APEC 2017: Thúc đẩy liên kết kinh tế và dấu ấn Việt Nam

Tối đa hóa những lợi ích mà tài chính toàn diện mang lại

Thúc đẩy hội nhập, tăng trưởng và thịnh vượng

Ra đời năm 1989, APEC hiện bao gồm 21 nền kinh tế, chiếm gần 40% dân số thế giới, 57% GDP và 49% thương mại toàn cầu. APEC dựa trên ba trụ cột: Tự do hóa thương mại và đầu tư; thuận lợi hóa kinh doanh; và các chương trình hỗ trợ kinh tế kỹ thuật (ECOTECH).

Ảnh minh họa

APEC đề ra mục tiêu Bogor đầy tham vọng: Tự do hóa, mở cửa đối với thương mại và đầu tư cho các thành viên (được các nền kinh tế phát triển thực hiện đầy đủ vào năm 2010 và các nền kinh tế đang phát triển thực hiện đầy đủ vào năm 2020). APEC cũng đóng vai trò quan trọng trong kết thúc Vòng đàm phán Uruguay cùng với sự ra đời WTO. APEC cũng là chất xúc tác cho sự ra đời của nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) trong khu vực, góp phần nâng cao năng lực cải cách và hội nhập khu vực của các nền kinh tế thành viên. APEC còn là vườn ươm cho những sáng kiến, ý tưởng về liên kết kinh tế gắn với phát triển.

Có thể thấy độ mở cửa các nền kinh tế APEC hiện đã cao hơn rất nhiều trước đây. Các “hàng rào” đối với thương mại, đầu tư và dịch vụ đã giảm đi đáng kể, nhất là thuế quan. Chỉ trong giai đoạn 1996 -2015, thuế quan trung bình giảm hơn một nửa, từ 11% xuống còn 5%. Những nỗ lực của APEC đã góp phần thực sự có ý nghĩa trong việc đưa APEC trở thành khu vực năng động nhất thế giới về thương mại và đầu tư, và đằng sau đó là những con số ấn tượng về tăng trưởng và cải thiện mức sống. Từ năm 1989 đến năm 2015, GDP thực của khu vực APEC đã tăng từ 16 nghìn tỷ USD lên 30 nghìn tỷ USD; thu nhập bình quân đầu người tăng đến 74%, đưa hàng trăm triệu người thoát cảnh đói nghèo.

Bản thân việc tham gia APEC đã có tác động tích cực đến tiến trình cải cách, hội nhập và phát triển của Việt Nam. Trở thành thành viên APEC năm 1998 là một dấu ấn hội nhập của Việt Nam, hỗ trợ tích cực cho đàm phán gia nhập WTO. Trong số 16 FTA Việt Nam hiện tham gia (thực hiện, đã kết thúc đàm phán/ký kết, đang đàm phán), có 13 FTA là với các nền kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương (CA-TBD). Hiện 13 thành viên APEC là đối tác chiến lược/toàn diện của Việt Nam, trong khi con số này năm 2006 chỉ là 2.

Bức tranh thu hút FDI, hoạt động thương mại của Việt Nam cũng có những chuyển động tích cực. Năm 2005 có 66% FDI đến Việt Nam từ các nền kinh tế thành viên APEC, năm 2015 là 78%; thương mại của Việt Nam với khu vực cũng tăng từ 65% lên hơn 78% tổng giá trị thương mại. Đó là chưa nói tới sự phát triển du lịch, hoạt động giáo dục...

Tuy vậy, thách thức đối với APEC hiện rất lớn. APEC phải nỗ lực để đến đích của Mục tiêu Bogor vào năm 2020. Đồng thời, APEC phải xử lý thích đáng hàng loạt vấn đề không đơn giản. Đó là tình trạng nghèo, thiếu việc làm và bất bình đẳng, cả về cơ hội và thu nhập, còn phổ biến. Đó là những vấn đề thương mại, đầu tư, phát triển gắn với những xu hướng mới về công nghệ, cách thức quản trị kinh doanh, đô thị hóa, dịch chuyển dân số và lao động, và với cả tác động của biến đổi khí hậu, tương tác giữa các nước lớn, các định chế quốc tế… Đã đến lúc APEC phải bước vào chuẩn bị Tầm nhìn APEC sau 2020 mà trung tâm là liên kết kinh tế, tự do hoá thương mại, đầu tư và dịch vụ, gắn liền với yêu cầu tăng trưởng bền vững, bao trùm, sáng tạo.

Dấu ấn Việt Nam

Việc tham gia APEC đã đánh dấu bước triển khai quan trọng trong chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Bên cạnh việc khẳng định vị thế, Việt Nam cũng có những đóng góp nhất định cho tiến trình APEC và quá trình liên kết khu vực.

