảo tồn và phát triển. Thành tựu công tác bảo tồn di sản văn hóa Huế đã được quảng bá rộng rãi tạo nên sức hút đối với du khách thập phương.
Hàng năm có từ 2 - 2,5 triệu lượt khách du lịch đến Thừa Thiên - Huế, tăng bình quân 15-17%/năm; doanh thu du lịch tăng bình quân 16,6%/năm, góp phần đưa ngành du lịch dịch vụ của Thừa Thiên - Huế phát triển và thực sự đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Chính nguồn thu này đã góp phần rất quan trọng trong việc tái đầu tư cho hoạt động bảo tồn di sản.
Tuy nhiên, theo PGS.TS. Đặng Văn Bài, Phó chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam: Di sản Huế hồi sinh không đồng nghĩa với việc kết thúc mọi nỗ lực bảo tồn, mà chính là sự mở đầu của một giai đoạn mới với những thách thức mới, đòi hỏi sự nghiệp bảo tồn di sản Huế phải được thực hiện tốt hơn, tích cực hơn, đáp ứng được những tiêu chuẩn cao nhất về bảo tồn để di tích Huế vừa giữ được tính nguyên gốc, vừa đem lại sinh khí mới để hoà nhập với đời sống của cộng đồng, đóng góp vào sự phát triển đời sống kinh tế - xã hội của địa phương.
Đây là nhân tố quan trọng nhất để đảm bảo cho Huế luôn là một vùng đất của sự kết hợp hài hòa giữa quá khứ và hiện tại, là một biểu trưng độc đáo của sức mạnh văn hoá Việt Nam.
Bên cạnh kho tàng di sản văn hóa vật chất đồ sộ, Huế còn nổi tiếng về di sản văn hóa tinh thần phong phú bao gồm cả văn hóa dân gian và văn hóa cung đình. Chặng đường 20 năm bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế đã để lại nhiều kinh nghiệm và bài học quý giá về sự nhận thức vai trò đặc biệt của di sản trong đời sống hiện tại; sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành từ Trung ương đến cơ sở.
Đặc biệt, bài học về phát huy nội lực kết hợp với việc huy động rộng rãi sự ủng hộ giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, trong đó có vai trò nổi bật của UNESCO và việc kết hợp chặt chẽ giữa bảo tồn và phát triển, giữa lợi ích của Nhà nước và cộng đồng… chính là kinh nghiệm quý báu mà 2 thành phố Huế và Hội An đã làm khá tốt trong thời gian qua.
Phát huy những thành tựu đã đạt được trong 20 năm qua, tỉnh Thừa Thiên – Huế nói chung và TP. Huế nói riêng cần xây dựng một kế hoạch quản lý tổng thể đối với khu di sản Huế phù hợp với quy hoạch chung của địa phương, nhằm bảo đảm sự phát triển hài hòa với yêu cầu bảo tồn bền vững những giá trị nổi bật về cảnh quan của khu di sản Huế.
Bài và ảnh Hoàng Anh