Bộ ba đơn vị anh hùng

Những lời trên được ông Ba Dũng (tức Trần Quang Dũng, nguyên C Phó C32, Phó trưởng Ban Quân quản K3 làm nhiệm vụ tiếp quản hệ thống ngân hàng tại khu vực Sài Gòn – Gia Định sau ngày 30/4/1975), ghi nhận khi trao đổi với phóng viên TBNH về lịch sử hình thành và những thành tích đáng nhớ của các đơn vị trực thuộc Ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ cứu nước.

B29 – bí mật trong công khai

Ông Ba Dũng cho biết, vào khoảng những năm 1960, Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại bằng không quân ở miền Bắc. Việc đưa viện trợ vật chất vào Nam, cả bằng đường Trường Sơn lẫn đường biển đều khó khăn hơn trước. Lúc này, Bộ Chính trị đã giao cho Phó thủ tướng Phạm Hùng lập riêng tại miền Bắc một Quỹ ngoại tệ đặc biệt lấy bí danh là B29. Quỹ này có nhiệm vụ thu nhận các nguồn viện trợ quốc tế để trực tiếp chi viện cho miền Nam.

Về hình thức hoạt động, B29 có danh nghĩa như một Cục Ngoại hối của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam hoạt động công khai để khi cần thiết có thể làm các thủ tục hợp pháp. Tuy nhiên về điều hành, B29 chỉ chịu sự chỉ đạo đơn tuyến của Ban Kinh tài Trung ương cục miền Nam. Ngoại tệ của các nước viện trợ cho miền Nam một phần được gửi tại các cơ sở tại nước ngoài, một phần được cất giữ nghiêm ngặt tại Ngân hàng Trung ương do B29 quản lý.

Mỗi khi chiến trường miền Nam có nhu cầu thì Trung ương cục miền Nam sẽ gửi yêu cầu ra B29. Quỹ đặc biệt này sẽ phối hợp với đơn vị Quân đội C100 của Bộ Quốc phòng sau đó chuyển số tiền này cho các đơn vị vận chuyển vào chiến trường miền Nam bằng đường bộ, đường biển hoặc đường hàng không (quá cảnh sang Campuchia).

Tại Trung ương cục miền Nam có 2 đơn vị làm nhiệm vụ tiếp nhận tiền và thực hiện chuyển đổi từ đồng đô la Mỹ thành các đồng tiền khác (như đồng bath Thái Lan, riel Campuchia, kip Lào) là Ban Tài chính đặc biệt N.2683 và Ban Ngân khố tín dụng C32.

Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân cho Ban Ngân khố tín dụng C32 vào tháng 2/2015

Ông Ba Dũng kể, trong thời gian đầu khi phương pháp chuyển tiền FM (chuyển tiền điện tử thông qua hệ thống ngân hàng tại Sài Gòn) chưa được thực hiện, tiền đô la Mỹ được Đoàn C100 vận chuyển vào Nam theo yêu cầu của Ban Kinh tài Trung ương Cục. Khi tiền đô la được chuyển vào các khu vực biên giới Việt Nam – Campuchia đơn vị C32 sẽ làm đầu mối tiếp nhận phối hợp giao nhận đối với đơn vị N.2683.

Việc đổi tiền từ đồng đô la Mỹ sang các tiền khác như tiền Sài Gòn, tiền riel Campuchia, baht Thái Lan và kip Lào sẽ được cả C32 và N.2683 thực hiện. Khi hoàn thành quy trình vận chuyển - chế biến này B29 sẽ điện báo cho C32 biết số ngoại tệ đã chuyển theo yêu cầu của N.2683. Lúc này, bộ phận kế toán của C32 sẽ vào sổ và trực tiếp đối chiếu với N.2683 về các khoản tiền đã nhận và đã chuyển đi trong từng đợt.

Về sau, khi phương pháp chuyển tiền trực tiếp gặp nhiều khó khăn, hao tốn nhân lực và dễ xảy ra tổn thất, mất mát, Trung ương cục đã đồng ý sử dụng phương pháp mới mạo hiểm hơn nhưng cũng nhanh chóng và tiện lợi hơn. Đó là phương pháp FM. Lúc này, cơ sở của N.2683 rời căn cứ chuyển sang hoạt động bí mật tại Campuchia và nội thành Sài Gòn. Thông qua các đồng chí được “cài cắm” trong hệ thống ngân hàng và các cơ sở cách mạng lấy danh nghĩa công ty kinh doanh, việc đổi tiền, chuyển tiền diễn ra khá suôn sẻ.

N.2683 và C32 phối hợp giải cứu tiền

Ông Ba Dũng

Ông Ba Dũng kể, thời điểm năm 1970 hai đơn vị N.2683 và C32 có một cuộc phối hợp giải cứu tiền cực kỳ nguy hiểm và đầy khổ ải. Đó là cuộc vận chuyển kho tiền từ PhnomPenh về căn cứ Trung ương cục miền Nam ngay trong thời gian Campuchia xảy ra cuộc đảo chính Lonnol.

