Chứng khoán phái sinh: Công cụ phòng ngừa rủi ro
Chủ trì họp báo giới thiệu về Nghị định 42/2015/NĐ-CP của Chính phủ về chứng khoán phái sinh (CKPS) và Thị trường CKPS, Phó chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), ông Nguyễn Thành Long cho biết, trải qua 15 năm phát triển đến nay TTCK Việt Nam đã trở thành một trong những kênh huy động vốn trung và dài hạn bên cạnh hệ thống NH để hỗ trợ cho nền kinh tế tăng trưởng.
Sự phát triển của TTCK trong 15 năm qua bền vững, tuy nhiên để đảm bảo vai trò của thị trường, cũng như củng cố được lòng tin của NĐT, thu hút thêm được vốn vào thị trường, vào DN, Chính phủ đã quyết định ban hành nghị định về CKPS. Nghị định nhằm đáp ứng 2 mục tiêu: Thứ nhất là hỗ trợ cho TTCK cơ sở phát triển. Để TTCK cơ sở phát triển, trở thành kênh huy động vốn bền vững, ngoài các sản phẩm tạo lợi nhuận cần có thêm các sản phẩm bảo vệ lợi nhuận. Khi NĐT có thêm công cụ này, họ sẽ yên tâm để đầu tư dòng vốn của mình, từ đó sẽ giúp thị trường bền vững hơn.
Về lâu dài, TTCKPS còn tạo ra những công cụ không chỉ giúp NĐT bảo vệ lợi nhuận trên TTCK mà còn giúp các DN, các nhà sản xuất có thể phòng ngừa rủi ro với các sản phẩm khác. Ví dụ như cafe, ca cao, các khoáng sản hoặc hoạt động xuất nhập khẩu, thậm chí tỷ giá hay lãi suất như các công cụ CKPS trên thế giới hiện nay...
Thứ hai, là Nghị định đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh khi nước ta hội nhập sẽ phải có các công cụ, sản phẩm theo thông lệ quốc tế. Vì vậy phải có quy định để quản lý thị trường này phát triển lành mạnh.
Nghị định có hiệu lực từ 1/7/2015, gồm có 8 chương, 44 điều, tập trung vào phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng. Nghị định đã đưa ra định nghĩa theo đúng thông lệ quốc tế về các sản phẩm phái sinh, đảm bảo phù hợp với quá trình phát triển mà Thủ tướng đã phê duyệt tại Đề án 366. Một trong những điểm nhấn của nghị định này là nêu rất rõ rằng, trừ một số DN hoạt động kinh doanh có điều kiện thì cần phải có quy định về điều kiện, còn tổ chức, cá nhân khác đều được tự do đầu tư vào CKPS đáp ứng nhu cầu phòng ngừa rủi ro của mình.
“Đối với tổ chức kinh doanh có điều kiện, chúng tôi đưa ra quy định chủ yếu đáp ứng các điều kiện về môi giới CKPS, đáp ứng các điều kiện về dịch vụ tự doanh CKPS, ngoài ra có một số NH cũng có thể đáp ứng các điều kiện đáp ứng các dịch vụ bù trừ CKPS”, ông Long nói.
Nghị định cũng quy định cơ cấu hoạt động giao dịch, thực hiện qua sở giao dịch chứng khoán, trong đó NĐT giao dịch thông qua môi giới của các thành viên giao dịch, còn hoạt động thanh toán bù trừ được thực hiện thông qua trung tâm lưu ký.
Cũng theo ông Long, trong quá trình soạn thảo Nghị định, UBCKNN cũng đã tiến hành soạn thảo song song Dự thảo thông tư để đảm bảo tính thống nhất có thể triển khai ngay. Ngoài ra, UBCKNN cũng đã xây dựng bộ giáo trình, triển khai thí điểm đào tạo rộng rãi cho các thành viên thị trường và NĐT tìm hiểu thêm về thị trường này.
“UBCKNN và các sở cũng đang nỗ lực rà soát hệ thống công nghệ thông tin. Đến nay, cơ bản hạ tầng, hệ thống giao dịch của các Sở đều có thể triển khai áp dụng cho giao dịch CKPS, nếu có phải nâng cấp cũng không nhiều. Vì CKPS cũng là một loại hình chứng khoán, hoạt động giao dịch cũng tương tự như chứng khoán cơ sở”, ông Long cho biết thêm.
Theo đại diện của UBCKNN, Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 42/2015/NĐ-CP đã trình Chính phủ và sẽ sớm được ban hành trong tháng 7. Tuy nhiên, đại diện UBCKNN cũng cho biết dù đã có Nghị định 42, nhưng đơn vị này vẫn mong muốn thu hút NĐT vào TTCK cơ sở. TTCKPS chỉ là nơi để NĐT phòng ngừa rủi ro. Việc NĐT tích cực tham gia thị trường này phụ thuộc vào khả năng và kỹ năng sử dụng thị trường đó. “CKPS cũng có thể có yếu tố rủi ro nhưng mục đích chính vẫn là phòng ngừa rủi ro. Chúng tôi đang nỗ lực cung cấp kiến thức cho NĐT để thu hút nhiều NĐT vào TTCK, nhất là TTCK cơ sở để thu hút nguồn vốn cho các DN”, ông Long nhấn mạnh.