Việt Nam là một trong những thành viên chủ động đề xuất và tham gia hơn 70 sáng kiến ở hầu hết mọi lĩnh vực và đã đảm nhiệm nhiều vị trí chủ chốt trong APEC. Những sáng kiến ấy phù hợp với lợi ích chung của các nền kinh tế thành viên trong APEC, gắn với những vấn đề về phát triển và quan tâm hiện nay.

Đối mặt với nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh phục hồi tăng trưởng kinh tế khu vực bấp bênh, chứa đựng không ít rủi ro, chủ nghĩa bảo hộ và xu hướng chống tự do hóa thương mại, đầu tư trỗi dậy, APEC thực sự cần một động lực mới cho tăng trưởng và phát triển bền vững, đem lại lợi ích cho tất cả các nền kinh tế APEC. Chính vì vậy, chủ đề APEC 2017 - năm thứ hai Việt Nam đảm nhận vai trò nước chủ nhà - “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung” rất phù hợp với yêu cầu hiện nay và do vậy, nhận được sự đồng thuận nhanh chóng và mạnh mẽ.

APEC 2017 là diễn đàn củng cố niềm tin của các nền kinh tế thành viên trong giai đoạn hết sức khó khăn gắn với nhiều đòi hỏi, nhiều thách thức đặt ra cả ngắn và dài hạn. APEC 2017 được tổ chức tại Việt Nam, một nền kinh tế chuyển đổi, mới nổi, hội nhập hết sức sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu. Việt Nam lại đang trong giai đoạn có tính bước ngoặt về chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cách thức phát triển, gắn bó chặt chẽ giữa cải cách bên trong với thực thi cam kết hội nhập. Việt Nam cần có tiếng nói, sự chia sẻ thích ứng về các thách thức đối với APEC, có ý nghĩa với chính Việt Nam và đóng góp đối với tiến trình liên kết kinh tế, phát triển “cùng thắng” trong khu vực.

Dấu ấn Việt Nam cũng chính là việc cùng các thành viên APEC chuyển hóa ý tưởng, nội hàm gắn với chủ đề, các ưu tiên APEC 2017 thành nỗ lực thúc đẩy việc hoàn thành các Mục tiêu Bogor, chung tay bước vào xây dựng tầm nhìn APEC sau 2020. Không kém phần quan trọng là việc đề xuất các sáng kiến hiện thực hóa các ưu tiên đem lại lợi ích thiết thực cho người dân và DN. Đây là nền tảng quan trọng để cùng tạo dựng quan hệ đối tác CA-TBD vì tăng trưởng bền vững, bao trùm và sáng tạo.

APEC 2017 có 3 tác động tích cực đến các DN Việt Nam.

Thứ nhất, doanh nghiêp chịu ảnh hưởng rất nhiều của thể chế và chính sách. Các sự kiện, diễn đàn của APEC 2017 giúp DN tương tác với các nhà hoạch định chính sách. Chính tương tác này sẽ được chuyển hóa thành chính sách, chương trình, cam kết của APEC, và điều đó đem lại tác động tích cực hơn, thuận lợi hơn cho quá trình SXKD của DN.

Thứ hai, đây là cơ hội vàng cho DN Việt tiếp thị, quảng bá hình ảnh của mình với rất nhiều DN từ nhiều nền kinh tế đang là đối tác làm ăn hàng đầu với Việt Nam.

Thứ ba, APEC chính là hội điểm để kết nối các DN Việt với các nhà đầu tư, kinh doanh có tầm cỡ trên thế giới và khu vực. Qua đó, tạo điều kiện cho DN Việt tham gia vào sân chơi khu vực CA-TBD để cùng học hỏi, nâng cao tầm nhìn cũng như năng lực hợp tác, kinh doanh.

APEC 2017 tổ chức gần 200 hoạt động, hội nghị khác nhau, từ cấp chuyên gia, quan chức cao cấp, đến cấp Bộ Trưởng và điểm nhấn là Tuần lễ cấp cao APEC 2017 (APEC Summit) từ 5 – 11/11/2017 tại Đà Nẵng. Đặc biệt, hai sự kiện được trông chờ nhất của các DN là Hội nghị Thượng đỉnh DN APEC và Hội nghị Kinh tế Việt Nam cùng diễn ra trong tuần lễ APEC Summit. Đây là hai hoạt động thu hút hàng trăm tập đoàn, DN lớn trong khu vực và Việt Nam đến tương tác với nhau cũng như với lãnh đạo APEC.

Chính DN là một cộng đồng được thụ hưởng nhiều nhất trong các hoạt động đó. Theo nghĩa đó, có thế hơi quá, song rất đúng khi nói rằng APEC chính là vì kinh doanh và DN. Và đó cũng là một dấu ấn đậm nét của Việt Nam trong APEC 2017.

Võ Trí Thành, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Việt Nam về Hợp tác kinh tế Thái Bình Dương (VNCPEC)

Nguồn: Sách “APEC Việt Nam 2017 – Tiềm năng và Cơ hội đầu tư Việt Nam”, Nhà xuất bản Lao Động