Những năm 1960 với sự giúp đỡ của Campuchia, đơn vị N.2683 có trụ sở mật đặt tại PhnomPenh. Rất nhiều vũ khí, đạn dược và tiền bạc viện trợ chiến trường miền Nam được N.2683 bí mật cất giấu. Cuối tháng 2/1970 vì sự kiện đảo chính, Chính phủ Campuchia phát lệnh đổi tiền. Lúc này hầu hết tiền bạc do N.2683 quản lý đều nằm “hợp pháp” ở Công ty Tân Á (do ông Năm Tấn, cán bộ Ban Kinh tài Trung ương cục bí mật cài vào) nhưng chưa kịp đổi thì các ông Năm Tấn, ông Nguyễn Văn Phi (Mười Phi) đều bị lộ và bị nghi ngờ. Ông Lữ Minh Châu (Ba Châu) được giao nhiệm vụ “giải cứu tiền” vì nếu để một khối lượng lớn tiền riel và hàng triệu đô la dự trữ bị tịch thu thì các chiến khu sẽ không còn tiền chi dùng.

Nhận nhiệm vụ lớn này, ông Ba Châu đã nhanh chóng cùng với đồng đội đào hầm chôn giấu số tiền lớn tại Công ty Tân Á. Sau đó ông liên lạc được với Đoàn 159 là đơn vị hậu cần của Quân Khu 9. Nhờ sự giúp đỡ của đơn vị này, cùng với cách xử trí thông minh (bỏ tiền vào bịch nylon giấu trong các hũ mắm bồ-hóc) nên 2 xe tải tiền từ PhnomPenh đã đến được khu vực biên giới Tuk Meas giáp danh với địa bàn của Quân khu 9.

Tiền ra được đến biên giới nhưng để về đến căn cứ tại Tây Ninh thì còn xa vời vợi. Ông Ba Châu đã liên lạc về Trung ương cục miền Nam đề nghị bố trí người đến tiếp nhận tiền. Người chỉ huy đoàn 140 cán bộ - chiến sĩ đến Tuk Meas nhận tiền không ai khác là ông Ba Dũng.

Ông Dũng cho hay, thời điểm đó nhận lệnh ở Trung ương cục nhưng không biết tiền đã được N.2683 vận chuyển đến khu vực nào. Ban Kinh tài cho biết, tiền đã đến khu T2 (tức khu vực Cây Dầu, tiếp giáp tỉnh Svay Rieng, Campuchia) nhưng khi đoàn đến nơi thì mới biết tiền không được chuyển về đó mà được chuyển về Tuk Meas, thuộc tỉnh Takéo (giáp ranh tỉnh An Giang).

“Trung ương cục giao nhiệm vụ cho C32 đến Tuk Meas nhận tiền và phải vận chuyển làm 5 chuyến để giảm rủi ro mất mát nếu bị địch tấn công. Nhưng khi đến nơi chúng tôi bàn bạc rằng, nếu vận chuyển làm 5 chuyến, mỗi chuyến đi hết 20 ngày thì quá lâu trong khi địch có thể càn quét địa bàn bất cứ lúc nào. Sau khi thảo luận nghiêm túc cuối cùng cả 2 đơn vị thống nhất đi một chuyến duy nhất. Bắt đầu khởi hành từ ngày 3/5, đến nửa đêm hôm sau thì về đến căn cứ Khu ủy T2…”, ông Ba Dũng kể.

Tại Khu ủy T2, chưa kịp nghỉ ngơi thì đoàn buộc phải đi gấp trong đêm vì nhận được tin sáng hôm sau địch sẽ đổ bộ vào khu vực gần khu ủy. Đoàn đi suốt đêm đến sáng thì về đến khu vực Đất Đỏ (cách biên giới 30km), lúc này bất ngờ bị địch phát hiện và chặn đánh. Rất may, đoàn vận chuyển tiền của ông Ba Dũng được Đoàn C100 của Bộ Quốc phòng giải cứu và tiếp nhận số tiền vận chuyển về căn cứ Trung ương cục. Ngày 8/5 khi các cán bộ chiến sĩ C32 về tới căn cứ an toàn thì nhận được tin từ các ông Ba Châu, Mười Phi cho biết rằng, một ngày sau khi đoàn lên đường rời Tuk Meas thì khu vực này bị địch bao vây và hủy diệt gần như toàn bộ. Rất may mắn những xe tiền quý giá của miền Bắc viện trợ miền Nam đã kịp thời được chuyển đi…

Xứng danh những đơn vị anh hùng

Ghi nhận những thành tích và đóng góp của các đơn vị trực thuộc Ban Kinh tài – Trung ương cục miền Nam và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ cứu nước, năm 2009 Nhà nước đã trân trọng trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho các đơn vị Quỹ Đặc biệt B29 và Ban Tài chính đặc biệt (N.2683).

Mới đây, đầu tháng 2/2015, Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan cũng đã thay mặt Đảng, Nhà nước trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Ban Ngân khố tín dụng C32. Như vậy, tính đến thời điểm hiện nay, sau 40 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cả 3 đơn vị trực thuộc Ban Kinh tài - Trung ương cục miền Nam và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hoạt động trong thời kỳ chiến tranh đều đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận và vinh danh.

Tại buổi lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân của C32, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến đã ghi nhận sự đóng góp to lớn của các cán bộ chiến sĩ ngành Ngân hàng trong thành công chung của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Các đơn vị thuộc ngành Ngân hàng như B29, N.2683, C32 với những cán bộ, chiến sĩ đã cống hiến cả tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước sẽ luôn là niềm tự hào và là tấm gương sáng để các thế hệ trẻ trong Ngành noi theo.