Cần sớm cơ cấu lại kỳ hạn vốn

Cho đến cuối quý I/2012, trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất đã về dưới 10%, cho thấy hiệu quả về sự ổn định thanh khoản của hệ thống.

Đặc biệt ấn tượng là chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3 chỉ tăng 0,16%, đã minh định cho thành công của chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, để giải quyết tận gốc bài toán thanh khoản, cần phải xử lý tốt vấn đề nợ xấu cũng như cơ cấu lại kỳ hạn vốn. Đây cũng là vấn đề được đặt ra trong Đề án "Cơ cấu lại hệ thống các TCTD” đã được Chính phủ phê duyệt.

Nợ xấu ở đâu?

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, thì nợ xấu của các NHTM nằm chủ yếu trong khu vực cho vay tiêu dùng, đặc biệt là trong cho vay bất động sản (BĐS). Tại TP. Hồ Chí Minh, dư nợ cho vay tiêu dùng của các NHTM trên địa bàn chiếm gần 19% so với tổng dư nợ cho vay. Riêng cho vay BĐS, dư nợ chiếm tỷ trọng khoảng 13% so với tổng dư nợ. Ông Nguyễn Ngọc Bảo - Chủ tịch Hội đồng thành viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cho biết, đến hết năm 2011, sau nhiều nỗ lực thu nợ, cơ cấu, cân đối lại nợ... chỉ số nợ xấu của ngân hàng này còn ở mức 6%. Đặc biệt, trong khối nợ xấu đó có đến gần 5% thuộc lĩnh vực cho vay BĐS. Theo các chuyên gia, so với tổng dư nợ toàn hệ thống, về số lượng nợ không nhiều, nhưng chất lượng nợ lại rất đáng quan ngại. Bởi phần lớn khối nợ xấu đó cũng vì cho vay BĐS và rơi vào một số NHTM yếu.

Hiện cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn.
(Ảnh: St)

Nhiều nhà phân tích cho rằng, thị trường BĐS đang và phải thực hiện quyết liệt việc tái cấu trúc, với khâu then chốt là cơ cấu lại giá theo hướng phù hợp với cầu thị trường. Và chỉ có thể ấm lên ít cũng vài ba năm nữa. Theo lộ trình đó, rõ ràng là nhiều khoản dư nợ BĐS sẽ bị đẩy vào nhóm nợ xấu, khả quan hơn thì cũng từ nhóm 2. Đó quả thực là một thách thức không dễ khắc phục ngay. Ông Nguyễn Ngọc Bảo cũng cho biết Agribank sẽ cố gắng đưa tỷ lệ nợ xấu xuống mức 5% tổng dư nợ trong năm 2012. Và nêu quyết tâm phấn đấu đưa nợ xấu xuống mức 3% giai đoạn 2015 - 2020. Giải pháp cho vấn đề xử lý nợ xấu trước hết là thanh lý tài sản thế chấp thu hồi nợ, cân đối sử dụng quỹ phòng ngừa rủi ro để xóa nợ, bán nợ... TS. Lê Xuân Nghĩa đã nhiều lần khẳng định, xử lý nợ xấu, minh bạch tài chính, nhằm tăng chất lượng tài sản, loại trừ rủi ro hệ thống hiện phải được coi là nhiệm vụ số một, mục tiêu trọng yếu và tiên quyết để thực hiện hiệu quả tái cấu trúc NHTM.

Cần sớm cơ cấu lại kỳ hạn vốn

Năm qua người ta đã bàn đến nhiều khía cạnh của vấn đề bất cập giữa lãi suất và kỳ hạn. Nhưng rút lại, nguyên nhân chính là do các NHTM đã thực hiện cạnh tranh bằng lãi suất cao, kỳ hạn ngắn, để hút vốn tiền gửi; nhằm mở rộng kinh doanh tín dụng, vì mục tiêu lợi nhuận. Một khi NHTM nào cũng làm như vậy, thì cái đích mà tất cả cùng đến, trong điều kiện cạnh tranh có trần, là lãi suất sẽ kịch trần và kỳ hạn cùng ngắn lại, đến mức phổ biến là 1tháng và xuất hiện cả kỳ hạn ngày với mức lãi suất kịch trần. Những hệ quả tất yếu đó đã đẩy hệ thống NHTM đến những hệ lụy khác, là các NHTM yếu sẽ luôn luôn đứng trước nguy cơ thiếu vốn, gây ra hiện tượng thiếu thanh khoản và hàng loạt những bất ổn khác.

Còn thị trường, có thể nói chưa bao giờ yêu cầu cơ cấu lại kỳ hạn, mà các chuyên gia vẫn gọi là lập lại "đường cong chuẩn", lại trở nên cấp thiết như lúc này. Vì thế, về phía các NHTM cần phải nhanh chóng đưa ra bảng lãi suất và kỳ hạn mới, sao cho vừa phù hợp với thực tế nhu cầu về kỳ hạn của khách hàng, vừa đáp ứng lợi ích chung của cả ngân hàng và khách hàng, lại vừa gắn với rủi ro kỳ vọng của thị trường. Để làm được điều này, các NHTM cần và phải thực hiện mạnh mẽ và quyết liệt việc cơ cấu lại lợi nhuận và chỉ tiêu lợi nhuận. Vì chỉ có thể cơ cấu theo hướng giảm lợi nhuận mục tiêu, nhất là lợi nhuận trong kinh doanh tín dụng, thì mới có điều kiện chủ động điều chỉnh tốc độ huy động vốn, để cơ cấu lại kỳ hạn. Có một thực tế là hiện nay các NHTM yếu không dễ vay vốn trên thị trường liên ngân hàng. Vì thế, các NHTM yếu thanh khoản và bất ổn lớn về cơ cấu kỳ hạn vốn, rất cần sự trợ giúp của NHNN như "người cho vay cuối cùng" để có nguồn cho tái cơ cấu hợp lý kỳ hạn vốn, ổn định lại nguồn vốn.

Thống đốc NHNN đã nêu quyết tâm, năm 2012 sẽ giải quyết căn bản những vấn đề yếu kém, gây bất ổn trong hệ thống NHTM lâu nay, trong đó có vấn đề "đường cong ngược" kia. Đó à những cơ hội mà các NHTM không thể không chủ động nắm bắt lấy, nhất là khi lạm phát đã hiện rõ xu hướng giảm. Mặt khác, lãi suất trần đang còn được duy trì như một giải pháp hữu hiệu, thì đó càng là điều kiện không gì tốt hơn cho việc cơ cấu lại lợi nhuận, để cơ cấu lại kỳ hạn và lãi suất...

Ama Linh